[Page numbers are visible in Mozilla Firefox and other browsers which support CSS2 -- not Internet Explorer]

Lox Phektiem

Ai Nap Tao: (Sgu)

Art & Design: Nyi Htwe (Kalay)

To

Son

-------------------------------------

-------------------------------------

-------------------------------------

(Khawngphak Lhaksawng [**] pa Mhai: Krax Moh)

Mhai:

Lox Pa Ting Bwanson:

K...

Keeing moh aux eue, aux ting bwanson: ka maix heue. Grawh grawng nawh ang: aux keung khaw: tix yuh kaing jhaw maix kawx mawh kheu: yip shiao maix ka aux heue. Mai: baox yaogyaw ka maix heue. Khwan ju aux eue, yaogyaw ka Simiang Siyiex awh [** add as final part.].

Kh...

Yam iak riang iak rao aux plak ku ceu mai: son sang pon tix plih phuk lai in: pa sau: riang tix tawx riangrao son aux, pa ot tau mai: aux, aux kawx simie tix mhai: mai: ah ting bwanson: daux phuk lai in: heue.

1. Pa Tawx Krax Keud Krax Sawn:

Yax Ok Saik, Saramax [**] Khu Seu:, Sara Chali Khun

2. Pa Tawx Ka Mau Pa Num:

Tax Sam Bra, Tax Log Yawn, Tax Ai Pao Pex pa yaox phuk lai in:, baox tix rawg bwan son [sic] kix mai: son nyiexma: [**] kix awh.

Lox tawm:

Phan mawh phuk lai lox phektiem in:, mawh pa tiiem son sidawng min plakngai: Siyiex ka kawn pui heue.

Viang mawh nan, bhao: [**] ju mawx ang: ah, son pui pa simie tix coca plak ku ceu ang: ah, son krax keud mai: son krax pa sawn: ku ceu ang: ah ex tom: tiiem viex daux phuk lai in: heue. Khaix an: beenli (phasa) plak mawx ang: ah mawh pa pon tix teei riangrao ka heue.

Ang: joeng mawh ngie in:, grawng pa hoik koe: plak piang yam sang sidiex ka kawn iak ang: ah, kawnnyawm cawng ang: ah, kawn praix ang: ah pa mawh sara mai: miex keeing kuad song khankix yie tawx lox Lieak pa dawd viex daux lox tix heue.

Lox pa sang sidiex an:, phan krai mai: lox Phektiem pa dawd yuh nin, lox sidiex an: jhiet chix krox daux rhawm pui pa mhong mai: mawh ceu pa deeih tix tawng daux rhawm tix jheeng jheeng heue.

Mawh kheu: ceu pa jun pot yuh nan ku ceu tom: tiiem lox Phektiem in: yuh nin heue.

Son sang tiiem phuk lai in: ex tom: phat phuk lai 100 phuk pai:, yam sawg tix laug ceu pa mhawm khankix mawh ceu pa kied nu: tete: heue.

Lox Phektiem tix blah khankix dee khaw: tix thien thie: baox tix thien thie:, dee khaw: tix cox baox tix cox, dee khaw: tix baox kawx baox tix deeih tiiem heue.

Ceu pa simie tix koe: lox pa khyox khaw: nabyam: koe: ra: ceu heue.

K. Phan mawh taix (1) Daux phuk lai Vax pa gau pa mawh been mai: lox kab khankix baox deeih tiiem viex daux phuk lai in: heue. Mawh kheu: nan aux tom: simie tix khyox khaw: son ceu in: heue.

Been mai: lox kab ceu in: kix son kawn iak ang: ah mai: son pui ting kawx mawh ceu pa kied koe: riangrao tete: heue. Mawh kheu: nan, ex tom: baox deeih mhai: daux phuk lai in: yuh nin heue.

Kh. Taix (2) Phan koe: ceu pa ang: nyang fahrhawm son pui pa phat khankix mai: baox tix khyox khaw: ka heue. Khaix in: son sang baox nie: mhawm baox tix coca heue.

Kieh mawh pa koe: bwanson:, son beenli mawx ang: ah mai: son ex ku kaux lieak.

(Yaog min maix mai: teei riangrao khawm phat Maix phuk lai Vax)

Ai Nap Tao: (Sgu)
Cao: Kham Kaing
Cubcaw Lai Kawn Khrit
Baux Veng Tang Yan

Lox Tawm: Son Sang Gau Lai Vax

Ju tax ex ju yiex ex dix,
Chix pih kix ang: kix chix pai.

Simie prim kix deh sang pruat,
Son ang: pruat ex mhai: tix tawng.

Ju miex ex ju keeing ex dix,
Chix krai kix ang: kix chix pawd.

Been lao kuad kix deh sang grai:,
Son ang: grai: caw tix chix lai.

Son sang ang: lox kuad kix grai:,
Mhai: tix priex daux phuk lai Vax.

Son sang chix ex ngai: lai Vax,
Gau lai Vax ku kaux awawx.

(APP)

Ngai: Lai Ting

Pa koe: daux mhai kriien [** cf. mhai: khrawt lox (VH), mhai: kriem (VM) - same word as this?] () mawh ngai: lai pa prim heue.

K KH (HK) NG S SH NY

T TH (HT) N P PH (HP) M

Y R L V W H

X C CH D G Q

B F I Z

A E IE (EH) AW OI

AO AU AI I O

U E (UI) EU

Ngai: Lai Iak

Pa koe: daux mhai: kriien () mawh ngai: lai pa prim heue.

k kh (hk) ng s sh ny

t th(ht) n p ph (hp) m

v r L v w h

x c ch d g q

b f j z

a e ie (eh) aw oi

ao au ai i o

u ee (ui) eu

Ngai: lai num: jah, pa kieh lox lang:, lox dawt, lox dut lih ka ngai: lai num: lox.

Simin Lox lang Lax dawt Lox dut

1 a ah ax

2 e eh ex

3 ie ieh iex

4 aw awh awx

5 oi oih oix

6 ao aoh aox

7 au auh aux

8 ai aih aix

9 i ih ix

10 o oh ox

11 u uh ux

12 ee eeh eex

13 eu euh cux

Pa deeih dee Jhak tiiem
Num: cubcaw Ting
pa yuh phuk Lai Vax,
phuk lai gau Glawg Jah.

Mhai: pa een: tix tawng khankix

Mhai: Dee bleeh

+ = Kleuk
- = Tik
÷ = Ih
x = Ghaok
> = Nie: khaing: paox tix
< = Yhawm khaing: paox tix
= = Sidu
= Ang: sidu
= Mawh kheu: nan
( ) = Mhai: kriien
{ } = Mhai: rom
[ ] = Mhai: rop
(a) = Phan ang mawh nan

Simin Ghaok (Pak peung)
1 x 1 =1 (Tix ti bawg tix)
1 x 2 = 2 (Tix ra: bawg ra:)

Pa deeih dee Jhak tiiem
Num: cubcaw Ting
pa yuh phuk lai Vax,
lai simin phuk lai gau
Glawg Jah.


Mhai: pa: shiao yam tiiem lai.

Simin Mhai: Dee bleeh

1. (:) = Mhai: lhaong: lox
(ah mhai: voe ka)
2. (-) = Mhai: kleuk
3. (.) = Mhai: dud
4. (,) = Mhai: laux
5. (;) = Mhai: laux tix vud
6. ("_) = Mhai: paoh
7 (_") = Mhai: ngeep [** cf. nyeep 'close' is this a variant?]
8. (?) = Mhai: chawk
9. (!) = Mhai: am
10. (a) = Mhai: phan ang: mawh nan
11. (_) = Mhai: sidu

Lox lhaong: ca: kawn shiao Mhai: in: () heue.

Ngai: Lai tat lox (11) ngai:.

K T P H X

k t p h x

G B D

g b d

NG n m

ng n m

Ngai: lai ngeep lox

Lox tat K,k T,t P,p H,h X,x

Lox tiem G,g B,b D,d - -

Lox awn: NG,ng N,n M,m - -

Pa deeih dee Jhak tiiem
Num: cubcaw Ting
pa yuh phuk lai Vax,
phuk lai gau Glawg Jah,
2000 num.

Dee Sawg Kaing: Lai

Simin Grawh Grawng Pak Lai

1. Lox Phektiem (Been) 21

2. Krax Moh Keeing 22

3. Rhawm Moh Miex 23

4. Krax Moh Miex 24

5. Krax Moh Miex Keeing 26

6. Pawie Plaux Ka Paox 27

7. Krax Teem: Coi 29

8. Ceu Pa Yuh Yaox 30

9. Sara Pa Mhawm 32

10. Silieak 34

11. Caw Tix Viex Rhawm Kuwa 36

12. Siliex Pa Kaux Sijax 37

13. To Sipauk 39

14. Jawg Wasintan 41

15. Ebrahen Ling Gun 43

16. Singeuh Taix Aux 45

17. Satix Ka Ceu Pa lak 47

18. Jhak Dee Lhaong: 48

19. Tosat Pa Kied Lhat Graung Ex 49

20. Ceu Pa Tawng 51

21. Kheu: Maix Kawb Maix 53

22. Rhawm Awm: Rhawm Tiem 54

23. Ceu Pa Sawg Min 55

24. Siyiex Tak Sang Taoh 57

25. Tee Ot Tang Dah 59

26. Krax Rawg Bwan 60

Simin Grawh Grawng Pak Lai

27. Pui Ting Pa Sidiex Ka Tokaux Tix, Tix Kaux 62

28. Meung Raoma: Mai: Meung Mawnarok 64

29. Sijax Mukheu: Tax Caomi 66

30. Krax Pa Pluat Ploi Phimap 72

31. Dee Mhai: 75

32. Ceu Pa Mieh [**] Krien [**] 77

33. Phimap Ex 78

34. Rhawm Pa Sibieh 79

35. Iel Biet Aistaing 80

36. Ebrahen Ling Gun 82

37. Krax Caorhawm [**] Pa Mhawm 83

38. Pa Kaux Sijhax [**] 84

39. Dawnie Khtixpat 87

40. Cu Pa Bo Rhawm Ka Paox 90

41. Ceu Pa cied [**] 92

42. Nyiexma: Laux 94

43. Puxaik Ra: Kaux 95

44. Puxaik Ra: Kaux 97

45. Ceu Pa Sawg Gauxrhawm Haktiex 99

46. Rhawm Pa Rah Shieang Pa Mhawm 102

47. Rhoi Caong 108

48. Pa Keung Khaw: Tix Nabyam: 110

Simin Grawh Grawng Pak Lai

49. Siviex Vawng 113

50. Paoxgrawm Pa Mhawm 117

51. Mawh Pa Tix Pa Ting Ceu Lie? 118

52. Lhak Sawng 120

53. Saramax Yex Pleek 121

54. Pawie Krax Klieh 122

55. Cao: Briex Hkaomun 127

56. Yaox Kawn Simex Tix Kaux Khaing: 131

57. Keeing 134

58. Pingnya 137

59. Bwanson: Krax Pa Pluat Ploi 141

60. Keeing Mai: Aux 146

61. Paw Khi Kawn 152

62. Dee Mawx Dee An: 159

63. Dee Ot Ceu Mawx Dee Ot Ceu An: 161?

64. Riangrao 167

65. Bee Mawie Krak Mai: Sivai. 169

66. Pa Kraix Khrawm Yuh Tau 171

67. Ih Rhawm Paox Tix Mawh Riangrao 173

68. Krax Grum Rhawm Mawh Riangrao 175

69. Pui Pa Ao: Min Piang Haktiex Pa Ao: Min Krax Keud Kix Khankix 181

70. Lox Kab Meung Khankix 205

71. Lox Kab Vax Khankix 229

72. Phuk Lai Pa Deeih Dee Jhak Ka Ngai: Lai Pa Pawng: 237

Lox Phektiem
(Been)

Krax Moh Keeing

Keeing kiex kawn ra kaux haok blaong tix dah heue. Mawh kheu: koe: dee nyu dee nu:, tix dah dah, keeing kiex kawn giex taix paox tix haok heue.

Pui pa caw tix yaox kiex, dee singai tix dah, khirhawm son kawnnyawm mai: tawx lox sat x ka kawnnyawm an: ah nin "Pux eue, giex ka taix keeing maix mhawm mhawm awh," kawnnyawm an: pawk lox deeih ah nin "Ang: aux giex ka taix keeing aux, keeing aux hoik giex taix aux cong: cong: heue.

Rhawm Moh Miex

Daux tix ngaix, miex Ia: tix mu:, lieang eei ka kawn tix khankix, daux sipeem tix dah heue.

Yam an:, Klang tix mu:, po hoek ah tix sang teei kawn miex la: an: tix mu: heue. Mawh kheu: nan, miex Ia: an:, to: hoek tix ngah [IN: tiieh (?)] ka Klang an: heue. Khaix hoik kin ngah kiex ka paox tix rheung, mawh kheu: ang: Klang lai pex ka miex Ia: an:, to: mai: po: khang: [**] tan heue.

Phan mawh miex la: kie nie, chix lhat graung heue. Viang mawh nan, krax moh miex khankix, phan kied naog, tix laig hoek daux rhawm kix, lih tix koe: riangrao pa kuwa [**] heue.

Krax Moh Miex

Khix dex sang hoik naing "Pying Tit dix, pui meung khankix yaox krax tuk krax kha, krax hot krax sibrawm, kheu: kroh haktiex ku dah ku dee pa mawh daux ma: daux kaung: kawx kroh ku dah ku dee heue.

Cum ting Pying Tit tix kaux, mai: lien tix cub, yam hu: lailing kix tix jhak haktiex tix singaix, kheu: yaox kix susiah [**] yeem tix yeem kieh lien tix kaux hu: jhak heue. Lien an:, kawie hu: mai: taing nad pa viex tix, kok pui pa ot daux yeem an: lih heue.

Mawh kheu:, miex mai: kawn ra: kaux lih khaing: yeem an:, lien an: viex kix hu: ka cum ting heue. Yam yaox cum ting kied cairhawm kix tawx khaomun ka kix tix lon heue. Pa mawh mie eei khaomun an: gwieh tix tawx ka kawn nawh ra: kaux khawm uik heue. Yam yaox lien kix pa mawh miex ang: een: son tokaux cao: tix, kix kied daox am: ka mai: chawk ka cum ting ah nin "Cum ting eue, pa mawh miex in:, khex ca: mawh ang: kiex cairhawm lie?"

Cum ting deeih pawk ah nin "Nawh kawx cairhawm tete:, viang mawh nan, kheu: mawh nawh miex tix kaux, lih rhawm ka ceu an: awh."

Krax moh miex mawh krax moh pa pon tawx ju tix heue.

Krax Moh Miex Keeing

Yam naing ting piang haktiex ra: bawg tix bawg [** Second World War, World War II] dix, kheu: haok puing kru naing Ja Mang, pui tom: to: tix lih plak praix veng heue.

Yam an:, cag po puing naing Ja Mang tix mu:, po: dee tiem hawt tix puing ka pui pa to: khankix ka nad cag heue.

Mex moeng ra: kaux nyhot kawn sibun tix kieh goh plang tiex, kiex ra: kaux sigup [**] tix it piang pa mawh kawn tix heue.

Yam hoik lwan cag po: puing naing an:, kawn sibun an:, lih khaing: greem: kiex daox am: ka yum miex keeing tix khawm ra: kaux heue.

Kheu: krax pa tawx, miex keeing ju tix son nawh, nawh kawx kawn pon tix im: ju, tom: in: singaix heue.

Pawie Plaux Ka Paox

Ka daux meung Romax koe: pawie pa klieh, pa sum: ceu kaux mawh Galedeyata: heue.

Tix singaix daux pawie klieh an:, pa teei riang ngawh pa klieh tix ra: kaux, kiex giex vaig, gawn pa lawm, mai: pliak pa lawm daux taix tix son sang plawx kiex ka paox tix heue.

Pui haoh pui hun: gauxrhawm tawx riangrao mai: deh taix tix jhak ka pawie pa yuh kiex ra: kaux an: heue.

Pawie pa ang: koe: dee bleeh, plawx ka paox, pa yuh nan, ka daux pui haoh pui hun: simie tix kieh ang: lai koe: kawx pui tix kaux kawx ang: hu: tieb ka heue.

Yam an:, sara cao: sidiex tix kaux yaox ka pa yuh kiex, mai: laig sinax pui hun:, mai: hu: gah kiex, kieh ang: lai. plawx ka paox tix heue. Pui haoh hun: pa simie tix jhak ka pawie plawx paox tix, meetrhawm ka sara an: tete: heue.

Sara cao: sidiex an: ah nin ka pui ra: kaux an: "Xo! [NB: use of initial X for glottal stop in open sylls] pax nawx, nawx, paw yuh kaing pa ang: koe: dee bleeh yuh nin, yuh bwanson: pax nawx lieak, aux khyox khaw: ka pax daux ceukaux Ye Sux heue. Pui ra: kaux an: daox deng ka pa yuh pa ah nawh, mai: cung tix jhak ka nawh heue. Yam an: pui haoh hun: yo lox mai: jhai lawg ka sara an: ah nin "Pawie pa kied nyawm tix jhak yuh nin maix sang kieh laux yuh ang: chix, plawx ka nawh, plawx ka nawh."

Yam yo pui haoh hun: lox an:, kaw tix kaux, suat vaig sara an: ka gawn pa giex tix, mawh kheu: nan sara yum ka dee caong kaw an: heue.

Yam an: pui yienyawg jhak ka paox tix, mai: ing yienyawg khaing: dee ot tix heue. Pui tix kaux kawx ang: lai koe: daux pawie an: heue. Ot khaix, pawie plawx ka paox tix yuh nan, ang: lai koe: daux meung Romax heue.

Lig tix mu: mai. Ia: tix mu:, yam hu: kiex daux krax, kiex tom: yaox ka lai tiiem pui pa ah nin "Teem: coi ka son sang eei pui pa hot pa sibhawm khankix awh."

Yam an:, la: miex ah nin ka Lig, "Son sang teem: ax ka pui pa hot pa sibhawm khankix maix tawx nex ba maix, aux tawx tawm: tix awh."

Yam an:, Lig deeih ah nin "Son maix yie tix ah, grawh grawng nawh maix tawx tawm: tix ngie heue. Viang mawh nan son sang tawx aux ba tix, aux yaox tix tawx khawm ju tix heue."

Mawh kheu: nan, son sang teem: coi ex pui, bawg tix blah, yam yaox ex tix sum khawm uik kawx chix koe: heue.

Ceu Pa Yuh Yaox

Ka daux meung Amerikan koe: lien loe cub lien pa hu: daux reu, lien pa hu: piang tiex mai: lien pa hu: daux bhaung daux cag po: heue. Ka daux lien pa koe: loe cub an:, cub mawx cub an:, ku cub koe: sara cao: sidiex heue.

Mawh kheu: sara sidiex an:, caw tix mawh cao: teei beeh glawm daux tab son yuh krax rawg bwan ang ah, tawx pawie cao ang: ah, mai: pui pa ang: nyang cum rawm khan kix cum kix ka rawm heue. Son nyawm ot nyawm koe: lien mai: nyawm rhawm kix ku ceu mawh sara an: pa teei beeh glawm heue.

Yam puing pui naing ka piang haktiex ra: bawg tix bawg, meung kix kawx hu: puing naing heue. Yam hu: puing kix naing sara cao: sidiex an: kawx hu: dee puing naing son sang hawt tix lom la [**] kya ngien pui mat pui saux, mai: hawt tix thung ka daux krax rawg bwan, son lien khankix heue.

Ka daux naing an:, mak mawg mak kawng ka daux raoma: hoik awm: lih lhiex, mawh kheu: nan, cum tum ting tix kaux, yaox ka hu: ing sara an:, sinax pui puing naing, khirhawm ka son nawh mai: yo lox ka nawh son sang deeih plak khaix heue. Cum tum ting an: meetrhawm ka ang: nawh cu tix deeih plak khaix tix heue. Viang mawh nan ka daux mak mawg pa rieang tix taix, cum tum ting an:, yaox nawh coca tix teei ka pui mat ra: kaux mai: lom la kya ngien ka lien pa mat an ra: kaux heue.

Sara Pa Mhawm

Bawgyam naing ting piang haktiex ra: bawg tix bawg dix, kru naing "Ma Ha Mek" pa toe dee bleeh mawh "pa kraix khrawm," kix khrawm: tix hu: yieh ka tab veng Diyiep pa koe: dee praok rawm sigrit sigra daux meung Frien (Pying Tit) heue.

Pa mawh lien kuwa pa caw tix hu: sivoe kix, jah tix puing mai: yieh ka dee ot kraung khrai pa ting ceu, mai: lum [**] dee ot pui pa jhawp kaing khankix heue.

Khaix hoik sang hoik kaing kix, kix deeih plak khaix tix, laig ka daux reu pa dha kix tix een: mai: gah tix khaing: tan heue. Viang mawh nan, pa mawh lien Kaneda tix blah dah khaix paox tix heue: Son sang hu: teei kix kawx, ang: lai koe: bawgyam heue.

Mawh kheu: lud loe, bawgyam pa tawx kix ka paox tix heue.

Yuh ka mawx kawx, lien pa dah khaix kix, tee sang giex lien Ja Mang tix sau: kix daux thawng, tix blah kie nie tee sang plawx kix yum heue.

Yam an:, sara cao: pa sidiex pa ot daux reu tan, nawh sijut [**] to kaux tix daux rawm, mai: loe rawm hu: ka lien pa dah khaix kix heue. Grawh grawng nawh; mawh son sang deeih tix hu: tawx riangrao ka lien pa dah khaix mai: son sang krai kix mhong ka gum lox siyiex mai: son sang rawg bwan son kix yam tuktieak tute pui ka kix heue.

Silieak

ceucao pa ot daux veng ting tix veng, pa mawh sara ceucao, ang: fahrhawm ka been krax ot pui ceucao tix heue. Viang nawh kok pui ceucao an:, yuh krax kum tix vud tix vud kawx, pui ceucao tang lox siyox mawieng mai: ang: kix cu tix ih rhawm paox tix heue. Viang nawh sidiex gau ka kix ka grawng ku ceu kawx, ang: chix laig daux rhawm kix heue. Mawh kheu: nan, nawh ah lox tix yam lox pao singaix twah tix twah heue.

Nawh ah nin "Twah khaix koe: pa yum heue. Pa yum an:, ang: mawh pui tix kaux, mawh krax yum pui ceucao heue. Mawh kheu: nan, pui mawx ang: hoek ang: chix awh."Yam an: pui ceucao suk sag rhawm, "Mawh pui mawx pa yum daux ceucao in: lie?" kix keud yuh nan, mai: simie tix yaox ka pui yum khankix heue.

Mawh kheu: hoik hoek singaix twah an:, pa mawh sara ceucao yuh tix een: lawng tix mu: sivoe hoek pui ceucao daux nyiex bwan mai: deuh sivoe dee ngawm pui daux cawng rawg bwan heue. Mawh kheu: simie pui tix jhak, pui tom: grum hoek daux nyiex bwan mai: tia [**] paox tix, son sang jhak ka pa yum koe: daux lawng an: heue.

