[Page numbers are visible in Mozilla Firefox and other browsers which support CSS2 -- not Internet Explorer]

Lāi Si Vaoh Loux Si Ndiex Vax

Nyī Ga jao diam

Ndēe Līh Lāi Ming Qux Ndaex Yun Nan

Loux Lāo Sōun Pug Lāi In

Om ba hoig dōng eix ga an, nbēen vax mai ba dōng ang nīe gah ndaex lāi si mgang brim hox. Nbrīe goui gox, dix nblah gon goui ndēe lūd ndēe loui, dīag dix yāox, om lai ntua "Vuang mang voi yix bu lox" mōh jē dax jē yīex ba rāog, yix nqag dix yāox ang dīe dix mōh, mōh Kee in, gon sang goui nbōg yām po yām lāo noh mai jūb būi ba yūh lai nbēen sax.

Sōun sang gīeh mgrong dax grax yīex eix, si ndong leing leing, yix sang qe dix krom mgrong loux si ndiex loux mgāe mai loux glieh loux gāb dax yīex mīex geeing eix, rōum gix mai lāi gu jē, dom ndēeih nqag ndēeih gēd dix yāox gah ba ko ba jō. Kee in, yix dom si vaoh dom krom loux si ndiex dax yīex mīex geeing eix heui.

Mgrong gīeh gon pug lāi in līh, bīang hoig mōh sōun sang ged son nbēen dax nbēen yīex, gon mōh nang sōun sang gīeh njū gon njū brāix eix dōng gah ndēe nbleeih nqom loux si ndiex dax yīex mīex geeing dix een. Vīang mōh nin, mgūm loux hoig grāi gah ndaex lāi in, doun ndēe mox mōh dog, gleg ndēe mox mōh tian [**], deei dix ih ba lōig douig dix ih ba brim.

Dou dam nam ni pug gon lāi in ang nīe, yix jei sang tian noh jeeix jung gox, nai tud noh līh gah lāi hox, mōh kee ang nbōg yām gūb mai ang rīang rāo yix houig gah; bīang in, sōun sang gīeh loux dax loux yīex ba goui jag goui jē si ndaeh dom gaing si ndaing dom braog, yix si mīe jān būi dōng nbēen dōng lāi eix ba rāog ih hrom hri si māe bāox dix gah, "Kaox gīan deem bāox dix glom, gāing hmom mgō bāox dix
yūh". Kee in gix, sōun sang līh goui "Ba si ndaing dom dāoh, ba lāoh dom jō", gon pug lai dom līang dix līh vēui. Vīang mōh nan, jax loux ang bōun jax nbuan o!

Sōun sang si ndong dix pad, mgrong diam dou lai, gīeh noh hod mgrong ndia mīex ngai lāi bāox dix.

Mōh hrom hlag hrom hliao būi haoh būi hun ba jīx līh dix mōh loux si ndiex kin gix, ang ndouh mōh ba log gēd log jei yix. Rīang rāo yix goug mōh ngīe qe dix tud dix yāox nqom si mū loux mai ndēe nbleeih nqom loux gu mgūm, vīang mōh nin, goui ndēe lūd ndēe loui Ndēe mox, rōg nbun sōun jao ngaig jao nqag lāi in blih blai grai lāo yix hmoung, mōh sōun sang tai loux Joux nqom.

Pao in, yix gon sang rōg nbuan sōun beix kee sang Lian dix grai loux ndēe nkoig ra loui mgūm o! Yām yāox yix gon vax ndī ndīx mai gon vax gah ndaex in si ngāix gah ndaex loux si ndiex gūad; yām yāox yix ki hrom gix mai yām n dung rom ngai gix; yām yāox yix yām ngīah gix mai yām ngīah gix "see hua", Yix goui ndēe dīng hrom mai goui yām mgāex hrom dēi dēi heui. Hrom gēd yix om si mīe yix loux leing in blag mgreem hoig lūan mai nbēen brim, bō lai gīeh ko mai si ngāix sang houig sōun ba rāog.

Njāeh yām glōd eix dix mōh sim,
hoig saex bruig gah sōg bēeb blix;
dom yām im eix dix mōh būi,
yūm saex nēix gah yūh dix gāing,
Jōd rom ngai gah diex gu som,
leix [**] hoig om gon gēed lūd hroi;
jai rom mēeih braog nbong gu ngāix,
leix hoig om gon ndoui brah mīex.