Pui ceucao tix kaux hoik tix kaux jhak ka daux lawng, ang: yaox pui tang kaux, yaox ka tokaux tix, mawh kheu: deuh sara silieak [** (siliak)] pa jhak daux lawng an:, tix mu: heue.

Ot khaix pui ceucao ku kaux doh keud ka tokaux tix, mai: lih tix, mawh ceucao pa haok hwan tix mu: heue.

Caw Tix Viex Rhawm Kuwa

Ka daux kru naing simiang Alietsientara meung Greg koe: lien pa lang: caong tix plak pa ngoing: caong tix plak tix kaux heue.

Yam yaox cum tum ting ka nawh "Hoik tawng maix grawng pa ang: maix pon to: kheu: caong pa ang: sidu tix yuh nin, maix simie tix laig daux lien yuh ka mawx? chawk ah nan ka nawh heue.

"Phan mawh aux laig aux daux lien son sang to: tix ang: mawh, laig aux son sang puing naing heue." Lien an deeih pawk lox ah nan heue.

Yam mhong simiang ting ka grawng an:, ka: ang: nyang hoik puing naing tix num, lien an: pon cum ting pa ot dex simiang heue.

Siliex Pa Kaux Sijax

Ka daux cawng gau lai cawng pa ting ceukaux tix cawng, lo ka pui tix kaux pa jhawp kaing pa mhawm pa dug thung heue.

Pui pa simie tix koe: rhawm tawx kawn simex mai: kawn sibua tix, yuh kaing an: caw tix tang lai mai: krai glawg koe: pingnya mai: riangrao krax lhak krax haing tix ka daux lai an:, son sang mawh ka cao: pa jhawp kaing pa mhawm son pui, cao: pa thung gau ka pui heue.

Ka daux pui ku dah ku dee, miex keeing ku krax ku laux tang lai son kawn tix heue. Mai: krai krax chix tawng kawn tix mai: glawg koe: pingnya cuyi son sang pon tix laig yuh kaing an: heue.

Ka daux pui keng pak keng reng kaux kie nie mawh ngie kawn bun tix kaux khaing:, pa pon tix, laig yuh kaing an: heue. Mawh kheu: lai pa tang keeing son nawh ah nin---

"Phan mawh kawn sibun aux in. ang: keung tix mawh cao: pa thung gau pa mhawm kawx, keung khaw: tix mawh siliex pa kaux sijax pa hawt khaix cao: kaing pa mhawm heue."

Daux pa im: ju ex kawn pui piang haktiex im, phan maix ang: nyang kaux sijai ka daux kaing pa mawh siliex pa iak, son sang pon ex tix mawh cao: pa thung pui haoh hun:, son sang mawh ex cao kaing: pa mhawm tee ang: doh chix tete: heue.

To Sipauk

Mawh bawgyam puing pui naing ting plang haktiex in ra: bawg tix bawg dix. Tum kwang ting Miet ATa kieh kawn lien tix khankix haok sivoe, son sang hu: puing ka lien Japan heue.

Yam hoek kix ka daux meung Philipaing kix ang: lai chix hu sivoe, kheu: rawm pa kied ting koe: plak sivoe kix heue. Son sang pon tieang kix ka rawm ting an:, tum kwang ting an:, kok ka pui pa koe: pingnya pa chix yuh sipauk hoek ka tix, mai: ah nin ka kix "Ka daux loe singaix in: son sang pon tieang ex rawm ting in:, pex caw tix yuh pak peung sipauk tix mu: ka piang ce, yuh hoik ka daux loe singaix mai: hoek tix jhi aux yaox awh."

Yam hoik luan loe singaix pui pa koe: pingnya ang: hoek ka tum kwang ting an:, nawh kied koe: krax meetrhawm mai: kok kix hoek ka tix heue.

Yam hoek pui pa koe: pingnya ka nawh mai: kix ah nin, ka nawh "Tum twang ting eue, sipauk pa nhie maix yix yuh pak peung piang ce jhi ka maix, yam in:, sipauk hoik hoig [sic ** ?] mhawm mhawm heue. Mawh kheu: yix ang: lai yuh maix yaox pak peung sipauk ka piang ce tix bawg, yix hoik yuh to sipauk hoik ka daux loe singaix pa ah maix heue."

Jawg Wasintan

Kru naing lien tix cub kix yaog rong ting tix mu: son sang hoek ka piang lawli heue. Mawh kheu: pa iak tux kix kaing jhaw ang: cu tix hoik heue. Mawh kheu: nan pa cung dex kix pa mawh mhai: ting tix kaux jhaxlawg [**] ka kix heue.

Yam an: pui pa ceep kraung puisin [**] tix kaux, hoek tix cung dex kix mai: ah nin ka. hai: ting "Khex ang: maix yaox ka ang: kix pex ka lie? Maix ang: teem: coi kix yuh ka mawx?

Mhai: ting deeih pawk nin "Aux mawh mhai: ting kix heue. Ceu in: mawh pa yuh nyawm lien khankix heue."

Pui an: ang: lai pawk lox mai: nawh teem: coi ka kix yaog rong an:, tom: pon hoek ka piang heue.

Yam hoik yaog kix rong, pui pa hoek tix teem: coi ka kix ah nin ka mhai : ting "Phan pex kawn lo krax teem: krax coi sax, ca hoek kok aux awh."

Mhai: ting deeih chawk nawh "Maix mawh pui dee mawx lie?" Nawh deeih ah nin "Aux mawh pa giex kru naing pex pa mawh tum kwang ting Jawg Wasintan heue." Ah mai: haok piang brung brug tix lih hu: khaing: tan heue.

Mhai: ting, ang: jeeh mai: jhak ka tum kwang ting dee uik yaox ka nawh heue.

Iak, ting kawx caw tix kraix khrawm: tix yuh ka kaing heue.

Ebrahen Ling Gun

1865 num, ka daux khix phwan tix singaix, yam dex sang hoik naing daux meung Amerikan, pa mawh simiang ting pa kok ceukaux Ebrahen Ling Gun, hu: ka daux nyiex sidah lien, pa dex dee veng Wasintang, son sang tawx riangrao mai: jhak ka lien pa mat, tix kaux hoik tix kaux heue. Yam an:, sara von tix kaux hu dex simiang ting an:, mai: ah nin ka nawh "Simiang eue, paw hu: daux lawg nyiex pa ot plak sivoe ngai: maix an lieak."

Simiang deeih chawk ka nawh ah nin "Mawh jao pa tix lie?" sara von deeih pawk lox ah nin "Mawh kheu: mawh dee ot lien pui tieak heue."

Yam mhong simiang lox an:, deeih pawk lox ah nin "Aux lheu: yaox tix tawx riangrao ka lien pui tieak heue:" ah mai: hu: dee ot pui pa mat lien pui tieak khankix singeuh taix kix, mai: tawx riangrao ka kix heue.

Khaix an: pui meung ang: ah, pui tieak ang: ah, ang piawm ka grawng an: ceeix kawx.

Singeuh Taix Aux

Ka daux meung Sudang koe: sara von pa pai: pui pa saux sipawk (kawng) tix kaux heue.

Mawh kheu: hoik yuh nawh kaing tan (5) num, mhaing akhwang mai: deeih ing ka meung Amerikan dee ot tix heue.

Paoxpie paoxgrawm nawh khankix ah nin ka nawh "Paw lai hu: dee meung Sudang, phan maix yuh kaing tin kawx, chix pon makmi [**] maix heue.

Yam an:, nawh keud jee keud blaong ang: doh ceeix kawx heue.

Tix sawm: nawh camaox heue. Ka daux camaox nawh an:, yaox ka haktiex meung Sudang pa yuh ka ce tix mu: heue. Ka daux ce an:, mawh taix sipawk mawh kheu: nan nawh deeih ka khaix tix heue.

Khaix an: nawh mhong lox pa ah nin "Singeuh taix aux lieak." Mawh kheu: mawh taix sipawk, nawh ring ka heue. Viang nawh ang: simie tix singeuh taix sipawk an: kawx, mawh kheu: mhong nawh lox an: sijheeng sijheeng ang: lai pon thieang dee goig [**], nawh yip ngai: tix singeuh taix sipawk an: heue. Yam deeih paoh nawh ngai: tix, taix sipawk an:, ang: lai mawh taix sipawk deeih tix mawh taix Simiang Ye Sux heue.

Khaix hoik camaox nawh ceu an:, nawh ap rhawm tix mai: deeih hu: kaing ka daux meung Sudang sidah ju tix heue.

Satix Ka Ceu Pa Iak

Daux meung Amerikan, baux veng Kawlayadonie, pui chawk cheng tix yaox ka khaox ting pa goh tix mu: heue.

Phan mawh khaox an:, pui tawng grawng hoik koe: (400) num heue. Ka daux (400) num an: sah [**] hoik toh ka nawh (14) bawg kawx ang: susuat [**] vut viet heue.

Bhaung ting kin phlu ka tix vud tix vud kawx ca: kawn kaux cong: jheeng jheeng heue.

Viang mawh nan, khaox an:, ka daux rong nawh kawn kawng iak laig ih ka daux heue. Phan mawh kawng iak an:, koe: ngie paox hauk taix kawn pui, phan tuk taik ka taix kawx, tee klai: daux taix ex heue.

Viang mawh nan kawx, kawng pa iak ding dawt, mawh kheu: ih nawh ka sipie [**] sipie khaox pa ang: goh ka bhaung ting mai: toh sah dee sidah goh kheu: kawng pa kied iak an: heue.

Krax phit krax lud pa iak ang: ah, pa caox pa caig [**] pa iak ang: ah, paw doh keud mawh ceu pa iak lieak.

Jhak Dee Lhaong:

Ceu pa gawieng ka kraung khrai pui khankix chix mawh krax phit krax lud heue. Mawh pa ang: khaw: mai: alo siyiex heue.

Tix bawg dix, keeing tix kaux viex kawn tix hu: briex kaong ka Hon pui ka daux sipeem tix dah heue.

Kawn nawh yaox jhak keeing tix krax sex laong, tawx lox satix ka keeing tix, mai: kiex ra: kaux ah nin ka paox tix heue.

Kawn "Keeing eue, kawn piawm: jhak maix tix dah heue " Keeing "Kawn eue, mawh piawm: jhak aux dee mawx lie?"

Kawn "Mawh meung raoma: heue. Piawm: maix Siyiex jhak ka ax dee lhaong: heue.

Tosat Pa Kied Lhat Graung Ex

Ka daux veng Nayu: Yaok, koe. sipeem pa eei ka tosat khan kix pa mawh Sangh Sivai, Sivaisangsi mai: kawn koe: tom: nie: ceu heue. To sat khankix ot kawg mawx kawg an: mai: ot ceu mawx ceu an: heue.

Ka daux kawg khankix tix mu:, tiiem tix deuh lai ka piang kawg an: ah nin "Ka piang haktiex tosat pa kied lhat graung ex koe: ka daux heue."

Yam yaox pui lai an: pui ku kaux simie tix koe: rhawm jhak ka heue. Mawh kheu: nan, pui ku kaux laig tix jhak ka heue. Pui khankix yaox ngie silieak tix mu: khaing:, mawh kheu: nan pui pa laig ku kaux, ca: deeih tix yaox ka pakngai: tokaux tix ku kaux heue.

Greem: silieak an: pui tom baox yaox ka lai pa tiiem tix yuh nin "Maix caw tix jhak ka tosat pa lhat graung ex heue. Tosat in: chix yuh paox tosat tix yum, chix kieh paox tosat tix uik mai: chix kieh paox tosat khankix laux lak pak luing heue."

Ceu Pa Tawng

Tix bawg dix dix, sara cao: sidiex tix kaux mhong ka grawh grawng yum miex tix, nawh kied lauxrhawm khawm ing ka dee ot miex tix heue. Nawh caw tix sipup [IN: sidah briep] ka pa mawh paoxgrawm tix ka piang lawli pa brug tix heue. Paoxgrawm nawh ah nin ka nawh "Aux sang ah tix lih krax, son sang ih priex gauxrhawm tau mai: paox nyiex paox ma: tix, tix dah dah heue."

Yam tawng nawh ka grawh grawng pa yum miex sara an nawh ang: lai sikah tix ceu kawx heue. Ot khaix nawh ang: lai hawt paoxnyiex paoxma: tix, son sang ih priex gauxrhawm tau, mai: hawt khaix sara an: heue.

Nawh hawt sidah sidu nyiex yum, mai: teem: coi sara an: ka kaing son yuh krax hu: krax ing son pui yum heue.

Nawh ang: ah lox, ang: ah lox caoxrhawm tix kawx, nawh ot dex sara an: tawx yaox ka krax moh tix, krax caoxrhawm tix heue.

Bawg tix blah, ang: ah ka jeeh tix, tix gum kawx, pon tawx ka krax pa yuh tix heue.

Awm: pa hoik koe: yuh nin "Gauxrhawm mai: pui pa gauxrhawm, yiem mai: pui pa yiem heue."

Tix bawg dix, nyiexma: tix mu: hu: lailing ka daux meung Suih Sa Lang heue.

Tix ngaix, pa mawh kawn kix tix kaux nawh laig ka daux nong sinax gawng mai: yo lox tix heue. Yam yo nawh lox tix, nawh deeih tix mhong awm: lox pa yo tix, mawh kheu: nan, nawh kied moh ka heue.

Khaix an:, nawh ah tix yaox ku ceu, awm: pa ah nawh, deeih tix mhong heue.

Yam an:, miex keeing nawh gau sawn: krax ot jungpui [**] tix mu: ka nawh heue.

Kieh ah nin, awm: plak greem: heue.

"Aux koeng ka maix" deeih mhong awm: an: heue. "Moh aux ka maix" deeih mhong awm: an: heue.

Mawh kheu: nan, ka daux haktiex in phan maix moh pui tix kaux mai: pluat ploi phimap nawh, kaw an: kawx deeih tawx pa tawx maix ka maix heue.

Rhawm awn: Rhawm Tiem

Tix bawg dix, koe: Ia: mhaing tix mu: heue.

Ka daux rhawm nawh, lih tix ting rhawm tix ah nin "singaix lih khaing: grawng kheu: lox pa ux aux ku ponngawb heue."

Tix ngawb paoxpie nawh pa mawh Ia: miex, Ia: mhaing khankix kix kied meetrhawm ka nawh, reem tix giex mai: giex jeeh nawh, kieh ang: lai pon ux.

Khaix an:, nawh ang: lai pon ux viang mawh nan, singaix ca: lih yam lih tix heue. Mawh kheu: nan, nawh ang: lai koe: rhawm ting, deeih koe: rhawm awn: rhawm tiem heue.

Ceu Pa Sawg Min

Daux nhawng dung tix dah, khiiet ot daux tix mu: heue.

Tix singaix, mawh kheu: kied koek praix, nawh tawng pa sang dex hit rawm heue. Yam an:, nawh yaox hoek sim paing ra: mu:, nawh khyox khaw: ka kiex ah nin "Pax kiiet ka maox tix gawng khawm po: pax lieak. Aux kawx kiiet maox an: sinax pax, mai: hawt hu: heue. Pax ca: ploi aux daux nhawng dung pa dex tix dah dah lieak." Sim paing ra: mu: kawx grum rhawm yuh awm: pauh nawh heue.

Yam yaox pui pa yuh kaung: ka po: sim paing ra: mu: mai: khiiet kiiet maox pa koe: sinax kiex ka jeeh tix, "Sidaing: mhawm krax keud krax sawn: in: heue. Mawh pui mawx cao: gau ang: tawng." yaw ka kix heue.

Pa mawh khiiet simie tix krai pui mhong ka grawng pa mhawm krax keud tix mai: pa ang: tix gau sawn: ceu in: khawm uik son sang yaw ka tokawx [sic - tokaux ?] tix yam ah nawh tix ang jeeh tix krai pui mhong, nawh man ka maox, rau piang tiex yum heue.

Mawh riangrao son pui pa ting rhawm, pa yaw tokaux tix ku kaux daux pui heue.

Siyiex Tak Sang Taoh

Tix bawg dix pa sum: ceukaux mawh Tax Klang tix kaux, mawh kheu: haok hwan rawm kheem ka nyiex nawh, nawh tom: haok ka piang nyiex heue. Yam an: pui tix kaux hoek ka reu heue.

"Tax eue, aux lawk hawt tawx maix dee simie maix tix hu: heue" ah ka Tax klang heue.

"Ang: yuh tittix, Siyiex tak taoh ka aux" nawh deeih pawk ah nan heue.

Ang: rheung tix vud reu baox hoek tix mu:, rawm kawx hoik hoek mai: nyoi nawh heue.

"Tax eue, sang hu: maix dee mawx, aux lawk hawt tawx maix" ah heue.

"Ting bwanson: heue. Siyiex tak taoh ka aux heue." Tax Klang an: deeih ah nan heue.

Ot sipie rawm hoek dee ngawk nawh, yam an: cag po: hoek tix mu: rau maox tix nyaing mai: ah nin "Tax eue, giex maox in: mai: hoek heue."

"Pon tix heue. Yumrhawm aux ka Siyiex, tak tix taoh aux heue." Nawh baox ah nan heue.

Khaix an:, mawh kheu: haok sipie sipie rawm Tax Klang an: glip tix yum daux rawm heue.

Tax Klang yam yaox nawh Siyiex ju khaix, nawh krai ah nin khawm pa ang: nyawmrhawm tix "Aux hoik kied yumrhawm ka maix Siyiex eue, ang: maix taoh aux kheu: pa tix lie?"

Siyiex deeih ah nin ka nawh "Aux hoik ploi reu hoek ka maix ra: mu: mai: cag po: tix mu: heue."

Tee Ot Tang Dah

Tix bawg dix, pui tix kaux hoek nawh meung raoma: heue.

Yam laig jhak nawh daux nyiex tix nyiex, mawh kheu: yaox nawh dak haoh hun: piang khu: phia pa koe: daux nyiex, nawh chawk ka heue.

Pui pa jhi krax pawk ah nin "Pui kix in: mawh pui pa yaogyaw Siyiex ka dak tix khaing: heue. Mawh kheu: ang: kix yuh pui yaox, mawh ngie dak kix pa hoek meung raoma: heue. Phan mawh tokaux kix tee ot tang dah.

Krax Rawg Bwan

Phuk lai pa ang: pui tawng cao: tiiem tix kaux awm: pa hoik krai plak greem: son sang chix keud chix sawn: ex ka grawh grawng pa rawg nawh bwan tawx ngai: lai tom: nie: mai: tawx riangrao ku ceu yuh nin heue.

1. Nawh rawg bwan krax riangrao son sang pon tix mawh pa ao: min mai: pa ting sibrawm heue. Viang mawh nan, son sang koe: krax pa awn: rhawm Siyiex tawx ceu pa iak riangrao heue.

2. Nawh rawg bwan, krax pa nyawm ot, son sang pon tix yuh kaing jhaw, pa ting lhaong: pa ao: min heue. Viang mawh nan, son sang pon lheu: yuh nawh kaing jhaw pa mhawm, Siyiex tawx krax pa ang: nyawm ot pa mawh krax saux heue.

3. Nawh rawg bwan, krax kraung khrai mau khri: son sang gauxrhawm nyawmrhawm heue. Viang mawh nan, son sang ting lhaong: krax keud krax sawn: nawh Siyiex tawx nawh hot sibhawm heue.

4. Nawh rawg bwan, krax siawp sibrawm son sang yaogyaw pui ka nawh heue. Viang mawh nan, son sang chix een: nawh rhawm ka Siyiex mai: son sang een: pui rhawm ka nawh Siyiex tawx nawh ot greem: pui heue.

5. Nawh rawg bwan, son sang chix pon nawh ceu khawm uik heue. Viang mawh nan, Siyiex tawx nawh gauxrhawm ka daux ceu pa pon tix mai: chix grum naog ka ceu an: heue.

Pui Ting Pa Sidiex Ka Tokaux Tix, Tix Kaux

Pui ting pa kaux krax ku ceu tix kaux krax nyaw, krax glaw, krax kharhawm pa ang: pui tang kaux pon kham, nawh ang: ngia, ang: yiem heue. Mawh kheu: pon gun yeeng ceu an: pa daox pa am: pui tom: chawk nawh son ceu an: heue. Pui ting an:

1. Grawng Pa Maong Jhak Ka Raoma:

Ka: ang: nyang bax yuh tittix ku ngawh, kaing pa caw tix yuh sivoe pa kied ting ceu khankix mawh pa doh keud ka kaing pa cox khre tix yuh hoek ka meung raoma: heue.

2. Deeih Num: Jhak Ka Haktiex.

Phan aux yum khaing: haktiex in: sax, son dee sipaung ka ma doh kad ka grawng pa pon haktiex ceeix khaing: heue.

3. Deeih Jhak Ka Tokaux Tix

Caw tix chix keud grawng krax im: ju tokaux tix piang haktiex mai: yaogyaw ka bwanson: Siyiex. Krai yuh nan heue.

(1) Ceu: pa jhak ka raoma:
Doh keud ka pa hoek meung raoma: mawh pa ting ceu.
(2) Ceu pa num: jhak haktiex.
Phan yum doh keud ka haktiex pa pon tix '6' sawk khaing:
(3) Ceu pa jhak ka tokaux tix.
Doh keud ka mawh tokaux tix pa yum.

Meung Raoma: Mai: Meung Mawnarok

Pui tix kaux dix, nawh keud tix sang hu: ka daux meung raoma heue.

Yam lawng nawh krax yuh nan, nawh hoek dee sipup krax tix mu: heue. Nawh yaox ka rong jhi krax pa tiiem tix dauh yuh nin "Meung raoma: = 7 lak, Meung mawnarok = 5 lak" heue.

Pui an:, jhak tix yaox krax an:, ra: nyaing heue. Yam jhak nawh krax mawnarok nawh yaox krax mhawm, krax rah see, ang: koe: gawng, ang: koe: jee heue.

Nawh deeih jhak ka krax raoma: mai: yaox ka caox krax, pa koe: kat lawm, simaox, gawng, jee khankix heue.

Mawh kheu: nan, nawh hu: krax mhawm, krax rah see heue. Mawh kheu: hu: nawh krax mhawm, krax .rah see ang: lai hoek ka kaux meung raoma:, hoek ka daux meung mawnarok heue.

Mawh kheu: nan, pui ku kaux, pon laug krax tokaux cao: tix awm: pa koe: rhawm tix heue.

Son sang haok hwan (a) sum tokaux ex pon laug ka awm: pa koe: rhawm ex heue.

Mawh kheu: nan, yam yaox ex, krax sum krax nai:, khaw: ex tix ang: deuh phimap ka pui heue.

Sijax Mukheu: Tax Caomi

Hoik luan bawgyam vawk ka nghox, bawgyam rung praix hoik uik, ang: ex lai pon krax pa taoh. (Ye 8:20)

Veng ot daux tieak tix dah koe: tax caomi tix kaux heue. Tax caomi an: kraung khrai kawx hoik grum, nyiex kawx sidaing: mhawm, sipeem kawx kied vieh, nawh ot khawm nyawmrhawm tix heue. Nawh ang: lai koe: ceu pa lo, siliex paox ot nawh kawx hoik grum naog heue.

Krax ih kawx hoik haoh lheu:, krax ot krax koe: kraung ceep eep sawm: kawx hoik kub heue. Son nawh piang haktiex in: ang: lai koe: ceu pa khirhawm, krax yum kawx ang: yuh tix tawng heue.

Tix singaix, nawh yuh sijai mukheu: pa daox pa am: tix mu: mai: simiang Yum heue. Mai: kiex yuh nin awm: plak greem: heue.

Tax caomi "Simiang Yum eue, phan hoek singaix kok maix aux, aux ang: doh thieang, aux tak hawt khaix maix, khawm nyawmrhawm tix, viang mawh nan, maix ca: deuh ka aux tix ceu awh."

Simiang Yum "Tax caomi eue, phan mawh tix ceu an: mawh ceu pa tix lie?"

Tax caomi "Ang: mawh tittix, ka: ang: maix nyang bax hoek ka aux, son sang mawh satix pa cox khre son aux, ploi siliex maix hoek ka aux lieak."

Simiang Yum "Mhawm heue. Aux tak sang ploi hoek heue. Ca: mawh kaux sijax maix."

Ot khaix, bawgyam kawx hoik kied rheung, num kawx hoik luan tix num hoik tix num heue. Ka: sang glip singaix plak bo, Tax caomi an: nyawm dee ngawm tix mai: jhak ka sipeem tix, mai: yaox ka tai pa jhiet mhawm khankix ku ceu, daux siviex iak, nawh jhiet nyawmrhawm ka heue.

Bawgyam an:, simiang Yun laig daux nyiex dee ot nawh, mai :,giex ka klip nawh, Tax caomi an: si graung ka tete: heue. Yam yaox nawh simiang Yum an:, nawh khirhawm; lauxrhawm mai: deuh phimap piang simiang Yum heue.

Mai: kiex baox ah nin ka paox tix awm: plak greem[:] heue. Tax caomi "Maix tag hoek phai: yuh nin, lox satix kawx ang: maix tawk, grawng hoek kawx ang: maix krai, siliex kawx ang: maix ploi, ang: maix hawt sijax mukheu: ax, mawh kheu: nan ang: maix kaux sijax mukheu: heue."

Simiang Yum "Aux hoik ploi siliex haoh hun: ka maix, pa ploi aux kie nie hoik lheu: heue: Aux ka krai ka maix, hoek sivoe ngai: silieak tix vud lieak."

Tax caomi kawx, hoek ka dee silieak pa ah simiang Yum heue.

Khaix an: simiang Yum "Mawh hoik doh keud maix nang tix jhak ka hauk kaing: tix lie? Yam an: dix, hauk kaing: maix kied pu mai[:] lung, yam in: hoik yhawm mai: paing ang: mawh lie?"

Tax caomi "Rug heue. Mawh awm: pa krai maix:"

Simiang Yum "Khaix an:, mawh doh keud maix ang: tawng,, lox krai aux yam in:, mawh nghiet maix yuh ka mawx, maix gaing kaing: tix, tix plak mai: tieb yhaok tix, tix plak ka taix tix ang: mawh lie?"

Tax caomi "Mawh heue. Hoik ciien yhaok aux ceeix ceeix heue.

Simiang Yum "Ang die pie mawh an:, Yam an: dix, maix jhak silieak dee singai kawx maix yaox heue.

Yam in: maix jhak dex ang: mawh lie?"

Tax caomi "Mawh heue. Ngai: aux kawx hoik prah prieh heue. Simiang Yum "Phan mawh nan, sijax aux kaux ang: mawh lie? Mawh maix pa ang: kaux sijai heue. Mawh kheu: ang: maix koe: krax pa cox khre yuh nin, mawh krax lauxrhawm heue. Viang mawh nan, mawh kheu: hoik hoek bawgyam, ca: hawt hu: khaix aux."

Ka daux pa im: ju ex, glang gleeing awm: pa koe: daux pa mhai: tix deuh, bawgyam pa hoik tawx satix hoik luan hu: tete:, viang mawh nan; yam ang: ex doh keud kawx yie koe: heue.

Krax Pa Pluat Ploi [** pluat ploi] Phimap

1931 num, bawgyam rung praix [**], ka daux meung sipeng [**] mawh yam sidaing: kin pui tieak heue.

Pui tieak khankix ting rhawm ka kraung naing pa giex tix, sawg tix gleeing [**] cawng rawg bwan, cawng gau lai mai: nyiex sidah khankix ka ngu mai: sawg tix plaux pui heue.

Tix singaix pui tieak khankix giex ka sara ting pa koe: ju "85" num, mai: kix phyawk taix sara ting an:, plak khaix son sang plaux kix ka nawh heue. Ot khaix [sic], kix viex nawh dee koe: rong tix mu:, mai: phyawk nawh ka rong an: heue.

Sara ting an:, ka: ang: nawh nyang yum khyox khaw: ka kix; son sang kah maox tix vud heue. Grawh grawng nawh, nawh simie tix yaog taix son rawg bwan mai: nawbbwan ka piang kix heue. Yam mhong pui tieak lox an:, kied meetrhawm ku kaux heue. Pui tieak tix kaux kie nie [**], teei moe tix mu:, mug ka maox vien kix, khawm uik heue.

Khaix an:, nawh baox mug taix sara ting an: khawm ra: plak, dud dom mawx dom an: heue. Viang taix sara ting an: kied saux, mai: hoik dud kawx, ca: kawn coca tix yaog rawg bwan, nawbbwan ka piang kix heue. Mai: baox ah nin ka kix ku kaux, Aux pluat ploi phimap pex heue. Siyiex kawx pluat ploi phimap pex heue." ah nan, dud rhawm yum heue.

Pui pa plaux sara ting pa mawh pui tieak khankix doh keud ka jhawm tix, deeih loh jhawm [**] tix mawh pa mhawm heue.

Been in: kie nie mawh grawh grawng pa rug tix mu: heue.

Rhawm krax moh mai: krax pluat ploi phimap kie nie, pon loh jhawm [**] pui pa hai: pa meek [**] khankix heue.

Dee Mhai:

Pui ra: kaux silah ka paox tix, mawh pui mawx pa chix hu: rah see sivoe been 100 sawk heue.

Pa tix kaux jah tix hu: kawm num: tix jhak dieang pa hu: tix, tix dieang hoik tix dieang heue. Yam hoek nawh been 50 sawk rhoi caong nawh, ang: rah see, nawh yaox kuk kuak [**] heue.

Yam hu: pui ra: kaux tix kaux kie nie, khaix rhoi caong nawh rah see heue.

"Mawh hu: maix yuh. ka mawx?" Pa tix kaux chawk ka nawh heue. Nawh deeih pawk lox ah nin "Aux ang: num: tix jhak ka plak greem:, aux jhak ka khaox an:, pa rah see sivoe ngai: aux mai: hu: ka rah rah see see heue.

Mawh kheu: nan, pa sime ex tix yuh, caw ex tix mhai: mai: hu: rah rah see see dee mhai: tix heue.

Ceu Pa Nieh Krien

Phi caox pa sum: ceukaux "Been pa ang: mhawm" tix mu:, coca. tix laig daux kawnnyawm tix kaux heue.

Mawh kheu: sidaing: haoh hun: kaing pa yuh kawnnyawm an:, tom: ang: chix laig heue.

Kawnnyawm an:, haok cawng singaix twah, yam rawg kawnnyawm kix bwan kawx rawg mai: kix heue. Rawg bwan ku singaix ka Siyiex mai: teem: coi ka miex keeing tix ka kaing nyiex heue. Yam hoek bawgyam kawx nawh phat, pawd ka lai, can pa hoik gau nawh heue. Mawh kheu: an: phi: caox ang: chix laig daux nawh heue.

Tix singaix, kawnnyawm an:, lih tix nieh ciien, ang: lai koe: rhawm tix yuh kaing tittix, jah tix kieh bawgyam ang: lai koe: bwanson: heue.

Ot khaix phi: caox pa sum: ceukaux "Been pa ang: mhawm" pon laig ka daux nawh, kieh yuh pa caox pa caig ka piang haktiex heue.

Phimap Ex

Daux veng tix veng, koe: mex moeng ra: kaux heue.

Kheu: plai: pa nyaux kiex, pui pa ot rawp liep [sic ** ?] nyiex kiex, mhong ka grawh grawng pa phit kiex paox tix, mai: lox pa jhaxlawg kiex paox tix ku singaix heue.

Pui ting khankix kawx hoik kieh kiex se mau tix vud tix vud heue.

Tix singaix, kiex khawm ra: kaux plaux tokaux cao: tix yum, mawh kheu: nan, pui ting pa ot rawp liep [**] nyiex kiex hu: sipaung ka kiex heue. Pui pa sipaung kiex koe: ngie ra: loe kaux heue.

Yam an:, pui tix kaux ah nin "Hoik nyawm ot ex khaix singaix in: heue."

Viang mawh nan, pa mawh sara cao: sidiex tix kaux nawh ah nin "Son sang taoh ex, kiex khaing: grawh, grawng pa yuh nin, mawh kheu: ang: ex pon teem: ka kiex, mawh phimap ka ex heue."

Rhawm Pa Sibieh

Tax caomi pa paoh shang [sic - shiang ?] priex tix kaux yam chawk pui tix mhong ka grawh grawng pa kied haok hwan ting lhaong: kaing pa yuh nawh, pa raux pa mox an:, nawh pawk ah nin heue.

"Pui pa hoek tix ih priex daux shang aux, lheu: sau: puan sijheeng ka kix heue. Lheu: khaing: pa ah kix, nex mawie tix klong, eep tix klong mai: taux tang ceu: ang ah, aux tawx heue. Khaix an:, klong pa tiiem aux ceukaux shang tix kawx, aux baox tawx lhaksawng ka pui ku kaux heue. Phan ex simie tix pon, paw piawm: ka krax pa tawx heue.

Mawh kheu: nan, pui tom: nie: daux shang nawh heue.

Iel Biet Aistaing

Daux veng Myuh Nit, ka daux cawng gau lai tix mu:, kawnnyawm pa kawn koe: ju (15) num, nawh voi ngai:, cung dex sara pa ting tix kaux heue.

Yam yaox sara ting an:, ka ang: nawh viex rhawm ka daux pingnya pa gau tix, greu nawh khaing cawng heue. Nawh kied lauxrhawm khawm lih tix daux cawng an: heue.

Nawh baox hu: pawk lai pa chawk pa mawh cawng gau cag, pa koe: meung Shuik Sa Lang son sang gau nawh grawh grawng cag kawx baox tix sum heue.

Otkhaix, nawh pon tix gau lai cawng tang dah tix cawng heue.

Yam hoik hoik gau nawh pingnya cuyi grum naog, nawh coca tix yuh kaing ka daux cawng gau cag tix mu:, deeih ang: pon heue.

Ka daux pa goig, nawh pon tix yuh kaing daux veng Bun, kaing pa keud sawn: tix yuh cag ku ceu heue.

Daux ju nawh viang yaox krax sum tix vud vud mai: tix ceu hoik tix ceu kawx ang: koe: krax lauxrhawm heue.

Mawh kheu: nan dee sidah, lih tix mawh pui pa ting ceukaux piang haktiex, pa mawh pui ting pingnya pa kaux Iel Biet Aistaing heue.

Ebrahen Ling Gun

Pui ting tix kaux yaox ka yiem kawn sibua sivoe nyiex tix, tix kaux heue.

Mawh kheu: nan, chawk ka nawh ah nin, "Yiem maix ceu pa tix lie?" Kawn sibun an: deeih pawk lox ah nin "Ah aux tix sang lih krax daux in singaix, pui pa ah tix viex teug cie, aux in:, ang: nyang hoek tom: yam in; heue. Bawgyam lih lawli kawx hoik hoek, pui pa hawt tix tawx teug aux in:, mawh kheu: ang: koe: heue.

Pui ting deeih ah nin "Ang: yuh tix, teug, maix in: aux lawk hawt tix tawx dee sang hu: brug maix lawli awh" nawh ah mai: yaog tix klawm ka teug kawn bun an: heue.

Phan mawh pui an: kie nie, ang: mawh pui mawx, mawh simiang ting Amerikan pa sum: ceukaux nawh mawh Ebrahen Ling Gun pa jhiet koe: rhawm pa awm: pa tiem heue.

Krax Caoxrhawm Pa Mhawm

Pui ceucao, pa kied hot sibhawm tix kaux, viang nawh rah see kawx yum heue.

Pui ceucao khankix caoxrhawm ka son moeng nawh, mai: kawn nawh (5) kaux heue.

Yam an:, pui ting pa koe: min plakngai: tix kaux, jah tix sau: mau tan 500 plah, mai: krai pui mhong grawng pa caoxrhawm tix son kix heue.

Khaix an:, nawh hu: ka pui pa ah krax caoxrhawm khankix, ah nin ka kix "Kheu: caoxrhawm aux, sau: mau tan 500 plah heue. Pex kawx caoxrhawm pex mie ding lie?" Yam an: pui khankix sau: mau tan ka miex mai an: tom: chix pon num tix, yuh kaing heue.

Ah caoxrhawm krax moh tix ka jeeh tix ngie, ang: grum naog.

Pa Kaux Sijhax

Num pa hoik luan (100) num dix, pa mawh pui pa yuh kaung:, pui meung Karapaing tix kaux, yam jah nawh tix van simie khankix, son sang ang: krak, mawie khankix pon tix laig tix ih, nawh tawx kawnnyawm tix kaux mawh pa pau ka kaung an: heue.

Mai: kieh kawnnyawm an: yuh lawng kaung: mai: nyeep siviex lawng kaung: an: jheeng jheeng heue.

Tix singaix, pui pa jaw tieak tix cub brug brung hoek, kix simie tix phat hu: daux kaung: an:, kieh kawnnyawm cao: pau kaung an: paoh siviex heue. Viang mawh nan, ang: cu tix paoh siviex heue. Pui pa jaw tieak khankix glat [**] tix yaox, tawx tix yaox mau ka nawh kawx nawh ang: cu, lox kix heue.

Khaix an:, pui pa mhawm grang, pui ting tix kaux hoek khawm brug brung paing, ah ka nawh "Mawh aux simiang veng Woilintang ang: pui mawx pon tix thieang ka lox aux tix kaux kawx, pui pa thieang ka lox aux tak yum heue."

Yam an:, kawnnyawm pau siviex, peeik mhok tix, khyox khaw: nabyam: ka simiang an:, ah nin "Nabyam: aux ka maix simiang veng Woilintang eue. Viang mawh nan, pui pa chix hawt nghiet ka lox tawm: pui ting ka piang tix, maix kawx tee deeih tix nabyam ka nawh heue."

Khaix an:, simiang an: ah nin "Viang glat mai: tawx mau mieding kawx, pa chix hawt nghiet ka lox tawm: pui ting plak piang tix awm: in kied sidaing: tux heue. Awm: pui pa yuh nin phan koe: daux tab aux, pui koeng ex meung Pyingtit [**] ang: ah, piang haktiex in:, ku dah ku dee ang: ah pon puing aux heue." Mai: deeih yaw ka kawnnyawm an: deeih thung ka kawn lien cub tix deeih plak khaix heue.

Simiang ting Pyingtit pa mawh Napoliyang, viang ang: pon tawx tab simiang veng Woilintang deeih plak khaix tix kawx kawnnyawm pa chix nghiet lox tix kaux pon kieh deeih plak khaix tix heue.

Dawnie Ektixpat

Tix singaix, pui hai: (3) kaux, kix keud tix hu: briex daux veng Na Yu Yaog heue.

Mawh kheu: kix keud tix sang briex singaix liah ponbo (8) nari, son sang jhi pui yaox mhai sak se koe: daux cawng rawg bwan yam an:, kix tom: laig ot daux lawg dee sidiex sara (7) nari heue.

Yam sikah pui hai: ra: kaux mai: sara pa mawh pui hai: tix kaux briex tix yuh nari hoek (8)nari heue. Kix yuh tix thung thieang paox tix ka bawgyam, kix krai hoik hoek (8)nari ka sara heue.

Yam sikah kix ka paox tix tom: nie:, kix mhong luah thielifon lawg tang dah heue. Sara hu: dee thielifon giex mai: sikah heue. Kix ce: sara sikah mai: pui pa hoek tix sang giex kix, jao an:, kix tom: toi: ka sara an: heue. Kheu: kied tuktieak tute kix ka nawh, mat mai: laux ngai: tix plak heue.

Viang pui hai: loe kaux an: hu: briex bo an:, tang dah kawx pui pon tix giex kix heue.

Yam hoek bawgyam prawng see, ka pui hai: (3) kaux an:, sara kawx hu: dee lum prawng see, mai: khyox khaw: ka son sang ang: sau: kix daux thawng mai: ap daux tawm taix nawh, son sang thai: loh cox been kix mhawm heue.

Pa tix kaux an:, mawh kheu: hoik nie: phimap nawh cao: prawng see tom: sau: nawh daux thawng heue. Pa ra: kaux kie nie, ap daux tawm taix sara cao: pa sidiex an: heue.

Pa mawh sara cao: sidiex an:, pluat ploi phimap kiex, kok ot daux nyiex tix mai: tawx kiex haok cawng heue. Mawh kheu: yaox kiex ka krax moh krax rhawm sara an:, kiex kawx thai: loh cox rhawmrhi: tix tete heue.

Pa tix kaux pon tix mawh cao: prawng see heue.

Pa tix kaux yam yaox nawh ka pa laux ngai: sara tix plak, nawh jauh rawm ngai:, nawh mhaing tix simie tix mawh sara von pa pai: ngai: heue. Yam hoik nawh ka pingnya pa gau pa sawn: tix, nawh pon tix yuh sara von pa pai: ngai: heue.

Grawh grawng in:, mawh pa rug tete: heue.

Sara cao: sidiex an:, dee sidah mawh pa jhawp kaing ceucao Yunaiktit Miettadit, daux meung Amerikan, pa sum: ceukaux nawh mawh Dawnie Ektixpat heue.

Ceu Pa Bo Rhawm Ka Paox

Koe: been tix mu: heue.

Tix bawg dix, koe: sim pa koe: kaing: ra: mu: heue. Yam pa mawh cao: tawx priex pa mawh kaing: ra: mu: an: greem tix ih heue.

Yam an:, kaing: tix mu: lih tix koe: rhawm pa ang: mhawm heue. Keud daux rhawm tix yuh nin "Phan aux mawh kaing: tix mu: kaing:, aux tak yaox tix ih priex nong: nong: tix kaux tix heue." Tix singaix, yam jhak kaing: tix mu: plak khaix, nawh briex tix sau: Cai daux priex heue.

Yam deeih ih kaing: tix mu: an: priex, nawh gauxrhawm mai: ah lai rhax heue.

Yam ah nawh lai rhax yhawm lox tix hu:, dee sidah nawh kawx yum heue.

Viang mawh kaing: ra:. mu: kawx piawm: ka mawh vait tix mu: khaing: heue. Kheu: Cai pa sau: cao: daux priex tokaux cao: kawx yum heue.

Phan keud bwanson:, son tokaux tix tokaux cao: ex kawx tak hoek krax tuk krax kha heue.

Ceu Pa Cied

Daux tix ngaix, kawnnyawm tix kaux laig daux shang tix shang nawh rawg mhaing tix sikah Thielifon ka cao: shang heue.

Yam hoik pon akhwang, nawh sitoe tix sikah ka shang tang dah heue. Yam hoik pon tix sitoe ka shang tang dah an:, ah lox ka paox tix awm: plak greem: heue. Kawnnyawm "Paox eue, mhong aux lo pex ka cao: yuh kaing, tix kaux mawh lie?"

Shang tang dah "Yam in:, ang: lai lo, mawh kheu: hoik pon yix kawnnyawm pa yuh kaing tix kaux heue."

Kawnnyawm "Phan mawh kawnnyawm an:, coca: kaing lie? rah see lie?"

Shang tang dah "Coca heue. rah see heue."

Kheu: hoik ah kix lox ka paox tix, yam deuh kawnnyawm tix een: Thielifon an:, pui ting ot dex nawh ah nin ka nawh "Kheu: ang: maix pon tix yuh kaing an:, mawh krax lauxrhawm tete: heue."

Kawnnyawm deeih pawk ah nin "Ang: mawh paox eue, pui pa yuh kaing daux shang an:, pa krai kix mawh aux heue. Mawh kheu: simie aux tix tawng daux rhawm kix aux tom: chawk yuh nin heue."

Ex kawnpui kawx lo ex deeih chawk tix mhong ka tokaux tix, tix bawg bawg heue.

Nyiexma: Laux

Daux tix ngaix, kawnnyawm pa kawn koe: (10) num pai: pui giex nawh, kheu: krax phit krax lud nawh tix ceu heue.

Yam mhong sara cao: sadiex [**] tix kaux, pa sang chawk cheng pui krax phit kawnnyawm an: daux lum, nawh hu: tix nghiet heue. Phan mawh kawnnyawm an:, mawh kheu: yaox pui yam briex nawh, mai: nawh deeih suat ka pui pa giex tix, tix kaux ka gawn viex tix heue. Daux hau: nawh kawx pui baox yaox phin paing tix gie heue.

Kawnnyawm an: mawh pa ang: koe: nyiex, ang: koe: kaing heue. Yam krai nawh grawh grawng nyiexma: tix, miex mai: keeing nawh hoik tik ka paox tix, mai: miex nawh kawx ang: lai jhak tix priex ka nawh heue.

Mawh kheu: nan, nyiexma: pa laux khankix kawn kix kawx pa lih tix laux kied haoh hun: heue.

Puxaik Ra: Kaux

Tix bawg dix, koe: puxaik ra: kaux heue.

Pa mawh aik, mawh pui pa kied ting rhawm, son song koe: ceukaux nawh mai: son sang doh keud pui nawh, nawh yuh rieang pakpeung tokaux tix ka lhak simaox mai: deuh piang krax dee hu: dee ing pui heue.

Khaix hoik yum nawh ang: rheung pakpeung rieang pa yuh nawh tix deuh goh grup [**], pui tieang tix hu: piang ku kaux, pui tom: nie: kawx ang tawng tix doh keud ka grawng nawh heue.

Pa mawh pux nawh koe: rhawm pa awn: pa tiem heue.

Son sang doh keud pui ka nawh, kaong tix een rawm maw: mai: sum: ka khaox heue. Viang nawh hoik yum kawx pui hu: pui ing laux lee greem: veei khaox pa sum: nawh mai : nyaux rawm daux maw: pa kaong nawh heue.

Ceukaux nawh pa tiiem tix deuh dex rawm maw: an: pui hu: pui ing phat mai: doh keud ka nawh mai: yaogyaw ka bwanson: nawh heue.

Puxaik Ra: Kaux

Puxaik ra: kaux, kiex greem tix yuh kaing kaung:, phan mawh nghox pa pon kiex gwieh sidu mhawm mhawm heue.