(Loux leing ah gon si mīang ga lā dix gaex ba gaex Hugh Clifford sōun jē būi "Sex mang")

Nūm 1985 kix 3

A

Ag lōm gah dēi,
būi mī gah hlag.

Ndēe nbleeih mgūm loux in mōh nin: Pan ang mōh dēi ag bōun ang jīx lōm, pan ang mōh hrom hlag, būi bōun ang jīx mī.

Ag lōm gah lai,
mōi hai gah dēed.

In mōh loux peig diam mai si nbrīam būi nbrax yūh si mah si māing, ndēe nkoig loux in gon jō ah nin: "Hai gah dēed mgrāig rung, hai gah ndung sei māe", Ndung, ndung nbun.

Ah būi nāing sum nyīex,
hu būi nbrīex yūh gāing.

In mōh loux si ndiex dax yīex mīex geeing eix yūh gāing hmom ngōm nyīex si u.

Ang hlad gah bāox yaong,
jīx mgrāeng gah jao mgōng.

Yaeng, yaong. Jao mgōng goui ra nblōng grai: Dīx, gūad nyīex si mīang yaong; Ra, mōh mōuig mgōng.

Ang bōun hlein būi ra nbōg,
gon bōun piog mōi hraing ra hreing.

Piog, mōh piaog. Ra hreing, in mōh loux peig diam dom nīe. Mum loux si ndiex būi bō bīe bō hlen [** cf. hlein, hlien] būi hun būi haoh.

Ang hrom eix ndouh dang,
ang hrang eix ndouh si youx.

In mōh loux leing dax eix ba rāog. Gon jō dix ah nin: "Ang mgōng goi sax goui ra gag, si mgid rīd eix oux dix bang; ang dōuih ndag sax goui ra mu, si mgang ged eix ndaex dix mu."

Ang vax yaong sum dax,
mēng keen grax hu geeing.

Loux lāo gūad, hmaing dax eix ba rāog hoig bang yaong dīng yaong hmom ndaex ang vax dix nbōg, mōh kee ngāeh dax eix nāing mai mān, ang bēix gix, dom dou kaing ang vax, houig oud ndaex mēng keen, eix dom dāeg haog gah mgōng gah lūa, nbleeih brāix lūax brāix si vīed ndēe gīd gaing mgaing haeg, kaix an, dom dag houig hag diex oud eix si ngāix.

Ang dih sax blāeng gah oux,
ang hngoux sax goui ndaex rīb.

In mōh mgūm loux si ndiex mgāe eix mūg dix ih brīam [**] rīam dix ih rīb. si ndiex eix rian.

Ang lāoh gah brīex seed,
ang leed gah māe rōg.

Brīex seed, māe rōg, eix ih noh nbrīe mox nbrīe an kaing, ba sang lāoh sang mī eix gah mōh douih [sic ** cf. dōuih] mgian mai hrom hlag. Loux ang jū būi bāeng hrom dix gah brīex seed gah grāeng rōg.


Ang si oux dīng kaing brang,
ang si mīang dīng kang mōuig,

Ndī ndīx, būi ntua mōuig mōh jao eeb jao rom, jao mēng jao mgōng, Mōuig gon hlee dīng kaing si mīang hag diex. Loux dax hox ba gaex Mōung zi dom ah nin: "Gon būi hlee dīng kaing bāox, kaix dāeg mōh mōuig mēng, si mīang mōh ba iag. Kee in, būi mox bōun gīeh bāox būi dix nkrub hrom gah dix, an dāeg bōun dix mōh gon si yīex (si mīang hag diex)". Loux in hoig sang ko mai loux si ndiex dax eix.

B

Ba laex ih kian,
ba rian ih jeed.

Ba laex, būi ang hu yūh gāing ma, eix ah ba laex gah, si mīang bīang hoig mōh noh ba laex, gon yāox dix ih ba nyōm, gon rāi bē sin bīang mōh ba rian ba dāeg ang yāox dix ih ba nyōm (in grāi lao si mīang nbēen brim ndīx).


Bāeh ia ang goui gaing,
yūh gāing ang goui jē.

Bāeh līg bāeh mōi, eix gon bāeh ia gia si ang, in mōh dox gaing līg gaing mōi, bāeh ia hoig dix ih, ang siao nāox bāeh dang jē, in mōh ang goui gaing. Yūh būi nāing vēui an ndīx, nja lāo sang goui jē, būi yūm ndaex nāing bliex mōh yūm jāox. loux dīeh būi kaing nāing.

Bāeh geeing ih ia,
jīa mīex nyāex blai,

In mōh loux si ndiex mgāe eix nāb yām gah mīex gah geeing dix. Mīex geeing eix mōh si yīex eix, pan eix yāox ndēe dāeg ndēe nu, eix gon goug yōu ah: "Mīex eui, deem ex jeeix!"

Bāeh līg goug nong,
brang see goug bāox aig.

Nbēen dax eix ndīx, pan mōh brīex mōh brēem, eix gon goug nong ni dix ih, pan mōh see mōh jōng, eix bōun gon goug bāox aig bāox ou dix. Loux ndēh dax dom ah: "Līh hliex bāeng nyīex mgoux, groux sux sōg bāox aig".

Baeng mūn dix ih ba luah,
rūah gon dix ih ba lāoh.

Ba luah, mōh loux peig diam gah loux hmom nqom njiad, baeng ba luah, grāi loux hmom loux si ndong, ba lāoh, mōh nbun lāoh līe.

Bloung hlad gah nbēed,
gēed hlad gah bu.

Blāeng bloung jīx jih jāong, bu gēed jīx yaoh yūh hrom, jē ba iag ba o dang goui min goui mu, bō nīeb een ang goui jē goui jag.

Bōun līang mēi dix sien,
Ang bōun lien būi dix njū.

Dix sien, in mōh loux pu dom' haoh dom hlee. Mgūm loux in ang jū eix hlein bāox gon būi dix.

Bō jeeb si mēix ih ndai,
bō vāi būi nbrīex ih nād.

Jeeb eix si mēix ih ndai mōh mab eix noh, vāi eix būi nbrīex ih nād mōh deem eix noh.

Bō ntah hrom gah gon ndoui,
bō goui hrom gah jao mī.

Mgūm loux in, mōh hmaing eix dang yūh sa dix gah dou gaex dix, jāox hrom jāox hri gah būi iag nyīex si gīex gaex; bō hod nblom dōm id būi mag mi [**] bi lōng.

Bō yūh nyāox dīeh mgian,
bō yūh hvian [**] gah būi.

Mgūm loux in ang jū eix yūh gāing keem hvee gah bāox dix.

Būi hlag ih eeb nō,
gō ndex ih loun diex.

In mōh toi giex nyā, toi mōh būi hlag, nja lāo ang ih eeb, gon ih eeb nō, nyā mōh gō ndex, nja lāo sang yāox ih eeb nō, toi gon hlein noh ih loun diex.

D

Dah dix een long,
dōng dix briex brīex.

Long, glom būi yūm, ndī ndīx, eix gon ba rāog, gon nyīex ba goui dong dix dah dax yīex mīex geeing dix ih glom, een noh vēui sang yūm. Loux in mōh peig diem noh mgrong hnie briex een dix ih brīex breem si vēui si npom brāix glong.

Dāeg gah mōh jao,
māo gah mōh gūad.

Jao, gūad, mōh gūad nyīex si mīang yaong. Gix ang om vōng dīng si mīang mēng, yāox dix jūng bīang sang dīang bīang hag diex; leix mōh si mīang iag si mīang līed, bēen dee dāeg hnyab.

Dang kaox ang dang dai,
Dang ngai ang Dang nbaoh.

Nbaoh, din jo dix mōh hrom, dīag gah dāi mag jāng, ndīe kaox dang, dāi om bāox, eix gon būi ndīe eix dang nēix dang hnam, hrom eix ko dix gīeh gēd grax dix nyāing, ged gāing ba hmom soun dix mai sōun bāox dix.

Dang mu hngoux,
si youx hrom būi.

Dang gēd būi eeb sang som rom sang nyāex dix, in mōh ndēe dang ndēe si youx hrom: eix gon būi. Vīang mōh nan, jāox hrom jāox hri mai yūh grax muih grax hrom gah bāox dix in mōh ndēe ko ang dang ang si youx.