Yam siduat aik khaing: it tix, tix sawm: nawh lih tix doh keud rhawm tix yuh nin "Num in: sidaing: mhawm nghox, lheu: pon khaing: ku num heue. Aux hoik mawh pa koe: nyiexma: son nyiexma: aux kawx, hoik kub hoik lheu:, simie tix coh ka pa lheu: kawx chix heue. Phan mawh pux aux in:, ang: nyang koe: nyiexma:, daux ju nawh tee koe: krax pa iak riang, phan nawh koe: mau pa haoh pa lheu:, nawh kawx, yaox tix lailing ku dah ka dee mai pon pa nyawmrhawm heue."

Mawh kheu: nan, ka daux nghox pa gwieh kiex sidu nawh teei tix blah, briex tix sau: daux cie pa mawh pux tix heue.

Pa mawh pux nawh kawx, yam siduat khaing: it tix, nawh kawx, lihrhawm [**] tix doh keud yuh nin "Phan mawh aux in:, mawh aux pa ot nong: nong:, nim in: nghox pa pon aux kawx haoh lheu: tom: nie:, mawh kheu: nan pa mawh aik aux pa koe: nyiexma: pa rieang kawn praix moeng kawn tix tee yaox krax nu: heue." Mawh kheu: nan, nghox pa gwieh sidu an:, nawh kawx, hu: briex tix sau: daux cie aik tix blah heue.

Yam bah [** add example for bah "yam bah riieng praix ponngawb"] rieang praix ponngawb kiex puxaik jhak nghox kawx, ang: koe: krax yhawm, kiex daox am: ka tete: heue.

Ceu Pa Sawg Gauxrhawm Haktiex

Veng Sibari pa ot daux meung Greg dix, kheu: mawh dee mhawm lailing kraung khrai tix hu:, pui pa ot daux veng an: kawx haok hwan tix ngaix hoik tix ngaix heue.

Reu ting pa hu: daux rawm sigrit sigra kawx yaox tix deuh kraung viex tix daux veng an: heue.

Phan viex kraung lwan khaing: veng an: 30 lak, mai: baox hu: 100 lak kie nie, hoek daux meung Itali mai: baox chix tix sitoe hu: daux meung tang dah heue.

Pui pa ot daux veng Sibari an:, mawh kheu: haok hwan grum naog krax ot krax koe: kix, teei tix eei ka cao: pa pon yuh kaing nu: son tix heue. Pa chix luah lox ting lhaong: pa mawh kaing kreet [**] khaox, kaing yuh rhiem, lhak simaox khankix, ah tix lheut yhaok ka mhong tix, mai: ang: tawx pui tix kaux kawx yuh heue.

Kix yuh tix ot nyiex mhawm, kix yuh krax gauxrhawm ku ngaix mai: yuh tix yoek ka plai:, pie brung kawx son sang chix graoh kok sara cao: pa sawn: gau hoek tix gau heue.

Bc 510 num, pa sum: ceukaux mawh meung Karoto:na: [sic], hoek tix puing ka kix heue. Cub lien pa pau veng Sibari khankix kawx brug brung mai: rieh puing ka heue. Yam an: pui koeng khankix paung: shiao viex tix, brung khankix lih tix graoh, lien pa pau veng khankix ang: lai chix pex giex brung rau khaing: brung heue.

Pui koeng khankix pon laig daux veng plawx ka pui meung tom: nie: heue.

Pa grum naog ka kraung khrai mau khri:, viang mawh pa mhawm kawx, phan keud mawh son krax gauxrhawm, dee sidah lih tix chix mawh krax sum ju, krax sum tokaux heue.

Rhawm Pa Rah Shieang Pa Mhawm

Didix koe: simiang khunhawkham tix kaux, ka daux veng dah dee kwang nawh, pui pa chix teem: chix coi ka piang paox tix, sang koe: been mie kaux, nawh simie tix tawng mai: sawg daux krax, daux blawng, son sang pon tawx khawngphak laksawng ka pui heue.

Hawt praok sivie siveng dee ot simiang khunhawkham, koe: krax law mawie tix nyaing, hawt praok krax an:, koe: yeem khaox, yeem ox mai: kied nyawm tix jhak mai: krax law mawie koe: sinax gawng heue. Plak ponbo tix bo simaox ting tix mu: bang lia tix cot khaing: piang gawng mai: bleeh sigreung krax law mawie heue.

Ponngawb tix ngawh, cao: yuh kaung: tix kaux greu law mawie hoek ka daux krax an:, yam yaox nawh simaox ting ka daux krax, nawh ah nin daux rhawm tix "Ka daux meung ex mawh pui pa nieh ku kaux, simaox ting in: tix mu: ang: teei tix yoi ti gax tix tik tix kaux kawx, mawh pui nieh ku kaux."Nawh haoh lox haoh maweng mai: bawg ah nan heue. Khaix an: nawh tom: greu law nawh via simaox ting, mawh kheu: iak krax mawie caw tix sigheet tix ka guh krax, mawie cie nawh tom: yaox tix mat heue.

Ang: lai rheung caw law mawie tix cub greu law mawie, hoek ka daux krax an:. Yam an:, kix lao lox mai: praix klawng mai: yaox sidaing: mhawm dah dee mai: bleeh dee koe: simaox ting an:, mai: kix ah nin ka paox tix, "Simaox ting in: ot ka daux sinax krax hoik kied rheung miex num kawx ang: tawng, pui tix kaux kawx ang: teei tix tik, ang: teei tix gah mai: jhiet chix ot yuh ka mawh lie?" Khaix hoik ah kix nan, kix via simaox ting mai: lih hu khaing: tan heue. Yam an:, cao: law mawie khankix yaox law mawie tix lhang phang phraoh (pang praok) kix ang: lai nyawm rhawm ka viang mawh kawx nan, kix baox lih hu khaing tan heue.

Mawh kheu: nan, pui pa lai ling ing tiang ka daux krax an: khawm uik, son sang teei tix tik simaox ting khaing: daux krax, ang: koe: pui pa ne paox tix mai: lawng ka daux krax an: ku singaix heue.

Khaix hoik koe: tix khix, pui yuh kaung: tix kaux koe: ceu pa sang liag kraung: daux veng mai: caw ti hu: daux krax an: heue. Yam an:, nawh yaox simaox ting nawh doh keud ah nin, "Simaox ting in: tix mu:, son pui pa lai ling ing tiang ang: ax, koe: krax pa sivix mai: suksak ka son pui khawm uik." Mawh kheu: nan, nawh tom: sau: riang sau: rao tix pu plie tix tik simaox ting an: khaing: tan heue. Khaix hoik pu plie nawh simaox ring an: khaing: praok krax, cao: yuh kaung: yaox daux klawk tix klawk, khaix rhoi dee koe: simaox ting an: heue. Bawg goig nawh baox yaox teug iak tix mu:, ka piang diep teug an: tiiem tix deuh lai ah nin. Pui pa gah simaox ting in:, mawh khawng phak lak sawng son nawh heue. Yam an: cao: yuh kaung: paoh tix yaox teug mai: yaox mau khri: tom: nie: ka daux heue. Mawh kheu: rah rhawm rah rhi: cao: yuh kaung: mau khri: inkix khawm uik mawh pa yaox ka daux klawk tiex, mawh kheu: nan, caw tix mawh cie simiang. Nawh tom: keud ka rhawm tix, mai: viex mau khri: pa pon tix, hu: tawx ap ka simiang khunhawkham mai: krai lao grawh grawng pa hoik lih tix mawh khankix heue.

Simiang khunhawkham tom: krai lox ka daux bang: kum: plak sivoe ngai: pui hun: ah nin, "Ka daux pex khawm uik, pui pa mhawm rhawm, pa rah rhawm, mai pui pa chix teem: chix coi ka piang paox tix sang koe:, ang: koe: lie? mawh kheu: simie aux tix tawng tox kaux, aux tom: bang lia simaox ting khaing: piang gawng kieh bleeh ka daux krax, greem: simaox ting an:, aux tom: sipaung tix deuh teug mau khri: ka heue. Mawh kheu: nan, Yam in cao: yuh kaung: tix kaux, mawh kheu: koe: rhawm nawh ka son pui khawm uik, nawh hoik pu plie tix tik simaox ting khaing: ka daux krax heue. Lheu: khaing: an:, mau khri: pa sipaung aux greem: an:, viang nawh yaox kawx, nawh ang: mox, ang: briex mai: deeih hoek tix tawx ka aux, mawh kheu: nan, awn: hoik teem: hoik coi nawh ka son pui khawm uik yam in:, ex kawx caw tix deeih teem:, deeih coi deeih tawx khawngphak laksawng ka son nawh heue." Khaix hoik krai simiang khunhawkham ah nan, nawh teei teug mau khri: mai: deeih tawx ka cao: yuh kaung: heue.

Rhoi Caong

Daux tix singaix, ka daux yaong: daux tieak koe: keeing tix kaux heue. Keeing an: yam bah rieang praix plak ponngawb kaoh khaing: it mai: lih hu: greem: nyiex heue. Yam hoek nawh greem: nyiex nawh singeuh kawn tix ka lox pa klieh daux prawk [**] tan mai: nawh hu: dee coh pui plai: pa ot dex nyiex tix, tix nyiex heue.

Kheu: lhiex praix plak ponbo, glaox tom: nie: daux krax heue. Keeing an:, mawh kheu: yaox nawh tix hu: daux glaox, rhoi caong nawh sidawng tix yaox ka daux krax heue.

Kawn nawh pa klieh an:, nawh hawt dig khaix rhoi caong keeing tix mai: nawh hawt tix hu: khaix keeing tix heue. Yam dex hoek keeing nawh daux nyiex coh plai: kawn nawh ah nin " Keeing! Keeing! hawt aux khaix rhoi caong maix heue." Kheu: lox kawnnyawm an:, keeing deeih tix veeh ngai: tix, jhak ka kawn tix, mai: jhak ka rhoi caong kawn tix awm: rhoi caong nawh heue.

Keeing deeih keud daux rhawm tix yuh nin " Xaw--- phan kawn aux ting sax tee hawt rhoi caong aux heue. Aux in: mawh een: aux rhoi caong yuh ka mawx son kawn aux lie? Phan aux een: rhoi caong hu: daux nyiex plai: sax kawn aux in:, ang: doh mhawm" mai: keud rhawm tix, ang: lai laig daux nyiex plai: nawh deeih ing: ka nyiex tix heue.

Jah daux singaix an: pa mawh keeing nawh tik vut ceu pa ang: mhawm son sang jhi kawn tix yaox ka rhoi caong pa mhawm, nawh deeih im: ju daux pa khaw: pa caw mai: alo Siyiex heue.

Pa Keung Khaw: Tix Nabyam:

Didix koe: miex mai pa kied hot sibhawn [sic ** ? sibhawm: ?] tix kaux mai: koe: kawn simex tix kaux pa kied sidaing jhiet moh nawh heue. Kawn simex an: ting lhaong: tix ngaix hoik tix ngaix heue.

Ka daux yaong: kix pa mawh kraung khrawng khrai pa jhiet mhawm plix khaox, taux lhax ang: ah, kix koe: been tix tan lu ka Siyiex tix num tix bawg heue.

Kawn simex miex mai pa hoik yaog tix mawh sinaw an: kawx, simie nang tix tan lu awm: pui heue. Kheu: kied hot sibhawm nawh ang: tawng ceu pa tan lu tix heue.

Yam keud nawh yuh nan, nawh hu: daux sipeem, nawh tom: yaox muah teem tix reu heue. Mawh kheu: nan daux rhawm nawh, khaix hoik gu muah in: mai: kheem teem, phan hoik teem kie nie, ca: hu: viex tix tan muah in: tix reu ka Siyiex, nawh ah mai: viex ing ka nyiex heue.

Yam hoik rheung tix vang twah, muah an: jhiet mhawm teem heue. Plix muah an: kawx, mawh kheu: jhiet sidaing: mhawm nawh gauxrhawm khawm sang hu: tan tix ka Siyiex heue.

Tix singaix, pa mawh miex nawh jut tix saux nhia [**], mai: simie tix ih muah heue. Mawh kheu: hoik teem muah pa kheem kawn nawh, nawh mhaing tix ih ah nin kawn eue, tawx yaox aux ih muah pa kheem maix tix mu:, jhiet simie tix ih heue." Kawn simex nawh deeih pawk nin "Muah in ang: tie mawh son maix, miex eue. Mawh pa sang ah aux tix tan lu ka Siyiex" nawh ah, ang: tawx miex tix ih mai: klawm tix hu: son tan lu ka Siyiex heue.

Yam hoek nawh ka Siyiex, Siyiex ah nin ka nawh "Kawn eue, muah pa viex maix in:, ca: deeih tawx miex maix pa ot daux nyiex ih lieak. Phan maix tawx yuh nan, hoik awm: tan lu maix tix ka aux heue.

Dee sidah, kawnnyawm an: doh rhawm ka ceu an: mai: gauxrhawm khawm deeih ing ka nyiex heue.

Son sang lang: ju maix ka daux meung pa caoxrhawm Siyiex pa tawx ka maix, nabyam: ka miex keeing maix awh. Lihhu:20:12

Siviex Vawng

Tix bawg dix, nyiex sidah ting tix nyiex, daux lawg pa kied iak dee ot pui saux tix mu:, pui saux ra: kaux ot dee an: heue. Mawh kheu: iak lawg son sang jhak plak praix koe: ngie siviex vawng tix mu: khaing: heue,

Ka daux pui saux ra: kaux tix kaux, pon tix ngawm been tix nari, kheu: pa toek rawm khaing: daux nao nawh plak pon ngaix heue. Ku: it nawh dex mai: siviex vawng heue. Pui saux ku: tang dah an:, nawh yaox tix pluk plak tix it jheeng jheeng heue.

Pui saux pa ot dex siviex vawng an:, plak pa ponngaix nawh yuh tix gap gaong son sang pon ngawm nawh mhawm, yam pon nawh tix ngawm heue. Ceu pa yaox nawh plak praix khankix kawx yie krai nawh pui pa ot dex tix mhong heue.

Phan jhak plak siviex vawng an:, nawh ah nin "Yaox ka sipeem tix mu: plak praix heue. Ka dee an:, koe: nhawng dung tix mu:, daux nhawng dung an:, pet khankix loe rawm heue. Kawn iak khankix taing tix tawx ih khaomun heue. Kawn iak tix blah yuh tix simam [**] kawn reu, paox klieh paox sinaw khankix giex taix paox tix mai: gauxrhawm hu: ing tau heue. Taktai [**] ku ceu kawxpreeih [**] tix mhawm grang heue. Rib riem pa jhiet Klai kawx, kied vieh heue. Pui pa klieh plix kawx koe: heue."

Pui pa saux pa pluk [**] plak tix it an:, nghiet lox pa krai kaw an:, kied laig daux rhawm nawh heue. Yam an:, grawng pa dex sang rau kawn iak daux rawm ang: ah, mai: bun kix pa ceep kraung loe rawm mai: loe rawm ang: ah nawh baox krai heue.

Pui saux tang kaux an kawx pa lih mawh plak praix ku ceu, nawh lih tix yaox daux pa keud tix kheu: pa krai kaw an: heue.

Nawh kawx simie dee ot dee siviex vawng mai: simie tix jhak ka plak praix heue. "To kaux cao:, ang: pon tix ot dee an: kheu: tix?" nawh keud ah nan heue.

Ka daux pa kied iak krax keud nawh yuh nan, nawh briex tix kaig ka heue. Viang mawh nan, nawh simie tix tik rhawm pa ang: mhawm pa keud tix kawx, rhawm pa simie tix loh dee ot baox nie: koe: heue. "Yuh ka mawx kawx yuh aux tix pon loh" nawh keud yuh nan heue.

Tix bo, yam maong nawh tix jhak sipaong mhong lox mauk (grauk) [**] pui tix plak, mauk nawh kin tix sipie, son sang kok ka saramax, nawh sawg ka sie (saw:) [**] pa yeem ka taix tix heue.

Viang mawh nan, nawh ang: Susiah [**], nawh ca: yienyawg tix, pau nghiet ka bawgyam uik bhawm kaw an: heue.

Plak ponngawb singaix khaix, yam yaox saramax kix grawng pa hoik yum kaw pa tix kaux an:, kix viex hu: heue.

Pui pa kawn koe: tix kaux an: "Pon nang tix dux aux ot dex siviex vawng an: lie?" nawh chawk ah nan heue. Mawh kheu: nan, kix dux nawh heue. Kix deuh nawh ot mhawm mhawm mai: cox khre son nawh mhawm heue. Khaix hoik lih saramax kix dom mawx dom an:, nawh coca tix yaog tokaux tix mai: jhak plak praix daux siviex vawng an: heue.

Plak praix an:, ang: yaox ka tittix yaox ngie rong pa yuh ka simaox heue.

Paoxgrawm Pa Mhawm

Sai Kat mawh kawnnyawm cawng tix kaux mai: nawh ot daux glawg '3' heue.

Tix singaix sara cao: gau nawh tawx lai kaing nyiex "Simin" ka nawh ra: phuk heue. Viang mawh kawx nan, tokaux nawh ang: doh rhawm ang: doh rhi: ang: chix sawn: hu: heue. Khaix an: tokaux nawh tom: kaoh caocao: mai: hu: ka nyiex cawng mai: yaox paoxgrawm tix Nyi Tao: mai: nawh mhaing tix briex tiiem ka daux lai cie nawh heue: Viang mawh kawx nan, Nyi Tao: ang: tawx nawh briex tiiem ka daux lai cie tix heue. Son sang doh rhawm doh rhi: nawh, mai: son sang chix sawn: nawh Nyi Tao: tom: gau tom: sawn: nawh sidawng mhawm mhawm heue.

Khaix hoik sawn: Nyi Tao: ka nawh Sai Kat tom: gauxrhawm gauxrhi: hoik tang chix yuh chix sawn: lai simin mhawm mhawm heue. Mawh kheu: nan, Nyi Tao: mawh paoxgrawm pa mhawm ka son Sai Kat tete: telai heue.

Mawh Pa Tix Pa Ting Ceu Lie?

Num pa hoik luan ceeix ceeix veng Sihiextie pui yuh pawie pa silah tix mu: heue.

Ka daux an:, pa to: mita 100 tix mu:, pui pa silah koe: sidim kaux heue. Pui sidim kaux pa tia tix dee pa jah tix to: an: mawh pui pa iak riang tokaux mai: pui pa laux maung heue.

Yam tuh nad pa ploi, kix ku kawx jah tix to: heue. Viang mawh krax to: pa ang: phai: kawx, pui mawx kawx, sau riang tix to: son sang pon tix hoek dee koe: mhai:, ka: paox tix heue.

Viang mawh nan kawnnyawm tix kaux lud lied [**] tix nawh goh ka piang tiex heue. Khaix hoik goh nawh ra: bawg tix bawg, mawh kheu: ang: nawh lai pon to: nawh yo tix rieak tan heue.

Yam mhong lox rieak kawnnyawm an; pui pa kawn to 8 kaux an:, kix cung krax to: tix, kix deeih jhak ka plak khaix tix kix tom: deeih hu: ka kawnnyawm pa goh an: ku kaux heue.

Kawn sibun pa ang: naog dong ka jhawm saux dawngsindarong [sic], nawh jah tix num: tix ngheet ka kawn; simex an:, "Phan yuh nin tee hoik mhawm heue" mai: ah nan heue. Khaix an:, kix khawm sidim kaux, kix tuk taix paox tix, kix tia tix hu: dee koe: mhai: heue.

Yam yaox pui pa jhak ka grawng an:, pui kaoh cung tix jhak ku kaux mai: daox deng, khaix an: pui dieh taix tix mai: tawx riang kix been 10 minit heue.

Lhak Sawng

Piang cheu ting tix mu: heue. Tax kuad ux kaux giex tai pa jhiet mhawm tix gie mai: hu: hawt heue. Nawh caw tix ngawm sivoe ngai: kawn sibun tix kaux heue.

Ngai: jhak kawn sibun an: hoek ka tai pa giex nawh jheeng jheeng heue.

Yam cung cheu: tix vud ngie, tax kuad an: kaoh sijaox mai: tawx tai an: daux taix kawn sibun an: heue. "Teei heue. Jhak aux tix yaox maix sidaing: moh maix ka tai heue. Grawng pa tawx aux tix ka maix in:, phan simoeng [**] aux tawng, nawh kawx gauxrhawm ka heue. Aux kawx krai ka nawh heue."

Kawn sibun an:, teei ka tai gie an: nawh yaox lih tax kuad khaing: cheu: heue. Dee cung cheu: an: mawh dee dex siviex simeeik [**] heue. Nawh yaox laig tax an: daux tieak simeeik heue.

Saramax Yex Pleek

Lox hing: ah lai luah phao, nyawm ah lai niad tix laig daux nyiex gau lai heue. Sam Meung laig khaix paox tix, nawh viex lai gau pa tawx yix kawx hoek, ah nin "Saramax Yex Pleek saux, yix sang mhaing nawh laux tix, nawh kawn khin tix hoek gau ex ka lai heue."

In phao Saramax Yex Pleek viex ngai: nyiah tix laig daux nyeix gau lai kawnnyawm gau lai yaog tix yian yawg khawm uik, mai: ngai: kix simi tix jhak ka Saramax Yex Pleek heue.

Saramax Yex Pleek jah tix gau yix ka lai phao, lox nawh siem krai lox sikah nawh ang: lai pex ting awm: ku jeeng, viang mawh kawx nan, lox lai krai nawh kawn sidawng, nawh pawd lai tiex paing ka phia lung, taix nawh siem singua, khawm mawh nan, lai pawd nawh ca: kawn sidaing: mhawm pot heue.

Nyawm gau lai ku kaux bre tix nghiet ka krai nawh lai, bre tix gaig ka pawd nawh lai Saramax Yex Pleek eue, maix mawh saramax mhawm yix tete: heue.

Pawie Krax Klieh

Daux pa mhawm pa im: ju pui tix kaux, pa kied mhawm khankix an:, mawh krax caoxrhawm, krax moh krax rhawm pa ang: ting vieh, pa ang: pon krai, pa ang: yuh sakse tix heue.

Mawh yam kawn yaog aux tix mawh sinaw heue. Aux mai: keeing hu: tia tix liag "lhak mat" son sang jhak tix pawie krax klieh tix ceu heue. Yam pau yiex rheung, sinax siviex "lhak mat" mai: yiex ra: kaux kawn deng ngie cub nyiexma: tix cub heue.

Aux kied laig rhawm ka cub nyiexma: kix an:, pie pa mawh kawn iak koe: 8 kaux heue. Tix kaux kawx ang: nyang naog 12 num, pie jhak krax ot krax koe: kix an: hoik tawng aux kix daux pui pa ang: grum naog heue. Kraung ceep kix kawx ang: mawh daux pa koe: ngawh jum, viang mawh nan chix priex rien kix tix ih singax singeh heue. Krax ot kawn iak kawx khaw: caw tix yaox, kix giex taix paox tix ra: kaux tix brawm mai: tia tix khaix miex keeing tix an: heue. Viang mawh nan khaing jeeh kix, plak bo pa sang jhak kix pa mawh krax klieh krax nyiah mai: sang pa mhawm been khankix kix dha tix krai lao ka paox tix heue. Tee mawh kix pa ang: bax yaox tix jhak ka krax klieh ceu in:, ceu pa yaox kix bo in: kawx tee ang: kix piawm: daux ju tix heue.