Dang sang mōh gon sua hu njīang,
dee mōh ex sang bāing hu dang.

In mō loux leing hmaing nbun. Peig diam noh ah nin: "In mōh nbun muih ax dāe, maix jīx hnie ex deem dix hmaing, dang sang hmaing ex maix ih, ex yūh lūng dix ih kaing.''

Diag si māox ang soux aing,
nbun nīeh gāing ang si nō muih.

In mōh loux si ndiex būi dāi bruih nbun grih eix ba rāog, sōun sang yāox gix dix ih si nō lāoh līe jō dix rian yūh gāing yūh nqo.

Hlee jīx bōun si mīang,
lang ndīang mōh si mēix.

Būi mox sang gīeh dix mōh si mīang, bīang hoig gīeh hrom dix rāeh om dēi, ko gon gīeh dix hlag kaing bāox.

Doug ngū rāeg hnyee,
grāi see sōg gūad.

Vēui an ndīx, eix ba rāog yīe rēeg hnyee (bloung) brang nyīex doug ngū gah. pan ang rēeg hnyee eix ang yāox jē ba doug ngū gah, pan ang mōh gūad (si mīang) eix ang jīx brōng see si gah.

Douh gouig vīex niex,
hliex brāix vīex rom.

In mōh ndēe raex peig diem dax eix loux dix ndaeh. līh hliex gēd yām gouig brāix; sag vaig gēd yām jai hrom; ndēe nbleeih mgūm loux in gix gīed haoh gīed nīe.

Dou gaex noh gon oud nbrēix dāi,
dom ngai noh gon mōh ba rāog.

In mōh Loux sang si nbrīem eix "soux ang dōng hnam dam ang dōng ndaex". Nēix hnam gon mōh ba rāog, ndaex hrom ndēeih gāig gah mōh ba rāog.

Dou tai bēen dee lōm gah diex,
mīex māi bēen dee hai gah si mēix.

Loux ndēh dax gon ah nin `'lōm dih gian kaing lom dāi mīex māi hai kaing nbun grih".

E

Eeb bīd goui gah dūx si vōng,
nqom brōng goui gah dax rāi gam.

Dax rāi gām, yaong man deui ah dax gāi gām gah. Loux lāo gūad nteen noh mōh dax ndū eix ba rāog dix gaex, dax rāi gām gīed si ndaing hlag si ndaing rian noh, mgāe noh eix sum dix. ih nyīex ma, yūh dix ih gāing nqo.

Eeb bīd goui gah dūx si vōng,
nqom brōng goui gah hox goung qang.

Nqom brōng hox goung qang mōh ba hmom ba hmiem, mōh sōun būi houd būi si npom, hlee kaing eeb bīd goui gah dūx si vōng.

Eeb nō jīag gah mgian,
gon ong ngīan gah ngai.

Pan eix sang yāox ndaex ong bēen jō blīex gah ngai dix, pan eix sang yāox ih eeb nō, bēen jō jiag gah mgian dix. loux hmaing būi eix Tiam hrom gah gāing.

Eed gon gēed si vēing mgrōui,
yīam gon ndoui si vēing nyīex.

Mōh kee hoig grix niex gēed, gon gēed dom ah loux dix si vēing mgrōui; mōh kee hoig yūm niex geeing, gon ndoui dom yīam si vēing nyīex. In mōh loux yīam ndēe si ndaing dūg yūh hrom eix dix ndāeh.

Een loux dax gah mgrīex,
briex loux yīex gah nbaong.

Mgrīex mai si nbaong mōh ndēe si u ndēe gaex, mai ndēe ang jīx mod jīx hram, peig diem noh gah ndaex hrom ndaex ngāo eix ndēe raex ndēe nbloun.

F

Fag nbae gah num kaox,
hngaox njūang gah dax ndū.

Fag, hvag. in mōh loux bīh loux nāb, rōg hmaing si ob si nbrōm dax yīex mīex geeing deem jōi gah gon gah brāix.

Fag loux moux nqom.
Loux glāi hoig grāi, nqom mglib ang ndouh. fag, hvag. loux grāi ang si ndong.

G

Gah mung hla gon jīx dix guih blai,
mīex mai gūad gon jīx dāng nyīex.

Dāng nyīex, ndēeih goui mēix. loux in lāo eix dōng nja lāo mīex mai ang bōun dix goui mēix, gon bōun dix dāng nyīex. In mōh ndēe dang ndēe hmom nbēen ba rāog kaing nbēen hox. nbēen brim hox ang jū mīex māi goui mēix.

Gaex hngoux lai buan,
sad nbun lai louh.

Sad nbun, vēui an ndīx, nbun grih sad si nō hvi. In mōh yūh nbun grih grax muih grax hrom mai nāb yām gah gon si nō.

Gag kaox nqan nug,
gon sūg gah gāing.

Gon sūg gah gāing hoig lāoh hoig hlee kaing gag kaox nqan nug, dix nblah hoig bōun doui daix dax yīex mīex geeing dix, blēed [**] mōh lūd brang rōng nyīex.

Gah mūn dix yāox hlang dai,
grāi gon dix hmoung nbēen dax.

Jao yah hlang dāi dee ah nin ndīx: "Mūn eui, in mōh dāi sang yūh maix, sōun sang yō bāox nbun maix roi daix kaix jāong maix gah o". noh dee ndēeih ah nin: "gon eui, sōun sang ndīg mai bāox si mīang, dīang mai bāox si mēix, briex hrom maix gah loux een dax, grax hu yīex o".

Gāig mōh npad,
hlad mōh saex.

Pan eix oud mai nbun, qaox dix gāig, dee ang bōun hmaing; hlad, pan eix hu grax noung noung yūh hrom dix hlad, dee yaoh yee [**] (yaoh hrom) nbleeih dix mōh saex ngīa. In mōh loux hmaing būi eix briex hrom gah grax lōng nblōng hu dix.

Gax ang sax gom,
rom ang sax kreeing.

In mōh loux peig diam gah būi jīx yūh sax dix gah dou gaex dix. Pan noh si nkrah ndaex hrom ndaex hri dix ling ngāix ling som hoig si ngax si ngēih, būi ang lai jīx si nkrah.

Gēeig ma ga hliex,
briex hrom kaix saex.

Loux in ang dong hnie eix briex hrom dix kaix saex kaix hyom dix, mōh loux peig diam si ndiex eix briex hrom dix gah gāing lūd gāing loui eix ga an.

Gian ag bōun buing glang,
lang hrom bōun mōh si mīang.

Kaix an ga did [sic ** cf. dīd], būi mox sang bōun mōh si mīang, bīang hoig gīeh noh hrom dix rāeh, jō dix gon vīex hrom lang hrom on. loux in gon sang ko nin: "rāeh dēi bīg groux buing glang, lang hrom ged bōun brōng see."

Glū hrang mōi gah som dix rīb,
yib [** cf. yīb] ngai nbeei gah yīam dix nbīoung.

Nbīoung, hag diex dāoh lang nteen nbeei yīb ngai gah yīam bi loi leh (bi lag līh).

"Yām njāeh diex dix loi, mōi dix nbiex ndīx, dax rāi gām (gāi gām), mōh ba rian ba hlee hlag kaing bāox dix, noh mōh būi si yīex si yōng, bīang hoig mgāe noh gon būi yūh gāing vāing nqo, noh gon mgāe sim saig gīang lai sōg dix ih ba ih ba un, yūh dix in ndēe oud ndēe dum. kee in yām yūm dax rāi gām, gon būi mai jān jē ba glōd ba goui gah bīang hag diex houig yīam noh gu gaex ndaex būi, mōh kee vīex nbeei bi nbīoung, loux yīam noh dom si ndaing dūg yūh hrom jān jē ba goui gab bīang hag diex.

Gon lū nkoing gah bi nbeei, hmaing dix vāi, kaix hoig dox nbeei noh vāi, noh ang lai jū dix ndēeih dox, nbeei yīam dom yib ngai dix gah lei ang lai dox."

In mōh loux lāo dax jīang yaong ndūm. jō dix mōh mgūm loux nbēen.

Gon bōun yīeh nyīex hmom,
ang bōun gē rom muih.