Pa mawh miex mai: keeing kawx, kiex. gauxrhawm khawm cung tix sivoe kawn praix tix heue. Miex kawn iak giex ka taix pa mawh mex tix "Paox pie pa jhiet moh aux, pa jhiet een: aux rhawm" nawh lawk awm: ah tix mai: kied een: rhawm tix ka mex tix tete: telai heue. Pa mawh pak peung nawh ah mawh mex tix pa hoik grum naog pa hoik kaux cong: ka son tokaux tix heue. Pa mawh mex nawh kawx, pak peung nawh "Een rhawm ka aux paox moh heue" nawh koe: krax ot tix yaox yuh nan heue.

Yam an, sibun pa coh "lhak mat" an:, chawk ka pa mawh keeing kix ah nin "Teei pex tix mie plah" "Teei yix. 'lhak mat' kawn iak 8 plah mai: pui ting ra: plah, phan yuh nan, yix khawm nyiex tom: chix jhak heue." ah nan khawmrhawm khawmrhi: [**] tix heue.

Bun pa coh "lhak mat" krai kix mhong ngawh "lhak mat" heue.

Yam an:, pa mawh moeng, nawh ploi taix pa giex tix taix mex tix mai: nawh num: kaing: tix heue. Pa mawh mex kawx hoik siyang siyiap [**] jeeh heue. Mai: baox seet tix sivoe "Mie ding ah maix" mai: haox chawk heue.

Bun coh lhak mat baox krai nawh mhong ngawm lhak mat heue.

Viang mawh nan, pa hoik mawh bawgyan [sic - bawgyam:?] in nawh deeih veeh plak khaix tix ang: mau viex aux kub, ang: ex tau tix pon yaox tix jhak ka krax klieh bo in:, nawh tak sang pon lih tix krai ka lox in: ka kawn praix tix lie?

Krax grawng an: khawm uik yam yaox keeing aux tix, nawh plaik [**] taix tix daux hau: mai: teei mau 20 dawla [**] tix plah lih mai: briex tix tik piang tiex heue.

(Yix kawx ang: yix dud tix mawh caomi, aux simie tix krai dawd yuh nan)

Khaix an:, keeing ca: deeih tix sut ka mau an: mai: giex ka klip keeing kawn iak kix an: ah nin "Mawh pa rau khaing: daux hau: maix heue."

Can pa yuh keeing ku ceu keeing kawnnyawm kix an: tawng khawm uik heue.

Nawh ang taung taix tix mhaing ka pui tix kaux kawx viang mawh nan bawgyam pa kied ting ceu son nawh, pa mawh son keeing tix kaux yuh ka mawx kawx yam tee dex hoek krax kaig tua [**], mawh kheu: pon nawh ka krax teem: krax coi pa ang: nawh tix keud pot mawh krax pa kied ting bwanson:, son nawh tete: heue.

Nawh jhak ka ngai: keeing mhawm mhawm, nawh kring [**] ka taix pa giex keeing dawla 20 plah an mai: krai lox ting bwanson: khawm pa sigang jeeh tix heue.

"Ting bwanson: kied ting bwanson: heue. Son aux ang; ah, son paox nyiex yix ang: ah, mawh pa ang: lai chix tat ngawh jum heue.

Yiex keeing yiex hu: dee ot cheu: mai: vai ing ka nyiex heue. Bo an: ang: yiex hu: dee, pawie krax klieh, viang mawh nan bo in: ang: doh mawh bo pa giex going heue.

Cao: Briex Khaomun

Tix bo, nyiex dee pan cag po: tix mu:, sibun tix kaux pau cag po: heue. Nawh tak yaox tix pau, cag po: brug tix rheung rheung heue. Nawh sawg tix liag phuk lai tix mu: mai: khaomun tix gie heue. Khaix hoik liag nawh ceu an: khankix nawh ngawm dee ngawm tix dah mai: phat lai heue.

Yam laigrhawm [**] nawh daux lai an: nawh lihrhawm ka tix ceu heue. Jhak heue. Pui pa ot dex nawh tix kaux kied pon yuh ka nawh heue. Teei khaomun pa ot sinax kiex tix mu: hoik tix mu:, nawh yuh tix ang: yung grawng ceu in: heue.

Bun an:, ca: baox tix phat lai hu: sivoe mai: jhak ka nari tix vud vud heue. Kheu: pui pa pon briex tix ih khaomun an: khaomun cie nawh kawx yhawm hu: sipie sipie heue. Awm: dux cag nari; nawh kawx meetrhawm sipie heue. "Xe! khien [**] ka mhawm rhawm aux, phan ang: mawh nan tee hoik tup [**] aux ka pakngai: nawh" ah nan daux rhawm tix heue.

Ah ka mawx daux rhawm tix kawx, phan pui an: teei khaomun tix mu:, nawh kawx teei tix mu: heue. Yam deng khaomun daux hau: tix mu:, pau tix jhak ka pa yuh pui an: heue. Jhak heue. Nawh nyiah mai: teei ka khaomun pa kawn deng tix mu: an: mai: gwieh ra: plak heue.

Khaix an:, nawh tawx ka sibun an: tix plak nawh ih pa tix plak an: heue. Bun an: nawh teei phai: ka pa tix plak an: khawm meetrhawm tix heue. "Jhak heue. Pui in: pon yuh krax meetrhawm tete:, ang: tie tawng krax grawng bwanson: ceeix kawx.

Bun an: ang: sax yaox ka grawng krax pa meetrhawm in: tix bawg kawx. Yam kok ka ceu krax pa sang lih hu:, mawh kheu: hoik keud nawh tix hoik lawd luan, nawh kied fahrhawm ka heue: Pui pa ang: tawng bwanson:, pui pa teei tix ih khaomun cie nawh, pui an: nawh ang: jhak ka pie ceeix kawx teei hau: tix mai: hu: dee pan cag po: heue.

Yam hoik hoek piang cag po:, khaix hoik ngawm nawh son sang teei deeih phat lai, sau: taix daux hau: pa viex tix, yam an: nawh kied koe: pa daox pa am: mai: ah "Xo!" heue.

Khaomun pa liag nawh tix viex koe: ka nawh heue. "Phan in: mawh gie khaomun aux, an: nux tee mawh cie cao: nawh heue."

Bun an: kied sidaing: dahrhawm [**] heue. "Mawh simie nawh tix kieh aux pon ih heue." Mai: nawh deeih tix keud krax pa ang: nyawmrhawm kheu: pa hoik lud keud tix ka pui an: heue. Viang simie tix deeih khyox khaw: nawh yam in: kawx ang: lai chix pon heue.

Yam in:, ca: mawh tokaux cao: nawh mawh pa ang: tawng grawng mai: mawh pui briex khaomun heue.

Yaox Kawn Simex Tix Kaux Khaing:

Didix koe: bun miex nyiex loe kaux. Kix hu: kin rawm ka daux klawng. Yam an: tax kuad tix kaux ngawm piang simaox ting mai: laux leui leu tix dex praok kix heue.

Miex nyiex sivoe tix kaux ah nin "Kawn simex aux sidaing: brax silah tix to: mai: pui tix kaux kaux [NB: cl. repetition add as ex. somewhere] ang: pex to: awm: nawh heue."

Miex nyiex ra: kaux tix kaux baox ah nin, "Kawn simex aux sidaing: mhawm lox, mai: mhawm lox rhax lai khaing: paox tix heue."

Khaix hoik kin kix rawm, kix loe kaux jiang pung rawm mai: ing ka daux yaong: heue. Yam an: tax kuad ing hawt dex praok kix, khaix an: miex loe kaux, mawh kheu: saux gleh taix kheu: ciien rawm, kix tom: tah pung rawm mai: laux tix, tix vud heue. Yam an: kawnnyawm simex loe kaux kaoh khaing: daux yaong: mai: to: tix hoek dee ot, kix tan heue. Yam hoek dex kix yaox klieh kawnnyawm simex miex nyiex sivoe mai: kang kaw rhiem mai: hoek ka miex tix heue. Kawnnyawm simex nyiex ra: kaux tix kaux ah lox lai rhax mai: hoek ka miex tix kawie kawie [NB: cl. repetition, add as ex. somewhere] heue. Kawnnyawm simex miex nyiex loe kaux tix kaux to: tix hoek ka miex tix mai: rieh tix teei pung rawm ka miex tix mai: viex pung rawm ing ka daux yaong heue.

Khaix an: miex nyiex sivoe miex nyiex ra: kaux tix kaux chawk lox ka tax kuad ah nin "Mawh yaox maix kawn simex yiex ra: kawx lie?" Yam an: tax kuad deeih pawk lox ka kiex ra: kaux ah nin, "Kawn simex pax mawh pa yuh ka mawx, mai: mawh pui kaux mawx, aux ang: tawng. Pa tawng aux mai: pa yaox aux mawh nin, pui pa chix teem: chix coi ka miex ka keeing tix, pui pa yungyi ka miex ka keeing tix mawh kawn simex pa mhawm heue. Mawh kheu: nan ka daux sinax pex khawm uik, aux yaox kawn simex tix kaux khaing: heue."

Keeing

Aux

4 num..... Naox, ceu pa tix kawx chix yuh keeing tix.

5 num..... Pa ang: keeing aux tawng ang: koe.:

6 num..... Lheu: chix keeing aux khaing: keeing maix.

8 num..... Keeing aux ang: tawng ku ceu mhawm mhawm.

10 num..... Yam iak keeing dix dix mai: yam in: kied tang siyox heue.

12 num..... Ceu an: ang: keeing doh tawng, mawh kheu: hoik ting ju nawh, ang: lai deeih tix tawng grawng yam iak.

14 num..... Paw tieb lai simawt [**] keeing mawh kuad pa hoik luan.

20 num..... Paw lai simawt tax kuad an:, hoik dah, hoik kied dah.

25 num..... Keeing kawx tee tawng ceeix ceeix, ang: tawng ang: chix mawh kheu: mawh nawh kuad.

30 num..... Phan chawk tix yaox ka keeing ceeix ceeix tee mhawm heue. Yuh ka mawx nawh hoik grum yaox heue.

35 num..... Phan aux hoik kum: kaung: mai: keeing son kaing in:, aux tom: pon yuh.

40 num..... Phan mawh keeing mawh keud yuh ka mawx kaing in: ang: tawng, mawh kheu: hoik grum yaox grum yung nawh.

50 num..... Kaing ceu in: phan yaox tix kum: kawng: mai: keeing tawx mie ding kawx pon tawx heue. Yam koe: krax keud krax sawn: keeing dix, ang: aux chix doh keud ka mhawm mhawm kied mawh pa lawk silai [**] tete: heue. Tete: telai khaw: aux tix pon ka keeing haoh hun: heue.

Pingnya

Tix bawg dix, meung Greg, daux veng Xe Ting koe: kawnnyawm pa simie tix koe: pingnya krax keud krax sawn: tix kaux heue.

Kawnnyawm an:, hu: mhaing krax keud krax sawn: ka pui pa ting lhaong: pingnya pa ao: min krax keud krax sawn: pa sum: ceukaux mawh Sawxkhareti heue. Son sang mawh pui koe: pingnya yuh ka mawx lie?

Sawxkhareti viang mawh pui pa sau: riang tix daux pa kum: kawng: krax ceu pa keud sawn: kawx mawh pui pa ang: haoh lox tix kaux heue. Yam chawk kawnnyawm ka nawh, nawh ang: ah tittix, kok tix viex nawh hu: praok rawm sigrit sigra heue. Tix bawg bawg [NB: cl. repetition, add as ex. somewhere] kaing tix blah khankix, nawh tawx pui yaox sidawng ka krax yuh tix khaing: lox sikah tix heue.

Yam hoek praok rawm sigrit sigra lih daux rawm khawm ang: peeik kraung tix heue. Nawh kok kawnnyawm an: hawt khaix tix, kawnnyawm an: hawt khawm rhawm ang: sang hawt heue. Yam hoek rawm mai: kap Sawxkhareti, nawh jhak ka kawnnyawm mhawm mhawm khawm giex klip nawh khawm ra: plak heue. Khaix an:, nawh krut [**] sijaox ka taix kawnnyawm an: mai: kreet kaing: nawh laig daux rawm heue.

Kawnnyawm an: kied eet [**] plak greem: mai: tuk tiiet [**] tix lih, nawh kawx ang: ploi heue. Yam hoek bawgyam pa dex sang yum kawnnyawm an: nawh tom: ploi heue. Yam an: kawnnyawm tom: pon tix bleeng [**] tix lih khaing rawm heue. Mawh kheu: rawm kih laig daux jeeh nawh kied yaox krax tuk krax kha heue. Khaix an:, nawh ah, mawh yuh sara ting, tix plawx aux daux rawm in: mai: sawg tix ngah ka sara ting heue.

Yam an:, sara ting tom: hoik hoek piang praok rawm heue. Yam hoek nawh piang praok rawm kied meetrhawm mai: chawk ah nin "Yuh ka mawx, maix chix kreet aux greem: rawm lie?" Sara ting ang: pawk lox mai: deeih chawk ka nawh yuh nin "Kawnnyawm eue, yam dex yum maix ka eet tix greem: rawm aux, son pa kied lo maix mawh ceu tix lie?" Kawnnyawm an: ang: doh sijaox krax keud tix, tittix, khaix an: nawh pawk ah nin "Simie aux tix pon bhaung heue. Yam an:, son aux pa pon tix tot bhaung mawh pa ting ceu heue."

Yam an: Sawxkhareti "Ha: ha:" tix nyiah nawh heue. "Awm: pa kied simie maix tix toek bhaung yam ot maix greem: rawm aux, krax keud krax sawn: kawx phan kied simie tix pon awm: an:, ang: mawh tix ngaix tak sang pon tix ngaix heue."Ah nan ka nawh heue.

Bwanson: Krax Pa Pluat Ploi

Teei jhawm jhai, ting ceu khaing:, kraung khrai.
[Xe: Maw Lawrit] [NB: Xe for 'A.' Cf. p. 146 and many ex'es in int'l. proverbs section]

Khaix hoik rheung 45 num, pui pa hoik tawng ex, son sang een: tix yung ceukaux ang: doh yie heue.

Tete: kie nie, nyiex dee pa tawx aux lai satang yam kawn iak aux dix, pa mawh sibua miex tix kaux hoik piawm: aux ceukaux nawh heue.

1954 num, baux veng [** 'baux veng', u.f. U.S. state] Wisakongsin daux veng Ma-ingniet, yam kawn koe: aux 12 num heue. Viang mawh nan, yaman: naox, bwanson: pa tawx sibun an: ka aux tix ceu kawn sidawng tawng aux awm: kawx kawx [NB redup.] mai: in: singaix heue. Mawh ceu pa simie tix toe tix tawx ka pui tang dah pa mawh bwanson: krax pa pluat ploi tix mu heue.

Bo singaix liah tix bo, aux mai: paoxgrawm tix kaux yiex lud yuh ceu pa ang: mhawm tix ceu heue. Yiex ot dee ang: pui chix yaox plak khaix nyiex mai: taing simaox piang nyiex sibun miex an: heue. Rhawm keud yiex ang: mawh pa tittix heue. Simaox pa kling klia piang brak [**] nyiex an:, yam teei riang tix rau daux sipeem jhiet nyawm tix yaox ka ngai: pa jhak yiex tete: heue.

Tix bawg an:, aux tom: yaox simaox pa jhiet lom lie: nyu: tix mu:, yam taing aux piang nyiex an:, simaox nyu: daux taix aux ang: hoek piang nyiex, hu: krox ka silieak siviex vawng nyiex bun an: dee laig pui heue. Yam mhong yiex max silieak dom mawx dom an: yiex ra: kaux to: tix luan hu: singai phai: khaing: simaox pa rau khaing brak nyiex an: heue.

Daux bo an:, kheu: ceu pa kied lhat graung aux, kheu: pa max silieak son sibun an: ang: aux chix pon keud son nawh heue. Viang mawh nan yam hoik rheung singaix ceeix ceeix, yam hoik tawng grawng pa ang: pui tawng grawng pa yuh aux, aux tom: khien nyawmrhawm heue. Sinax yiex sibun an:, son ceu pa hoik laux leeing aux ang: koe: ceu pa nyawm rhawm tix ceu kawx heue.

Sibun an:, yam hoek aux tix tawx lai satang ku singaix nawh ca: rieh tix koe: ngai: mhawm mai: nyiah ka aux heue. Viang mawh nan, son aux phan aux yaox nawh kied nu: tix ot heue.

Mawh kheu: nan, ngawh riang pa tawx aux lai satang, aux tom: keud tix coca tix khrawm heue. Yam hoik rheung loe vang twah, son sang deeih cox ka siviex vawng an: keud hoik kub ka pa khrawm aux 7 dawla heue. Mau in: khaix hoik sau: daux hau: lai krai ka grawng pa ang: nyawmrhawm ka max silieak mai: keud grawng pa deeih pon cox ka mau in: tiiem lai tix plah mai: sau: tau heue. Khaix an: pau bawgyam laig singaix mai: hu dex nyiex sibun an: tom: sau: daux pong pa sau: kix lai daux heue.

Khaix ceu an rhawm aux hoik chaong tete: heue.

Phan aux yaox ka yiex kuad an:, aux hoik pon rieh tix jhak krax jhak nawh heue. Aux kawx hoik kied simie tix jhak yuh nan heue.

Ponngawb khaix tix singaix, yam hu: tawx aux lai satang nawh rieh tix sikah mai: aux khawm pa nyawm rhawm tix, aux kawx deeih tix nyiah ka nawh heue.

Khaix an: "Mawh son maix" nawh ah tawx gie ka aux tix mu: heue. Ka daux an: mawh khaomun heue.

Khaix hoik ah aux ting bwanson: ka nawh aux ih khaomun an: khawm hu: tix tawx lai satang heue.

Khaix yam hoik ih aux plak nie: ka daux gie khaomun an:, aux caw tix giex (pe:) hau: lai tix mu:, aux tom: teei lih heue. Yam paoh aux tix jhak ka hau: lai an:, jhiet mawh ceu pa daox am: son aux tete: telai heue.

Ka daux an: mawh mau 7 dawla mai: lai tix plah heue. Ka daux lai an: "Aux yaogmin [**] son maix."

Keeing Mai: Aux

"Krax yaox krax yung khankix mawh sara pa kied kin jhawm heue. Viang mawh nan, yuh tix pon teei riangrao ka an: heue. Yuh tix pon teei heue."
[Si Xiex Luwuix] [C. S. Lewis]

Pa koe daux meung Speng, dee haktiex Xiexstipo-na [sic], aux tom: ting lhaong: tan heue. Yam koe: ju, aux 16 num plak ponngawb tix ngawh keeing kieh aux vai cheu: hu: mai: tix ka yaong: Mija pa koe: 18 lak heue.

Kheu: tawx nawh akhwang yuh nan ka aux, aux hu: daux dee cox pui cheu: son sang sigrak ka rawm mai: sau: bee khankix, yaox tix teei beeh glawm mai: yuh nan heue.

Yam an: naox mawh yam jah aux tix chix vai cheu:, mawh bawgyam pa ang: aux nyang pon giex cheu: mhawm mhawm heue. Aux kawx ca: rieb [**] lox pa ah keeing ka aux yie yie [NB: redup.]heue.

Aux vai tix tawx keeing ka cheu: daux yaong: Mija: heue. Khaix an: aux krai deeih sang rieh nawh 4 nari plakbo mai: aux hu: ap cheu: daux nyiex dee cox cheu: heue. Khaix an: mawh kheu: kawn koe: bawgyam, keud tix hu: jhak "rieang im:" daux nyiex pa ot dex nyiex cox cheu: heue. Yam laig ot aux daux nyiex pa jhak "rieang im:" an: ang: aux lai doh keud ka luan hu: uik bawgyam heue. Yam hoik "rieang im:", aux jhak nari hoik hoek 6 nari heue.

Au [sic] hoik lhax 2 nari tete: phan keeing tawng mawh lhax aux, kheu: jhak "rieang im:" tee meetrhawm ka aux tete:, nawh keud yuh nan heue.

Yam hoek dee pa tawm: nawh keeing tix, nawh yaox pau keeing tix ka dau pa lang: gun heue. Nawh krai lox jee lox blaong son sang khyox khaw: ka keeing "Hoik coca aux tix hoek phai: phai:, viang mawh nan, mawh kheu: cao: pa cox cheu: kix caw tix cox ceu: pa nu: pa ting ceu heue. Mawh kheu: nan aux tom: rheung yuh nin" yam ah, ngai: va jhak keeing ka aux, ka daux tix vud ang: aux doh piawm: heue. Keeing deeih ah nin "Je Sin ceu pa keud maix tix pie lhen tix krai ka aux khankix ang: aux doh nyawmrhawm ka heue."

"Yuh ka mawx keeing eue, aux krai ka daux pa rug mawh heue."

Keeing baox tix jhak ka aux, "Yam yaox aux ang: maix hoek, aux hu: jhak daux nyiex cox cheu:, yuh ka mawx aux chawk ka kix, maix ang: hoek tix teei, mawh kheu: nan aux tom: hoik tawng grawng pa ang: cheu: laux tittix heue."

Aux lih rhawm kaig, rhawm lhat ka daux tix vud mai: sigraung [**] heue. "Mawh kheu lud hu: jhak aux "rieang im: aux tom: lhax hoek yuh nin" aux deeih krai sidawng heue. Yam nghiet lox pa krai aux, pakngai: keeing kied laux rhawm heue.

"Kied sidaing meetrhawm aux kawn eue. Ang: aux meetrhawm ka maix, meetrhawm aux ka tokaux tix heue. Keud tix yaox kawn eue, tom: hoek ju maix bhao: [**] in maix kawn pon pie lhen ka aux yuh nin mawh ceu: pa kied ang: aux lih grawng heue. Kawn pa hoik keh aux maix in: mawh pui pa ang: pon ah pa rah pa see ka keeing tix mawh ceu pa ang: aux lih grawng heue. Yam in: aux ing daux nyiex ka caong tix heue. Ka daux num glang pa hoik kya ngien aux maix, aux keud ka grawng pa dee lud aux ka maix mai: yuh tix tawng ka ceu in: khawm hu: tix heue."

"Keeing ceu, nyiex ex singai 18 lak heue. Praix kawx hoik faik, mawh kheu: kied singai ing maix ka caong tix ang doh chix heue."

Viang aux khyox khaw: krai lao, ang: kieh nawh ing kawx mawh giex going heue.

Yam in: ka daux ju aux mawh mhai: sakse pa kied lauxrhawm mai: pa kied krox daux rhawm aux heue. Daux krax pa kied pu phawng tiex yam hu: keeing aux ka caong tix, aux haok piang cheu: mai: hawt khaix nawh heue. Viang aux khyox khaw: ka nawh hawt krax kawx keeing aux ang: deeih tix pawk ka lox aux pie tix gum heue. Kheu: an: aux kied lauxrhawm khawm ing tix daux krax tete: heue. Krax hu: keeing aux ka daux 18 lak an:, aux hawt khaix nawh mai: vai cheu: 1 nari 5 lak heue.