Nyīex hmom, nyīex kraox. In mōh mgūm loux ang jū eix glx [sic] gleh [**] yīeh gah iab sang deing [**], hreing sang ndia. Gē rom muih, gleh [**]
rom muih.

H

Had kaox ndēe dum glang,
hang hrom nyīex houig nyōu.

Glang sōg dix dum gah ndēe had hlax kaox, būi nyōu būi yūh lāi sōg dix houig gah nyīex hang hrom. Hang hrom, hmom hrom. Loux yō nyīex hmom hrom.

Hag hai vāi nbīx.
Hag hai, ga an ndīx eix ba rāog ra lai hu nbīx hu mōng mai bāox dix, an mōh hag hai heui.

Hai gah dēed mgrāig rung,
hai gah ndung sei māe.

Ndung, id mai nbun. Hai gah dēed mgrāig rung, loux nbēen lāo gad sang nam pang ah nin: "Yām njāeh ndī ndīx, hag diex mai rāo ma ndēix bāox dix, būi hag bāox dix jouh (jouih) rāo ma si ngāi kaing hag diex liag, līg mōh ba hai gah dēed, noh sang dēei si mū dix dīng, nkrang dix hu dēed rāo ma noung noung, rung noh dom mgrāig bīag (njāo), līg dom ang yāox dix ih rung dom si ngāix".

Hai gah dēed, ndēe in mōh peig diam noh mai būi nbrax id mai nbun dang gaex.

Haog gah nbaong bō ndēeih mgī,
hvi gah nbun bō ndēeih mgīex.

In mōh loux peig diam, yūh gāing jē dix, jō yūh lūng dom bōun dom bēix noh.

Hia ang dōng ndong,
ong ang dōng ndaex.

Mgūm loux in giex mgūm loux "soux ang dōng hnam, dam ang dōng ndaex" hoig mōh nqom dix mu. In mōh loux si nbrīem (si nblēih) būi ndex būi ang dōng brāix, būi kin gix, gix goug dōng ngīe ngai lāi ra loui mu, goug dōng ngīe loux hox loux siam ra loui mgūm kaing hoig yūh dix dīng si mū, ndēeih gāig gox gah mōh dix ba rāog, jē jē noh mōh ba nīe ndex kaing bāox ba rāog dix.

Hieh māg rām kaing ndēe goih [**] vēing njog,
tog gon nbun dix kaing nyīex yaong houd.

rom hu ndēe dīam, būi līam ndēe lāoh. Si nō mox gīeh nyīex yaong houd si nqeeng, nja lāo sang yāox dix mōuing nbun grih lāoh līe, bīe mīex māi gah ang hrom mēix.

Hu ndaex saeng dee sōg gax,
hu grax laih dee sōg māe.

Saeng, rom saeng. In mōh loux si ndiex loux grāi eix hmom, gax goui ndaex saeng, māe goui ndaex laih, hu sōg hu bōun (lāi dix ih).

Hu grax mōh si līex,
oud nyīex mōh si mīang.

hu grax, din mōh hu sōg dix yūh lāi mgēe ndēe si ngāi ndēe nda, si līex, mōh dāeg ka hrom hri dix om si līex.

Hlaong bu bō dīam dum,
nyu grax bō laix jāong.

In mōh loux peig diam gah gāing yūh eix giex hrom gēd eix gīeh ko bāox, mōh nklog dix bō qaox nīe gīeh loux grāi lāi bōd dix dīng hlaong, gāing yūh ma hu dix ang og [**] ang leed.

Hlax oud blag mgreem ang rīang,
gīang oud ndaex mglib ang yūm.

In mōh loux peig diam būi dōng jīx rīan jīx moux dix gah grax hlad ndaex yūm. Ndaex lāi hox ba mōh lāi «Jang gox qex» goui nbēen yūh nin: Moung qang jing mōh si mīang, foung sian mōh si līex noh, foung sian ah nin gah noh: "si mīang ex eui, beid lā (gang gōi) hlag goui ndaex loui mu, būi njō dom ang yāox dix buing noh yūm, ngāix, maix dāeg goui ndaex dix mu kaing, bō nyāng yūh maix lāig id o, gīeh ex nbāox dīan [**] sōg maix ih ndaex ra mu (ndēe oud ndēe goui ra ndaeh.)