Khaix in: hu: sivoe ang aux doh lai krai lox ceu pa pie pa lhen tix bawg kawx ka sivoe keeing heue.

Paw Khi Kawn

1989 num, daux meung Aminiya: [NB: Armenia] kla reem pa kied ting riang 8.2 sake: [**] tuk tix mu: heue. Nyiexma: nyiex-beung [sic] khankix grup piang tiex, ka: ang: nyang naog 4 minit jungpui [**] 30,000 pai: yum heue.

Sinax pa laux pa leeing pa prung prang [**] nai: nawt [**] keeing tix kaux deuh moeng tix ot khaix daux nyiex khawm lawiet [** loit ? loid ? loig ?] taix mhawm cawng, to: tix hu: dee ot kawn tix daux cawng gau lai heue. Viang mawh nan yam hoek ka cawng, cawng an: hoik grup piang tiex heue.

Nawh koe: ceu pa yot [**] taung daux rhawm tix ka daux tix vud heue. Khaix an: nawh deeih tix doh keud ka lox pa hoik tawm: tix ka kawn tix heue. "Krax grawng kaing ceu pa yuh ka mawx kawx paw maix tieb khi, aux tak hoek ka maix" lox hoik ah nawh nan, daux ngai: nawh kawx hoik dung ka rawm ngai: heue. Sivoe nawh dee koe: cawng gau lai yam an: dix koe: tiex sanglin [**] (mat ut) [NB: cf. below 'Mak ut'] pa gap tix kied lhaong: tan heue. Mawh tiex gap pa ang: lai doh kawn koe: ceu pa keud pot ka tix ceu kawx viang mawh nan, nawh ca.: baox tix deeih mhong ka lox sijai pa hoik tawm: ka kawn tix heue.

Coca een: rhawm tix kaux cong: mai: sawg tix jhak dee pa hawt nawh tix tawx kawn tix kungawb [**] heue. Lawg ot kawn nawh caw tix mawh plak khaix khawm tawm heue.

Nawh to: tix hu: dee an: heue. Khaix an: jah tix kaong, tix dux sanglin [**] (Mak ut) [NB: cf. above 'mat ut'] pa pot pa max khankix heue.

Yam dux nawh tix yuh nan, miex keeing tang kaux kawx hoek heue. "Hoik yum kawn moh aux" "Alele: hoik yum kawn sibun aux" ah lox pa yiem rieak mai: ah lox pa khirhawm khankix heue. Miex keeing pa koe: rhawm pa kaux cong: tix blah, kix ca: kok ka nawh daux lox pa caoxrhawm kheu: pa yuh nawh awm: pa yot Taung heue. "Ang: lai pon heue."

"Ang: pui mawx lai koe: ju pie tix kaux kawx." "Awm: pa yuh nin, mawh giex going deeih ing ka nyiex khaing:.

"Gun rhawm tix ha. Awm: pa hoik yaox maix in: tom: kawn chix yuh ka mawx" lox pa ah khankix heue.

Tix blah "Kaw! nawx khaing: doh kin kheu: krax yuh maix an: nhie." Kix tang pimap [** ? phimap ?] ka nawh ah nan heue.

Miex keeing pa hoek ah nan ka nawh, nawh ca: deeih tix pawk lox tix gum khaing heue. "Pa yuh aux in: mawh teem: coi maix aux lie? Ang: maix teem: coi lie? Maix ca: krai ka aux lieak." Ah nan heue. Khaix an:, son sang pon tix yaox mai: pon plih kawn tix, baox tix yuh heue. Nawh teei tiex sanglin pa hoik prung prang an: tix mu: hoik tix mu: mai sut tix dux heue.

Yam an: pui pa preet ngu khankix hoek mai: coca tix teei nawh lih khaing: dee an: heue. "Ngu hoik kied hax, dee mawx ang: ah chix tuh, khirhawm yix son maix, yix kawx yuh heue. Ing ka nyiex maix khaing:." Kix ah nan ka heue. Keeing pa moh kawn tix an: ang: yuh tix yung tittix heue. Teem: coi maix aux lie? Ang: maix teem: coi: lie? Krai an: khaing: heue" mai: deeih ah ka kix heue.

Pui mawx kawx ang: teem: coi ka nawh heue.

Viang mawh nan ang: yuh ka mawx, nawh coca tix sau: riang tix kaong ka heue. Pa ting ceu son nawh koe: tix ceu "Mawh im: ju kawn aux lie? Kawn im: ju lie?" Lo tix sidawng ka heue. Nawh simie tix yaox ka ngai: baoh kawn tix heue. Nawh dux ka sanglin pa pot pa max khankix heue. Hoik rheung 8 nari, 12 nari, 24 nari, 36 nari, 38 nari khaix hoik toek nawh tiex pilat [**] tix lun nawh mhong ka lox kawn tix heue.

Niad tix kok ka ceukaux kawn tix ka lox pa yo tix heue.

Deeih tix mhong lox pawk, "Keeing! keeing! mawh keeing lie? Mawh aux keeing eue, paoxgrawm aux kawx hoik dha aux tix krai ka kix heue. Paw lhat ka tittix, phan keeing aux ang: nyang yum, rug hoek tix taoh aux heue. Phan aux lawd luan pex kawx pon tix lawd luan heue. `Yaox kaing ceu pa tix kawx paw khirhawm awh. Aux tak hoek ka maix awm: lox sijax pa hoik krai maix ka aux heue."

"Greem: an:, mawh yuh krax ot krax koe: ka mawx?" keeing chawk ka nawh heue.

"Ka daux yix pui 34 kaux kawn koe: ngie 14 kaux khaing: heue. Lhat kawx lhat, cairhawm kawx cairhawm, rawm kawx simie tix nyaux heue. Sidaing: gauxrhawm yix ka hoek maix heue. Yam grup cawng via dee ot yix ceeix ceeix, mawh kheu: nan yix tom: ang: yum heue."

"Lih maix pleue: kawn eue."

"Jan tix vud keeing eue, kieh pui tang kaux lih sivoe ha, hoik ot maix pot mai: aux in:, yaox kaing ceu pa yuh ka mawx kawx ang: doh khi ka heue. Hoik tawng aux hoek maix tix taoh ka aux heue."

Dee Mawx Dee An:

Nari iak, nari pa caox caig tix mu:, kied meetrhawm ka nari pa ting kied lhaong: daux veng ting tix dah heue.

Pui hu: pui ing, pui meung yaog min nari pa ting pa ot dee lhaong: an:, kheu: nawh tawx pui ku kaux tawng ka bawgyam, mai: tawx bwanson:, son pui tom: nie: ku ngaix ku sawm ku jheeng jheeng heue. Pui hu: pui ing pui tom: nie:, maong tix jhak ka nawh ku ngaix, yaog min nawh ting lhaong: ku kaux heue.

Yam an:, nari iak nari pa caox caig an: tix mu:, koe: rhawm pa bo ka nawh heue. Nawh kawx simie tix ot ka dee lhaong: awm: nari pa ting an:, son sang yaog pui min nawh ting lhaong: heue. Kawn sibun tix kaux tawng ka rhawm pa keud nari pa caox pa caig an:, mai: yaog nawh ot dee lhaong: tan heue.

Yam yaog kawn sibun an: nawh ot dee lhaong:, mawh kheu: kied ak nawh pui hu: pui ing ang: chix yaox, grai: ka daux ngai: pa jhak pui ku kaux heue.

Viang simie tix yuh tix ot dee lhaong: mai: simie tix tawx pui yaog tix kawx, phan ang: khaw: caw dee ot kie nie mawh krax kaig mai: grai: ka daux ngai: jhak pui heue.

(Nari = kraung pa jhak bawgyam)

Dee Ot Ceu Mawx Dee Ot Ceu An:

Didix, koe: tiak ting tix dah ka daux tiak ting an: koe: totiak loe ceu pa mawh sivaisangsi, sangh mai: khiiet heue. Sivaisangsi ot plak lih singaix, sangh ot plak klip singaix mai: khiiet ot ka daux sinax tiak an: dex rawm dung tix dah heue.

Tix singaix, sangh simie tix kwang ka dah dee ot sivaisangsi, nawh lih hu: mai: hoek ka dee ot khiiet dex dung rawm, mai: khiiet chawk ah nin ka nawh, "Paoxgrawm tax simiang sangh eue, mawh kaoh maix khaing: dee mawx, mai: sang hu: maix dee mawx lie?" Yam an: sangh deeih pawk lox mai: ah nin "Paoxgrawm khiiet eue, yamin: aux hoek tin mawh son sang hu: nagh [sic, =?, ** ?] tix tik ka sivaisangsi heue." Khiiet ah nin "Paoxgrawm eue, paw vi hu: lieak, ka dah dee an:, mawh dah dee ot maix ang: mawh, phan maix hu: ngah kawx maix tee rien tix sum heue." Viang mawh nan, simiang sangh ang: nghiet mai: nawh lih hu: khaing: tan heue. Mawh kheu: nan, khiiet deeih baox tawm lox ah nin, "lheu: taing: hoik krai aux maix mhong, phan maix sang hu kawx, ah rhawm maix heue. Viang mawh kawx nan, phan maix kaoh khaing: ngah tix sivaisangsi, yuh bwanson: deeih hoek ka aux lieak awawx.

Yam hoek sangh ah dee ot sivaisangsi kiex ra: mu: ngah paox tix, yam an: teei nga tix mai: sau: riang sau: rao mai: coca tix son sang pon klah sivaisangsi kawx sivaisangsi via gwiex via dawm: tix nawh tom: ang: pon klah heue. Khaix an:, sangh hoik kied taug, bawg goik sivaisangsi brum ka sangh ra loe bawg, sangh tom: sum heue.

Sangh tom: khyox khaw: ka sivaisangsi ah nin, "Paoxgrawm eue, yamin aux hoik mawh pui pa sum ka maix, viang mawh nan, aux mawh pa koe: moeng kawn, mai: aux kawn simie tix yaox moeng kawn tix tix bawg ha. Phan hoik naog ka daux aliah singaix, aux deeih hoek ka maix pa mawh paoxgrawm tix tete: heue." Yam an sivaisangsi caoxrhawm caoxrhi: ka sangh, mai: ploi nawh ing heue.

Sangh doh keud doh sawn mai: kied lauxrhawm ka grawh grawng pa yuh cao: tix, mai: deeih ing plak khaix tix heue. Yam deeih hoek ka dah dee ot khiiet, mai: khiiet chawk tix yaox grawh grawng kiex ra: mu:, "Aux hoik krai maix mhong ang: mawh lie? Phan ang: mawh dah dee ceu mawx ceu an: ang: chix pex ka paox tix. Yamin:, maix hoik sum ka nawh ang: mawh lie?" Khaix an:, khiiet ang: cu nawh lauxrhawm, mai: tawx daux krax daux blawng yuh nin, "Phan hoik naog aliah singaix, paw vi hu ka sivaisangsi, phan nawh hoek ka dah dee ot maix, kok paox sangh tix hoek, mai: teei glaox yuh rawm dung ting tix mu:, phan nawh hoek, pex laig ka daux rawm dung ting an:, mai: deeih pawk bix ka nawh awawx. Sangh deh ing ka dah dee ot tix, mai: cox rien awm: lox pa tawm: khiiet heue.

Yam hoik naog ka daux aliah singaix, sivaisangsi yaox ang: sangh hoek ka tix, nawh tom: songrhawm songrhi:, mai: hu: ka dee ot sangh heue. Yam yaox khiiet ka hoek sivaisangsi, nawh chawk ah nin, "Paox-grawm sivaisangsi eue, ang: mawh dah dee kwang maix, maix sang hu: yuh pa tix lie?" Sivaisangsi krai khiiet mhong grawh grawng pa hoik yuh kiex ka paox tix khawm uik heue. Mai khiiet deeih ah nin ka nawh, "Paoxgrawm sivaisangsi eue, maix mawh pa koe: siawp sibrawm kawx, phan ang: mawh dee kwang cie mawx cie an ang: tau tix pex, maix deeih ing ka dee ot tix khaing: awawx." Viang mawh kawx nan, sivaisangsi ang: nghiet lox khiiet, mai: lih hu: ka dee ot sangh heue. Yam an, khiiet hawt hu: plak khaix sivaisangsi mai: pau tix jhak ka pa yuh nawh heue.

Yam yaox sivaisangsi laig sangh ka daux rawm dung ting, nawh kied songrhawm songrhi: mai: brum ka sangh heue. Yam brum sivaisangsi ka sangh, sangh com tix ka daux rawm dung ting heue. Bawg goik, sivaisangsi kied nie: songrhawm mai: laig ka daux rawm dung ing dee ot sangh heue. Yam an:, sivaisangsi thom mai: glip ka daux glaox mai: ang lai pon lih heue

Khaix an:, khiiet lih hoek mai: ah nin, "Paoxgrawm eue, dee ot ceu mawx ceu an:, kieh tang tawng dee ot tix son sang pex ex paox tix ang: yie yie [NB: redup.], mawh kheu nan, dee ot cie mawx cie an:, tang ting ka dah dee ot tix heue. Khaix hoik sidiex khiiet ka kix, tix ceu mai: tix ceu deeih teem ka paox tix, mai: gauxrhawm gauxrhi: ot tau ka daux tiak an: heue.

Riangrao

Pui tix kaux dix dix, simie tix yuh paox pie mai: Siyiex, ang: lai rhawm ot dee suk sag pui mai: simie tix rawg bwan yien yien yawg yawg tix dah heue. Mawh kheu: nan nawh kaong tiex tix dah son sang laig tix rawg bwan ka dee am: heue.

Yam hoik kaong nawh tiex raux rauk mai laig ot daux tiex an:, rawg bwan ku singaix ku sawm: heue. Son priex ih priex un: nawh kawx pa mawh paox nyiex paox ma: nawh rau tix tawx ka nawh ku singaix heue. Nawh ot ka daux tiex an: been kao ra: num heue. Yam ot nawh tix rawg bwan ka daux tiex an: (12) num, ang: yaox tix su siah taix caong tix heue. Yam hoik rheung kie nie, ang: lai koe: riangrao yum-pi [sic] ka daux tiex tan heue.

Yam an: pa mawh paox nyiex paox ma: nawh, deeih plih lih plak praix heue. Viang mawh nan, viang nawh hoek plak praix kawx, mawh kheu: rheung ot nawh daux tiex, ang: yaox tix su siah taix caong tix, taix caong nawh ang: lai koe: riangrao, mai: rheung lai yaox ka pa rieang ngai nawh kawx ang: lai chix yaox, mai: rheung ang lai sikah lox nawh kawx ang: lai chix lih, hoik awm: pui yot pui aw: tix kaux heue.

Awm: an:, krax keud krax tawng riangrao ex kawn pui kawx, phan ang: shiao een: rheung rheung [NB: redup.] kie nie chix bo chix grai: tix hu: heue.

Been Mawie Krak mai: Sivai

Yam jah didix, rung: mawie lang: awm: rung: krak, tosat ku ceu hoik kin lhat ka mai ang: sax pon chuh mawie heue.

Tix bawg, sivai sidauh mawie, chu jeei lox ah nin, "Mawie pake moh eue, rung: maix phex tix lang: yuh nin, maix hu: daux tiak daux tu; hu: daux nong daux nam hawt sivix ngie, maix khaw: ceen tat ngoing: khaing:." Mawie mhong ah sivai nan keud nawh hoik mawh lox paoxgrawm mhawmrhawm tete:, ah pawk nin ka sivai "Sivai paoxgrawm rug mawh lox ah maix heue. Maix peung tat aux ih ngoing: khaing". Sivai uik briex gaux ngie ka, mai: hu: teei vaig tat rung: mawie kieh ngoing: heue. Rung: mawie ang: lai koe: phao, ceu pa sang rian nawh kaux cao: tix ka ang: lai koe:. Sivai ang: lai lhat ka mawie phao, yaox mawie dee mawx kiiet tix ih nex dee an: heue.

Sivai sak ka nex mawie, kawn simie tix ih nex krak, nawh hu: nyaw tix ah nin ka krak, "Krak pake tix nie: lang: yuh nan, kin beuh grang tix yaox maix hu: daux tiak daux tu, hu: daux nong daux nam, hawt sivix ngie jee blaong, maix khaw: ceen tat ngoing: khaing".

Viang mawh nan, krak kied sidaing: moh rung: tix, nawh mhong ah sivai nan, tawng mawh lox nyaw, pawk lox sivai an nin "Ang:, ang: doh tat, rung: aux mawh pa pau kaux aux, ceu pa tix sang yuh aux, aux vat [**] nawh ka rung: tix tom: blan [sic ** ?] tu." Sivai mhong lox ah krak nan, uik yaoh ka, dom mawx dom an: nawh to: hu: singai khaing: krak heue.

Pa Kraix Khrawm Yuh Tau

Daux tix ngaix dix keeing tix kaux awt sidah ka piang nyiex tix mu: heue.

Kawn simex nawh pa kawn koe: 6 num "Keeing kieh aux teem: coi maix lieak." Ah nan ka nawh heue.. "Phan maix simie tix teem: coi aux mhawm heue. Maix ca: giex. aux ih bawng ot aux in: plak greem: tan awh." Nawh deeih pawk ka kawn tix yuh nan heue.

Phan bawng pa ot nawh goh kie nie pa mawh kawn nawh pa kawn koe: 6 num an: ang: doh pon tie heue. Nawh kawx hoit dha tix tawng yuh nan heue. Daux tix vud nawh ah nin ka kawn simex tix an: "Kawn simex eue, maix ca: hu: teei ka krong pa awt aux sidah ka pa koe: greem: nyiex lieak. Mawh kheu: daux daug daux dawn [**] khankix in: phan ang: yip shiao ka krong pa iak pa awt sidah ka in: mawh kheu: ang chix heue." Yam an: kawn simex nawh lih plak greem: mai: teei tix tawx ka pa awt sidah ka keeing tix heue.

Khaix hoik awt sidah uik nawh jhi kawn tix yaox mai: ah nin "Kawn eue, jhak maix yaox ka kaing pa khrawm ax ra: kaux tix yuh, lih tix mhawm mie ding." Kawn nawh kawx gauxrhawm khawm jhak ka rhoi taix kiex keeing tix heue.

Yam hoik ting kawn simex an: doh keud ka grawng in: mai: mawh riangrao son nawh tete: heue. Yam lih teei nawh krong awt sidah plak greem: nyiex, pa giex keeing nawh ih bawng ang: koe: kawx bawng an ang: goh; pa giex nawh bawng yam iak tix viang ang: ting ceu mieding kawx nawh ca: teem: coi keeing tix ka daux pa chix yuh tix pa koe: ceeix ceeix heue. Hoik mawh pa mawh keeing kieh kraix khrawm tix yuh tau heue.

Ih Rhawm Paox Tix Mawh Riangrao

Di:dix [sic], koe: tax kuad pa koe: pingnya cuyi tix kaux. Nawh koe: kawn simex pa yie simax simaing [**] paox tix loe kaux heue. Nawh sidiex krai kix mhong lox son ang: kix yuh nan ka paox tix, viang mawh nan kix ang: hiex nghiet lox nawh heue. Tix ngaix nawh kok kix khawm uik hoek rom paox tix heue. Nawh teei khix tix ghawp mai: vien tau kieh kix tix kaux hoik tix kaux kawx sau: riang rao tix, cheu tix viah [**] pot heue. Kix tix kaux hoik tix kaux kawx sau: riangrao tix cheu tix viak ghawp khix pot, viang mawh nan kix ang: pon viak pot pie tix kaux kawx heue.

Khaix an:, tax kuad deeih kah maox vien khaing: ghawp khix an: kix tang tiax tix, tix nge hoik tix nge heue. Kix puxaik loe kaux an: teei tix viak ka nge khix tix nge hoik tix nge mai: khix an: kix pot graig uik heue. Mawh kheu: nan pa mawh tax kuad an: sidiex gau ka kawn tix yuh nin kawn aux khankix eue, phan pex puxaik loe kaux in:, ih rhawmrhi: khri: mau paox tix mai: ang: yuh simax simaing ka paox tix, pui tang kaux kawx ang: pon yuh pex laux heue. Phan pex puxaik loe kaux in: tang tiax khaing: paox tix mai: ang: ih rhawmrhi: khri: mau paox tix, pui tang kaux tang ceu pon yuh pex laux lak pak leeing heue.

Mawh kheu: nan, daux puxaik ang: ah, daux nyiexma: ang: ah, daux yaong daux veng ang: ah phan ih rhawmrhi: khri: mau paox tix mawh riangrao tete: heue.

Krax Grum Rhawm Mawh Riangrao

Didix, koe: nong tix nong mai: koe: rawm klawng tix klawng heue. Dex praok rawm klawng an: koe: totiak loe mu: loe ceu mai: ih rhawmrhi: khri: mau paox tix mai: ot tau heue. Can totiak an: kix mawh cak, sim gawx khaox mai: reeh heue.

Ka daux nong an:, koe: tax cao: jaw tix kaux sawg tix puing sim, puing lai:, mai: sawg tix taong maox, taong sawg ka daux krax hu: totiak totu heue. Mawh kheu: kied simie tax cao: jaw tix nyaux rawm, nawh hu: nyaux rawm daux klawng, dex praok rawm klawng an:, tax cao: jaw yaox rhoi caong cak mai: nawh kied gauxrhawm ka heue. Pa keud nawh daux rhawm tix. phan nawh taong maox sawg ka daux krax hu: cak, nawh tee pon tix ih nex cak tete:, mawh kheu: nan, nawh taong tix deuh maox sawg ka daux krax hu: cak, mai: deeih ing ka nyiex tix heue.

Khaix hoik ing tax cao: jaw, cak, sim gawx khaox mai: reeh khankix hu: sawg tix nyaux rawm daux klawng, yaman: [sic], pa mawh cak krix ka maox taong tax cao: jaw heue. Yaman: totiak loe mu: loe ceu ih rhawmrhi: khri: mau paox tix, ang: tik ang: gram paox tix, mai: sawg daux krax son sang luat luan cak khaing: maox taong tax cao: jaw heue. Khaix an: kix tom: kieh sim gawx khaox mawh cao: pau krax, reeh mawh cao: pa kham tix kiiet ka maox taong tax cao: jaw heue.

Tax cao: jaw hu: jhak maox sawg taong tix, yam hu: nawh daux krax, sim gawx khaox teei preeik tix siviet ngai: tax cao: jaw, tax cao: jaw keud mawh phi: mai: baox hu: sivoe ceeix, sim an: baox teei preeik tix siviet ngai: nawh, nawh kied daox deng mai: deeih ing ka nyiex tix heue. Khaix hoik ing tax cao; jaw, sim gawx khaox hu: chawk reeh, "Hoik pon kiiet maix maox sawg dud lie?" Reeh deeih pawk lox ah nin, "Paoxgrawm eue, ang: nyang dud uik, maox koe: loe nyaing, hoik dud tix nyaing kawn cha ra: nyaing. Maix yuh bwanson: baox deeih pau krax hoek tax cao: jaw lieak ha!" Sim gawx khaox kawx baox deeih hu: pau krax heue.

Khaix an:, tix singaix tax cao: jaw baox deeih hu: jhak maox sawg taong tix, mai: yam bleeh nawh daux krax sim gawx khaox baox siviet ngai: nawh ka preeik tix, mai: tax cao; jaw baox keud mawh pa yuh phi: tix ceu ceu [NB: cl. repetition?] nawh tom: deeih ing laux tix ka daux nyiex heue.

Sim gawx khaox baox deeih hu: chawk reeh "Ang: maix nyang hoik kiiet maox dud lie?" Reeh deeih pawk lox ah nin "Ang nyang dud uik, kawn deuk tix nyaing khaing." Mawh kheu: kied taug mao reeh leeing ngaix leeing sawm; nawh ang: lai koe: riangrao mai: nawh laux lee tix heue.

Yam kawn kum: kawng mai: chawk cheng kix paox tix, tax cao: jaw hoek, mai: kix siyaoh ka mai: cak sau: riang tix rud [**] maox, mai: tom: dud, cak tom: yaog tix to:, sim gawx khaox kawx yaog tix po: heue. Viang mawh nan, reeh ang: pon to: cie tix, tax cao: jaw tom: sut tix sau: reeh daux bau: kawg tix heue.

Cak yaox tax cao: jaw hoik sut paoxgrawm nawh reeh, nawh ang: lai nyawmrhawm mai: simie tix taoh reeh heue. Mawh kheu: nan, cak yuh tix saux caong mai: glaw nyaw tix hu: plak sivoe ngai: tax cao: jaw, tax cao: jaw keud tix sang giex im: cak, mai: hawt pheet cak heue. Tax cao: jaw teei bau: sau: tix reeh, mai: vak ka kak khaox mai: hawt pheet cak, cak tom: yeut tix chawk mai: phoh phoh [sic - at page break, redup?, accidental repetition?] tix hu:, tom: dex sang krup sang krup tax cao: jaw ka cak heue. Yam hoik bleeh singai ceeix. [sic] cak tom: sau: riang tix to: mai: deeih hoek ka dee ot paoxgrawm nawh reeh, mai: nawh teei rung: tix vak [**] ka bau: pa deuh tax cao: jaw, mai: viex reeh to: khaing: tan, khaixan: reeh tom: pon tix klawd [**] heue.

Tax cao: jaw hu: jhak bau: kawg tix ka kak khaox, ang: lai yaox bau: mai: reeh pa hoik sut nawh, mai: nawh lauxrhawm khawm deeih ing tix ka nyiex heue.

Pa mawh totiak loe ceu an:, mawh kheu: chix teem: chix coi kix paox tix khaing: daux tawm taix pui koeng, kix koe: riang koe: rao mai: yaox tix gauxrhawm nyawm ot tau ku jheeng jheeng heue.

Pui Pa Ao: Min Piang Haktiex Pa Ao: Min Krax Keud Kix Khankix

1. The busy have no time for tears.
- Byron

Son pui pa haoh hun: kaing ang: koe: bawgyam jauh rawm ngai: heue.
- Baiyon

2. People hate as they love: unreasonably.
-Thackeray

Ang: koe: grawh grawng kawx, kawn pui awm: chix moh, koeng kawx chix koeng heue.
- Tiekkre:

3. Little deeds of kindness, little words of love. Help to make earth happy, like the heaven above.
- Julia A. Carney

Pa yuh krax moh ceeix ceeix, lox sikah krax moh ceeix ceeix, chix teem: coi haktiex gauxrhawm awm: meung raoma: heue.
- Jaliya Xe Kane [X is zero-initial here, for 'A.']

4. A good heart is worth gold.
- Shakespeare

Rhawm pa mhawm awm: khri:.
- Sheekspiya:

5. The best secret of happiness is renunciation.
- Andrew Carnegie

Krax gauxrhawm pa jhiet sidaing: mhawm pa ang: nyang bax yaox mawh ceu pa pon prah ploi heue.
- Indyu Kanieji

6. Sorrow's best antidote is employment.
-Young [Yong -> Young, cf. no.76 below, William? Vincent?]

Sidah pa jhiet mhawm son krax pa lauxrhawm mawh krax pa yuh kaing heue.
- Yun [Yum -> Yun]

7. Silence is one great art of conversation.
- Hazlitt

Ceu yienyawg mawh cuyi pa ting tix ceu pa sitoe tix heue.
- Hietslit

8. The empty vessel makes the greatest sound.
- Shakespeare

Aw: pa ang: naog rawm kied pukpak [**].
- Sheekspiya:

9. Where boasting ends, there dignity begins.
- Young

Phan krax yaw hoik uik, min plakngai: tom: jah tix lih.
- Yun [sic]

10. Talk to the point, and stop when you have reached it.
- John Neal

Krai hoek dee mhai: tix, phan lox krai: hoek dee mhai: tix nawx awh.
- Jun Ne:

11. In poverty and other misfortunes of life, true friends are a sure refuge.
- Aristotle

Daux ju, yam yaox krax tuk krax kha:, yam tiemson: [**] ang: ah, paoxgrawm pa kaux cong: khankix rug mawh dee een: rhawm tete:.
- [Aristotle missing here, unfortunately]

12. He that hath no friend, and no enemy, is one of the vulgar, and without talents, powers, or energy.
- Lavater

Paoxgrawm pa ang: koe: mai: pa ang: koe: pui koeng mawh pui giex going heue. Mawh pui pa ang: koe cuyi pingnya, siawp sibhawm (a) riangrao heue.
- Labata

13. Childhood shows the man, as morning shows the day.
- Milton

Plak ponngawb mawh pa baoh son tix singaix, awm: an:, ju kawnnyawm kawx dha tix jhi ju pui ting heue.
- Milatan

14. The interests of childhood and youth are the interests of mankind.
- Janes

Pui pa laigrhawm ka grawh grawng kawn iak mai: kawnnyawm mawh pui pa laigrhawm ka pui ceu pui cad tix heue.
- Jeng

16. Language is the dress of thought.
- Johnson

Lox sikah mawh kraung pa keud heue.
- Junsin

17. Literature is the thought of thinking soul.
- Carlyle

Loxlai [**] mawh khwan pa keud sawn: tix ceu heue.
- Kalaing

18. A drop of ink may make a million think.
- Byron

Rawm pa tiiem lai (rawm nameek) tix jauh chix kieh pui keud sawn: tix sien heue.
- Baiyon

19. To climb steep hills requires a slow pace at first.
- Shakespeare

Son sang pon haok gawng pa lhaong: caw tix kawie vhai: [**] dieang pa jah heue.
- Sheekspiya:

20. They conquer who believe they can.
- Dryden

Pui pa yumrhawm ka bak tix pex khankix kix pon pex heue.
- Draingdin

15. Imagination rules the world.
- Napoleon

Krax keud krax sawn: pon kwang ka haktiex heue.
- Napoliyang

21. The actions of men are the best interpreters of their thoughts.
- Locke

Krax yuh kawnpui khankix mawh lox pawk pa jhiet mhawm son krax keud kix heue.
- Lawx

22. Man is read in his face.
- Ben Johnson

Jhawm pui tix kaux, sidawng tix yaox ka pakngai: nawh heue.
- Bin Junsin

23. Without labour nothing prospers.
- Sophocles

Pa ang: yuh ka kaing ang: chix pon bwanson:.
- Sophoklie

24. He who begins many things finishes nothing.
- C. Simmon [C. Simmons? St. Simon?]

Pui pa yuh kaing yam jah haoh hun: ang: chix hoik tittix.

-Si Singmun

25. I am not ashamed to, confess that I am ignorant of what I do not know.
- Cicero

Ang: aux tawng son ah aux nan ang: aux kaig.
- Sisaro

26. Lost time is never gained again.
- Aughey

Bawgyam pa hoik luan ang: doh lai chix pon baox tix bawg.
- Ahe

27. Who lifted me so high? My wife did. She was clever. Who threw me down so deep? My wife did. She was stupid.
-Fazu Alieva

Pui mawx pa yuh aux hoek dee lhaong: lie? Mawh moeng aux. Mawh kheu: lauh lie nawh. Pui mawx pa yeen aux rau plak greem: lie? Mawh moeng aux. Mawh kheu: koe: rhawm pa brai ka nawh.
-phasuh Xieliba:

28. Man is worse than an animal when he is an animal.
- Tagore

Pui phan koe: rhawm tosat, nawh kawn lheu: khaing: tosat tix mu:.
- Taxgo

29. A man that studieth revenge keeps his wounds green.
- Bacon

Pui tix kaux pa keud tix pawk bix daux rhawm tix ka paox, mawh pa yuh rhoi mat tix ang: grai: heue.
- Bekum

30. The key to every man is his thought.
- Emerson

Saw son pui kukaux mawh krax keud nawh heue.
- Ximasin

31. I say that man, by thinking only, becomes truly man.
- Pestalozzi

Sang krai nin ka pui, phan chix keud sawn:, rug mawh kawn kawn pui [** cf. p. 209, idiom] heue.
- Pietstielosi

32. Keep your hearts full of good thoughts, that bad thoughts may find no room to enter.
- Proteus

Priex khrawm: krax keud krax sawn: pa mhawm naog daux rhawm maix, phan yuh nan, krax keud krax sawn: pa caox tom: ang: koe: dee laig ot heue.
- Protiyap

33. The word knowledge, strictly employed, implies three things, truth, proof, and conviction.
-Whately [Whatley?]

Phan krai; dee bleeh pingnya sidawng pa khaw: pa caw, pa mawh pa meh mai: pa kaux cong: daux krax yumrhawm mawh ka daux ceu in: loe ceu heue.
- Woidle

34. If you have knowledge, let others light their candles at it.
-Fuller

Phan pingnya koe: ka daux maix kieh pui tang kaux tok ten: tix ka ngu pa rieang dong maix awh.
- Fula

35. Head, you may think; Heart, you may feel, But Hand, you should work always.
- L. M. Alcott

Kaing: mawh pa doh keud doh sawn: heue. Rhawm mawh pa kham geu, viang mawh nan Taix caw tix yuh kaing ku jheeng jheeng heue.
-Ien Iem Xiekawt [sic]

36. I want no money raised by injustice.
- Canute

Mau pa pon ka daux kaing pa ang: khaw: ang: caw, ang: aux simie tix pon heue.
- Kinnux

37. A Teacher can open the door but you must enter by yourself.
- Chinese Proverb

Sara tix kaux pon paoh ka siviex, viang mawh nan son ka daux cao: maix caw tix laig heue.
- Lox Kab Hawx

38. Books without the knowledge of life are useless; for what should books teach but the art of living.
- Dr. Johnson

Phuklai pa ang: chix tawx krax pingnya cuyi son krax ot mawh giex going. Phan ang: jhi bwanson: ka krax ot tom: jhi son dee mawx.
- Dawddajunsin

39. Poor indeed is the man who does not read, and empty is his life.
-Ruskin

Pui pa ang: phat lai rug mawh pui pa hot sibhawm krax im: ju nawh kawx mawh giex going.
-Rapking [sic]

40. The literature of a people must spring from the sense of its nationalty [sic ...] is impossible without self-respect, and self-respect is impossible without liberty.
- Mrs. Stowe

Lai pui ceu tix ceu mawh pa kaoh khaing: pa moh ex pui ceu tix heue. Rhawm pa moh ka pui ceu tix, phan ex ang: nabyam: ka tokaux tix, ang: doh chix lih mawh heue.
- Mis Sto

41. We have to think of the future and not of the past.
- Churchill

Pa caw ex tix keud mawh grawng sivoe ngai: khaing: paw doh lai keud bawgyam pa hoik luan.
-Chachi

42. A man can have but one life and one death, one heaven, one hell.
- Browning

Pui tix kaux pon koe : ka krax im: ju mai: krax yum, meung raoma:, mawnarok heue.
- Brawngning:

43. Good, to forgive; Best to forget!
- Browning

Ceu pa pluat ploi phimap mhawm heue. Phan piawm: doh kied mhawm.
- Brawngning:

44. Do thy duty; that is best; leave unto the lord the rest.
- Long Fellow [Longfellow]

Yuh kaing tix, an: mawh pa jhiet mhawm, khaix an: kieh mawh alo Siyiex awh.
-Lawng Fielo

45. The secret of education lies in respecting the pupil.
- Emerson

Pingnya pa ang: chix yaox pa raux pa mox an: koe: ka daux pa chix nabyam: ka nyawm gau lai heue.
- Ximasin

46. First we shall want the pupil to understand, speak, read, and write his mother tongue well.
-H. G. Wells

Tix, pa sang lo ex ka kawnnyawm cawng mawh pa chix tawng, chix krai, chix phat mai: chix tiiem ka lox pui ceu tix heue.
-Xeh Ji Wie

47. History and story combine to make our word.
- Tagore

Grawng been pa hoik luan ku ceu mai: been, mawh pa kraix khrawm: son kaux cong: haktiex heue.
- Taxgo

48. No man is truly great, who is great only in his lifetime.
- Hazlitt

Pui pa lih ting lhaong: yam im: ju tix khaing: rug ang: nyang mawh pui pa ting lhaong: heue.
- Hiestslit

49. The test of greatness is the page of history.
- Hazlitt

Phan chawk cheng tix yaox pa ting lhaong: koe: ka daux lai pa hoik luan grawh grawng.
- Hietslit

50. Kindness is a language the dumb can speak and the deaf can understand.
- Japanese Saying

Phan mawh krax moh krax rhawm mawh lox been pui ceu tix mu: pa chix krai pui aw: mai: pa chix tawng pui lheut heue.
- Lox Kab Japan

51. No one need be ashamed of work. All honest work is respectable.
- Gertrude E. McVenn

Kaing jhaw ang: lo tix kaig. Kaing jhaw ceu pa rah pa see khankix mawh ceu pa nabyam: [**] heue.
- Gatrux Xi Miet Bin

52. Do not work any [sic] because you expect pay. Do not watch the clock.
- Gertrude E. McVenn

Paw dha tix krox jun [**] pot ka ngawh kaing pa yuh tix. Paw pau tix jhak ka "Na Ri" khawm yuh tix kaing.
- Gatrux Xi Miet Bin

53. He who says there is no such thing as an honest man, you may be sure he is himself a knave.
- George Berkeley

Pui pa krai pui rah pui see ang: koe rug mawh nawh pui pie pui lhen tix kaux heue.
- Jawhbakale

54. In war, whichever side may call itself the victor, there are no winners, but all are losers.
- Neville Chamberlain

Viang krai tix pex naing plak tix kawx, pui pa pex ang: koe:, mawh ceu pa sum khawm uik.
- Nevie Jhengba Leng

55. Better build school rooms for "The boy" than cells and gibbets for "The man."
- Eliza Cook

Son pui ting khankix, lheu: khaing: yuh tix een: thawng mai: dee plawx kix, pa kied mhawm, yuh tix een: cawng gau lai son kawnnyawm.
-Xielisa Kut

56. Wise men never sit and wail their loss.
- Shakespeare

Pui pa koe: pingnya khankix ang: doh ngawm mai: nyiah pa sum kix heue.
- Sheekspiya:

57. Anger is short madness.
- Horace Epistles

Pa meetrhawm mawh ceu pa yot lawng tix vud heue.
- Haw-dre Ispiste

58. The great hope of society is individual character.
- Ganning

Pa ting ceu pa krox jun pot cubcaw kawn pui mawh jhawm (been) kaux mawx kaux an: heue.
- Ginni

59. Obedience is the key to every door.
- George MacDonald

Ceu pa nghiet mai: hawt tix yuh mawh Jauh saw siviex ku dauh heue.
- Jhawk Miet Dawnie

60. A little thought and a little kindness are often worth more than a great deal of money.
- Ruskin

Krax moh pa keud tix een: daux rhawm ceeix ceeix, kawn lheu: ting ngawh khaing: mau khri: tom: nie: heue.
- Rapking] [sic]

61. Danger is a good teacher, and makes apt scholars.
- Hazlitt

Krax tuk krax kha awm: sara pa mhawm tix kaux, mawh pa keh siliex pa yie tix sawn: lih heue.
- Hietslit

62. A good book is the best of friends, the same today and forever.
- Tupper

Phuklai pa mhawm tix phuk, mawh paoxgrawm pa mhawm ka in: singaix mai: leeing ju leeing phan.
- Tappa

63. Home is where the heart is.
- Pliny

Nyiexma: mawh dee ot rhawm.
- Pling-ni

64. It is a wise father that knows his own child.
- Shakespeare

Keeing pa tawng ka grawng kawn tix ku ceu mawh keeing pa koe: pingnya heue.
- Sheekspiya:

65. Do wrong to none.
- Shakespeare

Yuh pa lud ang: koe:.
- Sheekspiya:

66. Other men live to eat, while I eat to live.
- Socrates

Yam ih aux son im: ju tix, pui tang kaux khankix im: ju son ih tix heue.
- So-kareti

67. Things do not change, we change.
- Thoreau, Walden

Kraung ku ceu ang: tieh loh, pa tieh loh mawh ex.
- Toyi, Vaw-din

68. Books are a guide in youth, and an entertainment for age.
- Jeremy Collier

Phuklai mawh krax jhi son kawnnyawm son pui ting mawh pa laux lee tix heue.
- Jami kawliya

69. No man ever became great or good except through many and great mistakes.
- Gladstone

Phan ang: nyang yaox tix lawd luan khaing: krax lud krax loe tom: nie: ceu, ang pui mawx chix pon mawh pa mhawm mai: ang: chix pon tix mawh pui pa ting lhaong: heue.
- Glietstong

70. Wealth consists not in having great possessions but in having few wants.

- Epicurus

Krax pa makmi ang: doh mawh pa ting pa lhaong: son pa koe:, mawh pa chix gaux rhawm daux pa koe: tix pa rug mawh makmi heue.
- Xipicu:yas [sic]

71. Happiness depends on what you can give, not what you can get.
- M.Gandhi

Krax gauxrhawm koe: dee daux pa pon tawx maix, ang: koe: dee daux pa pon teei maix.
- Jem [**] Gandi

72. Trust not him that hath once broken faith.
- Shakespeare

Paw een: rhawm ka pui pa hoik yuh krax yumrhawm laux tix bawg.
- Sheekspiya:

73. There is no greater cause of melancholy than idleness.
- Burton

Krax lauxrhawm pa lheu: khaing: krax pa nieh ciien ang: lai koe:
-Ba-tun

74. As for me, all I know is that I know nothing.
- Socrates

Son tokaux aux pa tawng aux ku ceu mawh ceu pa ang: aux tawng tittix.
-So-kareti

75. Fields and trees teach me nothing, but the people in a city do.
-Socrates, Plato

Kaung: mai: khaox khankix ang: pon gau sawn: aux tittix viang mawh nan mawh pui veng khankix ngie pa gau sawn: aux heue.
-So-kareti, Paleto

76. A foe to God was never true friend to man.
-Young

Pa koeng Siyiex ang: doh mawh paoxgrawm pa mhawm son pui tix kaux.
- Yun

77. The fox changes his skin but not his habits.
- Suetonius

Sox praix viang tieh loh haok hak tix kawx ang: doh loh jhawm tix.
- Su-tunnixyap

78. Hating people is like burning down your own house to get rid of a rat.
- Harry Emerson

Pa koeng ka pui awm: pui pa gleeing nyiex tix ka ngu son greu kiang tix mu: heue.
-Hieyi Ximasin

79. You write "it is not possible." That is not French.
- Napoleon

Maix tiiem "Ang: chix pon mawh."

Maix ang: mawh pui ceu Frien [**] (Pingtit) [**] ka pleue.
-Napoliyang

80. All I know is what I read in the papers.
-Will Rogers

Ceu pa hoik tawng aux khawm uik khankix mawh pa phat aux ka daux phuk lai heue.
- Vui Roja

81. This is the punishment of a liar: He is not believed even when he speaks the truth.
- Babylonian Talmud

Yam krai nawh pa khaw: pa caw kawx ang: lai yumrhawm ka nawh "An:" mawh ceu pa sawn: gau ka pui pa pie lhen heue.
- Bebilo-niyin Ta-mad

82. Try not to become a man of success but rather try to become a man of value.
- Einstein

Paw coca tix mawh pui pa ting pa lhaong:, viang mawh nan coca tix mawh pui pa koe: ngawh jum.
- Astin

Lox Kab Meung Khankix

GREEK PROVERBS

Lox Kab Greg

1.Obedience produces success.

Ceu pa nghiet mawh pa keh pa haok hwan.

2. A crooked stick can never be made straight.

Khaox pa hoik kawk ang: doh chix pon yuh rah see.

3. Let not the praise be before the victory.

Paw yaogyaw sivoe pui pa haok hwan.

4. He who shun the millstone shuns the meal.

Pui pa dux tix ka beeh glawm pa ciien mawh pa dux tix khaing: pa ih pa un:.

5. White hairs are a sign of age, not wisdom.

Hauk kaing: paing khankix mawh pa mhai: ju heue. Ang: mawh pingnya

6. To say harsh things soothingly.

Grawh grawng pa caox pa caig khankix, krai ka lox pa awn: pa tiem.

7. Hunger is a teacher of many things.

Ceu pa cairhawm khankix mawh sara piang ku ceu.

8. A word out of season may mar the course of a whole life.

Lox pa krai daux bawgyam pa ang: khaw: chix krox ju laux leeing ju heue.

9. The words of poor men are in vain.

Lox krai pui hot sibhawm mawh giex going.

10. Things good are difficult.

Ceu pa mhawm khankix mawh pa nu: heue.

11. In night there is counsel.

Pa kum: kawng: daux ponbo mawh pa mhawm heue.

AMERICAN PROVERBS

Lox Kab Amerikan [**]

13. Keep your eyes wide open before marriage, half-shut afterwards.

Ka: ang: nyang bax yuh pawie ka paox, paoh ngai: maix khankix vieh vieh [NB: redup.], khaix hoik hoik nyeep tix plak.

ARABIAN PROVERBS

Lox Kab Xariviya [**]:

14. Examine what is said, not him who speaks.

Krai ka pa tix, chawk cheng tix yaox. Paw tieb tieb [NB: redup.] chawk cheng pui pa krai.

15. A secret is your slave if you keep it, your master if you lose it.

Ceu pa mox glip tix mu:, phan maix pon priex, ceu pa mox glip an: mawh siliex maix heue. Phan ang: pon chix priex maix tak sang lih tix mawh siliex ceu pa mox glip an: heue.

16. Falsehood though it seems profitable, will hurt you; truth though it seems hurtful, will profit you.

Pa pie lhen viang awm: pa sang koe: bwanson: kawx chix tak sang kieh ka maix laux heue. Pa khaw: caw viang awm: pa sang kieh maix laux kawx chix tak sang koe: bwanson: ka maix heue.

17. He has no religion who has no humanity.

Pui pa ang: koe: rhawm kawn kawn pui [** cf. p. 190], ang: koe: beenli.

18. No man is without enemies.

Pui pa ang: koe: pui koeng ang: koe:

12.The wisest of the wise may err.

Pie pui pa kied sidaing: koe pingnya chix lud.

CHINESE PROVERBS

Lox Kab Hawx

19. A man who cannot tolerate small ills can never accomplish great things.

Pui pa ang: pon gun yeung daux krax nu krax ciien pa iak, ang: doh chix hoik yuh ka ceu pa ting heue.

20. A single conversation across the table with a wise man is worth a month's study of books.

Ngawm tix sikah mai: pui pa koe: pingnya tix kaux mai: pheen:, sidu mai: gau sawn: tix phat lai haoh hun: daux tix khix heue.

21. Never answer a letter while you are angry.

Paw doh deeih pawk lai tix mu:, yam meetrhawm maix.

22. If a little cash does not go out, much cash will not come in.

Phan mau ang: lih ceeix ceeix, ang: mau doh laig tom: nie:.

DANISH PROVERBS

Lox Kab Dengmat

23.A deaf husband and a blind wife are always a happy couple.

Simex pa ang: chix mhong yhaok mai: simoeng pa ang: chix yaox ngai: mawh ku: pa kied gauxrhawm heue.

24. An old man's saying is rarely untrue.

Pa sikah pui riex ju tix kaux, nu: lud heue.

25.Despise not a small wound, a poor relation, or a humble enemy.

Rhoi mat pa iak ang: ah, puxaik pa hot sibhawm ang: ah, pui koeng pa iak riang ang: ah, paw iak keud ka heue.

26. Do as most people do, and few will jeer at you.

Yuh awm: pa yuh pui nie:, pa tak sang yuh tix nyiah maix mawh pui tux khaing:.

27. Bad never becomes good till something worse happens.

Pa caox phan ang: nyang lheu: caox, ang: doh chix mawh pa mhawm.

CZECH PROVERBS

Lox Kab Chiet

28. When you go to buy, use your eyes, not your ears.

Yam sang hu: maix tix liag, paw tieb yip shiao ka yhaok maix, yip shiao ka ngai: maix khaing.

GERMAN PROVERBS

Lox Kab Jaman

29. Never give advice unless asked.

Paw doh tawx krax keud ka pa ang: mhaing.

30. A little too late is much too late.

Ceu krax pa dah ceeix ceeix, mawh ceu krax pa kied dah heue.

31.Children and fools say the truth.

Kawn iak khankix mai: pui yot khankix krai pa khaw: caw heue.

32. Everyone is wise afterwards.

Pui ku kaux koe: pingnya khaix hoik hoik tix ceu ceu [NB: redup.].

33. Learned fools are above all fools.

Pui yot pa koe: pa gau pa sawn: khankix ot piang pa yot tang kaux heue.

34. Small and frequent gains are better than large ones and seldom.

Viang iak kawx pa pon daux tix vud tix vud [NB: redup.], lheu: mhawm khaing: pa pon haoh hun: tix bawg bawg [NB: cl. repetition] heue.

35. First consider, then begin.

Keud ka:, khaix an: jah heue.

36. Old wounds bleed easily.

Yie lih nham khaing: mat pa prim.

37. Old trees must not be transplanted.

Khaox kuad ang: chix dux tix sum:.

38. Dumb dogs and still waters are dangerous.

Sox pa ang: rauh khankix mai: rawm pa yienyawg khankix, mawh pa lhat graung heue.

39. Who will mount the ladder must needs begin at the lowest step.

Pui pa haok bawng caw tix jah haok glawg pa kied tiem heue.

40. Too much wisdom is folly.

Pa kied sidaing: koe: pingnya mawh krax hai: krax mee

DUTCH PROVERBS

Lox Kab Died [**]

41. To marry once is a duty; twice a folly, thrice is madness.

Krax pa pawie yuh ka paox tix bawg mawh beeh glawm tix ceu heue. Krax pa pawie yuh ka paox ra: bawg mawh pa hai: pa meek mai: yuh loe bawg tix bawg mawh ceu pa yot heue.

42. Who steals once, remains a thief.

Pui pa briex tix bawg, hu: tix mawh pui pa briex jheeng jheeng.

ENGLISH PROVERBS

Lox Kab Ingkalik [**]

43.A fool may give a wise man counsel.

Pui yot pui hai: tix kaux chix tawx krax keud krax sawn: ka pui koe: pingnya tix kaux heue.

44. A friend in need is a friend indeed.

Yam ting ceu paoxgrawm pa kaux cong: mawh paoxgrawm pa mhawm heue.

45. A good husband makes a good wife.

Simex pa mhawm tix kaux chix lih yuh simoeng pa mhawm tix kaux heue.

46. A good name is better than riches.

Koe: ceukaux pa mhawm tix mu: lheu: mhawm khaing: makmi heue.

47. A hungry man is an angry man.

Pui pa cairhawm tix kaux mawh pui pa meetrhawm tix kaux heue.

48. A thing begun is half done.

Pa jah tix yuh kaing tix ceu hoik mawh pa hoik tix plak heue.

49. A wise man changes his mind sometimes, a fool never.

Pui pa koe: pingnya tix kaux chix loh rhawm tix, tix bawg bawg [NB cl. repetition], pui hai: pui yot tix kaux ang: doh loh, tix bawg kawx.

50. A word to the wise is enough.

Son pui koe: pingnya kub ka lox tix gum khaing:.

51. Among the blind the one-eyed man is king.

Sinax pui pa dug ngai:, pa koe: ngai: tix plak mawh simiang heue.

52. An empty bag will not stand upright.

Chee pa ang: koe: tittix ang: jung tix.

53. Ask much to get little.

Son sang pon ceeix ceeix mhaing haoh hun:.

54. Barking dogs seldom bite.

Sox pa rauh khankix kiiet ngie bawg blah.

55. Books and friends should be few and good.

Phuk lai haoh hun: mai: paoxgrawm khankix caw tix mawh ceeix ceeix mai: mhawm mhawm heue.

56. By others' faults wise men correct their own.

Pa krax iak riang pui tang kaux, pui pa koe: pingnya khankix cox khre ka krax iak riang tokaux tix heue.

57. Empty vessels make the most noise.

Pung pa koe: tittix chix kieh lox tix sinum heue.

58. Everyone thinks his own burden the heaviest.

Pui ku kaux ce beeh glawm tix mawh pa ciien heue.

59. Failure teaches success.

Krax pa sum nai: mawh pa gau sawn: son ceu pa pex heue.

60. Faint heart never won a fair lady.

Pui pa lhat graung tix kaux ang: doh pon sibun mhawm tix kaux heue.

61. God helps those who help themselves.

Pui pa teem: coi ka tokaux tix, Siyiex teem: coi ka kix heue.

62. Good beginnings make good endings.

Pa mhawm yam jah, chix kieh, mhawm dee goig heue.

63. He knows most who speaks least.

Pui pa tawng tom: nie:, krai ngie ceeix ceeix heue.

64. Great talkers are little doers.

Pui pa ting lhaong: lox khankix mawh pui pa yuh kaing ceeix ceeix.

65. He who ceases to pray ceases to prosper.

Pui pa sang cung tix rawg bwan mawh pui pa sang cung tix haok hwan heue.

66. If a man deceive me once, shame on him; if twice, shame on me.

Phan pui tix kaux hoik pie lhen ka aux tix bawg mawh krax kaig son nawh heue. Phan hoik pie lhen ka aux ra: bawg mawh krax kaig son aux heue.

67. It is never too late to mend.

Krax pa thai: loh cox rhawm mawh pa ang: doh lhax tix bawg kawx.

68. Knowledge is power.

Krax chix krax tawng mawh riangrao.

69. Learning makes the wise wiser, but the fool more foolish

Krax gau krax sawn: mawh pa baox pui koe: pingnya baox kieh koe: pingnya, viang mawh nan, pui hai: pui meek baox kieh mawh pa hai: pa meek heue.

70. Never put off till tomorrow what may be done today.

Pa pon yuh in: singaix, paw dux pasax.

71. No one knows where the shoe pinches but he who wears it.

Lheu: khaing: cao: pa ceep kiep nong: nong: ang: pui mawx tawng grawng pa doh kiep.

72. Of two evils choose the lesser.

Ka daux pa caox ra: mu: laug ka pa yhawm.

73. Praise makes good men better and bad men worse.

Pa yaogyaw mawh pa kieh pui cheung khankix baox tix cheung mai: kieh pui hai: baox tix hai: heue.

74. Second thoughts are best.

Krax keud ra: bawg tix bawg mawh pa kied mhawm heue.

75. Soft words win hard hearts.

Lox pa awn: pa tiem khankix pex ka rhawm pa cong:.

76. Speak well of your friends, and of your enemy nothing.

Krai ka grawh grawng pa mhawm paoxgrawm maix, paw krai ka grawng pui koeng maix tittix.

77.Still water runs deep.

Rawm pa yienyawg kied raux.

78. Time is money.

Bawgyam mawh mau.

79. When in Rome do as the Romans do.

Yam ot ka daux Romax, yuh awm: pui ceu Romax.

80. When poverty comes in at the door, love flies out of the window.

Yam laig pa hot sibhawm daux siviex, krax moh lih luan ka siviex vawng heue.

81. When the wine is in the wit is out.

Yam hoik laig woing [** 'wine'] (plai:), krax tawng lih hu:.

82. Who judges others condemns himself.

Pui pa prawng ca ka pui tang kaux, mawh pa hoik prawng ca ka tokaux tix heue.

83. Young men think old men fools; old men know young men to be so.

Kawnnyawm khankix keud tax kuad khankix mawh pa yot heue. Tax kuad khankix kawx keud kawnnyawm khankix mawh awm: an: heue.

FRENCH PROVERBS

Lox Kab Pying [**]

84. By a humble spark a town is yet on fire.

Ngu pa siduad [**] pa kied iak tix mu: chix pon gleeing ka veng tix veng heue.

85. All truth is not good to tell.

Ang: bax mhawm tix krai ka ceu pa rah pa see khawm uik.

86. One learns by failing.

Pui tix kaux kaux [NB: cl. repetition] pon gau tix daux ceu pa sum.

87. Step by step, one goes a long way.

Pui tix kaux hoek ka krax pa kied lang: tix nyaing ka tix dieang hoik tix dieang heue.

88. He has nothing who has not enough.

Pui pa ang: chix kub ang: koe: tittix..

89. He knows enough who knows how to live and be silent.

Pui pa tawng tix ot yuh ka mawx mai: pui pa tawng tix ot yienyawg mawh pui pa hoik tawng grum naog heue.

90. He that has no sense at thirty will never have any.

Pui pa ang: koe: krax keud krax sawn: yam hoik koe: ju tix ngoe num ang: doh lai chix koe: krax keud krax sawn: tix bawg kawx.

91. He knows nothing who does not go out.

Pui pa ang: hu: plak praix ang: tawng tittix.

92. When a thing is lost people take advice.

Khaix hoik grai: kraung tix ceu kawn pui khankix tom: chix teei krax keud heue.

93. Love, a cough, and gall cannot be hid.

Krax moh, krax mauk mai: krax koeng ang: pon tix mox.

94. A tree often removed will hardly bear good fruit.

Khaox pa dux dee sum: tix vud tix vud, nu: plix plix [NB: redup.] pa mhawm heue.

95. Take a woman's first advice and not the second.

Rieb ka krax keud pa tawx sibun tix kaux pa jah tix bawg, paw rieh ka krax keud pa tawx ra: bawg tix bawg.

HINDU PROVERBS

Lox Kab Hengdu [**]

96. Desert not old friends for new ones.

Son paoxgrawm pa khraox, paw tik ka paoxgrawm pa prim.

97. Silence does not make mistakes.

Pa ot yienyawg ang: chix yuh krax lud.

98. If one knows, it is a secret; if two, it is public.

Phan tawng tix kaux mawh pa pon mox glip heue. Phan tawng ra: kaux tawng ku kaux heue.

ITALIAN PROVERBS

Lox Kab Itixli [**]

99. Truth may languish, but can never perish.

Pa khaw: pa caw chix iak riang kawx ang: doh chix grai:.

100. Try your friend with a falsehood, and if he keep it a secret tell him the truth.

Cheu tix krai grawng pa ang: mawh ang: meh tix ceu ka paoxgrawm maix, phan nawh pon mox grawh grawng an: glip, krai pa mawh pa meh ka nawh.

101. Women and wine intoxicate the young and old.

Sibun mai: woing (Plai:) khankix ting ting iak iak [NB: redup.] chix kieh yoek heue.

102. Tell not all you know, nor do all you can.

Paw krai pa tawng maix khawm uik. Pa pon yuh maix khawm uik kawx paw yuh.

103. All truth must not be told at all times.

Pa rah pa see ku ceu ang: khaw: tix krai ku bawg.

104. Better one true friend than a hundred relations.

Koe: paoxgrawm mhawm tix kaux lheu: mhawm khaing koe: paoxnyiex tix yieh kaux heue.

105. Who wants all loses all.

Pui pa simie tix pon khawm uik sum khawm uik heue.

106. [Hide not the truth ?] From your confessor, doctor, and lawyer.

Paw mox pa rah pa see ka tax vat, sara von mai: tax prawng.

107. A multiplicity of laws and of physicians in a country is equally a sign of its bad condition.

Meung pa haoh hun: been mai: sara von khankix mawh pakpeung pa ang: mhawm heue.

108. No one is born a great master.

Pui mawx kawx ang: mawh pui cheung tom: yam keh tix.

109. Who praises himself fouls himself.

Pui pa yaw tokaux tix mawh pui pa yuh tokaux tix seeing brai heue.

110. Where wine enters, modesty goes out.

Phan woing (plai:) hoik laig, pa krax, ot mhawm mhawm mhiem mhiem [NB: redup.] lih hu: heue.

JAPANESE PROVERBS

Lox Kab Japan

111. To be over polite is to be rude.

Ceu pa kied nabyam: [**] mawh pa caoxrieang [**].

112. The tongue is but three inches long, yet it can kill a man six feet high.

Dak, viang mawh pa koe: loe gien [**] kawx pon plawx pui pa lhaong: 6 sawk yum heue.

113. A journey of a thousand miles begin with one step.

Krax lang: 1000 lak jah ka dieang tix dieang.

114. Who can speak well can lie.

Pui pa jhiet chix ah lox, jhiet chix pon ah lox pie lox lhen.

LATIN PROVERBS

Lox Kab Lietding [**]

115. Do not go to the council-room before you are called.

Phan ang: kok ka maix paw hu: dee bang: kum:.

116. Do not argue against the sun [sic].

Paw thieang [**] ka ceu pa sidawng.

117. Beware of marked men.

Yuh satix ka pui pa ting ceu khankix.

118. A good man is always a learner.

Pui cheung tix kaux mawh pa sawn: gau jheeng jheeng tix kaux heue.

PERSIAN PROVERBS

Lox Kab Pasha: [**]

119. Do little things now; so shall big things come to you by and by, asking to be done.

Yuh kaing iak khankix yam in:. Son yuh maix kaing pa ting khankix ang: rheung tak hoek heue.

POLISH PROVERBS

Lax Kab Polan [**]

126. When I had money everyone called me brother.

Yam koe: mau aux, pui ku kaux kok pake ka aux.

PORTUGUESE PROVERBS

Lox Kab Pawtugi [**]

121. A dog which barks much is never good at hunting.

Sox pa kied mhawm tix mu: ang: mhawm tix hu: jaw tieak ka.

122. Think of many things, do one.

Keud tom: nie:, yuh tix ceu.

123. Speak little and well; you will be accounted somebody.

Krai ceeix ceeix mai: mhawm mhawm, pui tix kaux kaux [NB: cl. repetition] tak keud son maix plak mhawm.

RUSSIAN PROVERBS

Lox Kab Rusax [**]

124. A woman's hair is long; her tongue is longer.

Haok kaing: sibun tix kaux lang: heue. Dak bun an: lheu: lang: heue.

125. Pray to God, but row to shore.

Rawg bwan ka Siyiex, viang mawh nan, vai tom: hoek praok rawm.

126. Shame is worse than death.

Krax kaig kawn lheu: kin khaing: krax yum heue.

SCOTTISH PROVERBS

Lox Kab Skawt [**]

127. An ill servant will never be a good master.

Siliex pa hai: pa meek tix kaux ang: doh chix lih mawh simiang mhawm tix kaux.

128. He that comes first to the hill may sit where he will.

Pui pa jah tix pon hoek piang gawng, ngawm tix dee simie tix ngawm heue.

129. A slothful man is a beggar's brother.

Pui pa kied nieh ciien tix kaux mawh pux pui caung [**] tix kaux heue.
(Pui caung = pui pa rawg tix ih)

SPANISH PROVERBS

Lox Kab Speng

130. He who does not honour his wife dishonour himself.

Pui pa ang: yaog min plakngai: simoeng tix mawh pui pa yuh min plakngai: tokaux tix ang: koe: heue.

131. He who loses money loses much; he who loses a friend, loses more; but he who loses his spirit, loses all.

Pui pa sum ka mau sum tom: nie: heue. Pui pa sum paoxgrawm tix kaux lheu: sum heue. Viang mawh nan, pui pa sum ka khwan ju sum ka daux ku ceu heue.

132. Payment in advance is evil payment.

Ceu pa dha tix tawx mau mawh krax tawx ceu pa ang: mhawm.

Lox Kab Vax Khankix

Lox Kab Kuad Didix

(K)

1. Ak lawm ka te, pui mi ka lhak.

2. Ang: tih [**] sah plaung ka ox, ang: nghox sah kuah daux rib.

3. Tang: khaox ang: tang: tai, tang: ngai: ang: tang: baoh.

4. Tang: mu: nghox siyox rhawm pui.

5. Tong ngu rud nyhee, krai see kok kuad.

6. Kaig mawh bat, lhat mawh saux.

7. Haok ka bawng paw deeih gi, fi [**] ka bun paw deeih giex

8. Hu: daux klawng dee sawg kax, hu: daux lah dee sawg mau.

9. Hu: krax siliex, ot nyiex simiang.

10. Hu: krax tee yie siduing [**] caong, maong kaing: tee yie kuih ngai:.

11. Caing lox Tax ka bau:, sau: lox yiex ka rhawm.

12. Chix cox caox ang: chix blaox [**] mhawm.

13. Khaox tang: koe: kak, ak tang koe: te.

14. Khix khaox gaw paox tix klawm, priex nyawm kok paox tix ih.

15. Laing chix ceeh [**] vaig lawm, lai chix kieh pui lhak.

16. Lawm tete taug mug, rug tete taug krai.

17. Lawm vaig ang: awm: lawm gawn, rhawm kawn ang: awm: rhawm keeing.

18. Lox caw pui chix awx ku gun, phum cux pui chix baig ku kaux.

19. Ma: ang: keeik mawh gawng, see ang: prawng mawh naing.

20.Vao ka phin paing yum kaux, kraing ka bun kraing laux maung.

21. Ox mhawm mai: pang, nyiex grang mai: bun.

22. Phit koe: ku kaux, laux koe: ku ngiex.

23. Rub [**] kax ang: pon, ngom [**] bun ang yaox.

(Kh)

(1)

Angvax [sic PN] yaong sum tax, Meungkheen veng sum keeing.
Ang: siox ting khaing prang, Ang: simiang ting khaing moek.
Pah ia: ang: koe: kaing:, Yuh kaing ang: koe: ceu:. Pa nieh ih khian, Pa rian ih ceet.
Paw dah rawm ka kawndoe, paw koe: rhawm ka caomi.
Lheu: chix mawh simiang, lang: diang mawh simex.
Lhiex praix ang: via lhax khaox, Jhawm saux ang: via kawn pui.

(2)

Mha nie: rawm nie: awn:, Pui nie: sawn: nie lhak. Mhawm yaong: ka simex, Mhawm nyiex ka bun.
La tot tawm, Sox pawm cao.
It tau bang: kum:, Yum tau bang: naing.:
Keeig [sic - Keeing ?] ma: ka lhiex, priex rhawm khaix saux.
Eeun lox keeing ka grieh Een: lox miex ka paong:

(3)

Hai ka teed graig rung:, Hai ka dung se: mau.
Hai ang: tawng dawng, Awng ang: tawng daux.
Yam kaing siliex, Yam prieh simiang.

[Did RK miss photocopying, or scanning, a page or two here? -- see errata "234. Mauh Muah" [** ? ]]

Phuk Lai Pa Deeih Dee Jhak Ka Ngai:

Lai Pa Pawng:

1. Cub pa yuh phuk lai Vax, phuk lai gau glawg jah, 2000.
2. Cub pa yuh phuk lai Vax, phuk lai gau glawg 4, 1997.
3. Cub pa yuh phuk lai Vax (APP), phuk lai gau glawg 2, 1994.
4. Cub pa yuh phuk lai Vax, phuk lai gau glawg 3,1996.
5. Cub pa yuh phuk lai Vax (APP), phuk lai gau glawg 1, 1994.
6. Cub pa yuh phuk lai Vax, glawg jah.
7. Khrityan yumrhawm tix yuh ka mawx lie?
8. Num li Vax kawn Khrit com rawm, kao son tix son lhiex bwan son, 1995.
9. Grawng Yesux.
10. Grawh grawng been pa ting ceu leeing ju leeing phan.
11. Num li Vax kawn khrit com rawm, simuing cao khrit, 1995.
12. Rev. M. Vinsin yan, lai been khaing: daux phuk lai sigang khri pa prim, 1959. [NB - not in our collection]
13. Lai Yaogyaw.
14. Lai Yona.
15. The Bible Society of Myanmar, The New Testament in Wa, 1982.
Mai: lai pa kum: kawng: [**] kawx baox tix jhak ka heue.
(Deeih krox jun ka phuk lai 2)

Lox Phektiem in:

- mawh son sara cao: sidiex

- mawh son pui pa simi tix coca tix haok hwan plak ku ceu

- mawh son pui pa simi tix coca tix chix lai Vax mai: lai Vax pa khraox

- mawh son miex keeing

- mawh son kawnnyawm mai: kawn iak heue.

(Yaog min Maix mai: teei riangrao khawm phat Maix lai Vax)

Pa Deeih Cox Ka Ngai: Lai Pa Lud

Simin Pak Lai Pa Lud Pa Rug

1. 57 Yan Yam

2. 66 nyawmrahawm nyawmrhawm

3. 86 mai: tawx mai: tawx mai: tawx

4. 86 paing piang

5. 94 grawg grawng

6 109 vaox yaox

7. 123 keeig keeing

8. 126 son paox nyiex yix ang:ah, son paox nyiex yix ang: ah son paox nyiex yix ang:ah,

9. vieang viang

10. 136 kum: kaung: kum: kawng

11. 138 kum: kaung: kum: kawng

12. 173 khawn khawm

13. 183 hun: hun: hun:

14. 196 vaing viang

15. 208 kum: kaung: kum: kawng

16. 208 wrod word

17. 213 mee meek

18. 234 Mauh Muah

19. 237 kum: kaung: kum: kawng