Hliex brāix ang vīa hlax kaox,
nqom saex ang vīa gon būi.

Loux in gon jīx dix ah nin: "lān yūh hliex hlax kaox gu num, yūm yūh saex gon būi gu gaex". Rom rōng grax saex grax yūm eix gon būi ang bōun vīa dix gaex gox, kee nin, mgūm loux in gīeh eix dōng dix jāox hrom jaox hri mai ang dig ang vūd bāox saex bāox ngīa dix, dix nbōg gox.

Hliex brāix bāeng nyīex mgoux,
groux sux sōg bāox aig.

In mōh loux peig dīam eix dōng nbēen ga an, nbēen ba rāog sux bāox dix bēen jō groux bāox aig jūb rū gah, ba sang bōun daoh būi lūd būi loui kaing ndēe raex ndaex nū mōh bāox aig, ba sōg gaing sōg gab gah jō bāox aig.

Hma nīe rōn nīe on,
būi nīe son nīe hlag.

In mōh loux si ndiex eix gīeh dix hlag. Loux hox ah nin: "vaig ang glaing dee hro, būi ang mgāe dee ndaox".

Hmaig ang jīx brōui,
mōi ang jīx gēih nbrūng.

In mōh nbēen toi. Goui gon ndoui dix gaex, mīex geeing een noh ih mōi dix mu, jao mī jao hnyae an dix gaex, yāox iag o gon ndoui an, sang bin dix ih moi an, noh ah nin: "mōi in mōh nbrūng ex ba gēih, ex dox geeing maix vāi njih njang mglang mgleeing ndix, maix jō dix ndēeih dox ex ih." Gon ndoui hlad gah jao mī, rōg būi yaong houig deem dix po, ngāix an, būi yaong mgrūm houig, ndēg [sic ** cf. ndeg] ngīe toi kaing. A mīex eui, sag būi gah njūn toi ling ngax, hoig sang lāig si ngāix ndaex mgōng, toi dāeg houig mai od rom laeh rom lee dix; Dax jao mī nīe meed hrom gah dax toi, ah gah noh: "Toi nīeh jāox an nan, pi jē dix jīx gīeh maix hla houig kaix bāox dix?"

Toi bog loux: "Mōh kee gia ex hmaig brōui, dom hla houig njao," "Si yīex si yōng eui?" hmaig jīx brōui yūh gah mox, bōun hoig nyōm ngīah ah ha būi lēui toi, dax jao mī nīe meed hrom: "Toi bīe toi hlein in nin, pan maix ang nqi ex yāox hmaig brōui did si ngāix, ex bad nkoug maix".

Toi bog noh: "lūd ia ndang loux dax ang lūd nklog, vēui sang nqi eix maix yox hmaig brōui, maix liang gīeh nbrūng dix gih būi yāox mōi ha".

Dax jao mī hoig hlad si yaeng "gah loux toi, mōh kee ang nbrūng noh ndouh jīx gēih mōi dix nbōg gox.

Loux in mōh loux si ndiex eix gah jē ba ang mōh bō ndouh ah mōh, jē ba mōh bō ang mōh.

Hmom yaong gah si mēix,
hmom nyīex gah nbun ndai.

Loux in nbleeih nin: see mēng ging yaong mōh si mēix jao gum jao po; gia nyīex briex yaong mōh jīe nbun ndai.

Hngoux ang soug gu si mgīag,
hlag ang sax goui gu gaex.

Loux in sang jō dix hu yūh nin: "si mgīag soug mōh si mgīag dīng bang, būi lang hlag mōh būi jīx līg jīx lāi."

Hngoux vīex doi,
goi vīex rūig [**].

In mōh loux ndēh dax eix ndīx, Gon ah nin: "rūig ba dox si mīe goi, doi ba ndēh si mīe hngoux."

Hod hroi daix dax,
ndō grax hu geeing.

In mōh loux hmaing eix dang sōg dang si vaoh dix ih ndēe gaoh ndēe gēih dix, sōun sang "dōng ndēe jāox yāox ndēe hmom" mai hnie eix briex hrom hri dix gah hroi daix kaix jāong dax yīex mīex geeing dix.

Houd bō ki,
mī bō mgāex.

In mōh ndēe raex loux si ndiex dix ndaeh, hag diex rāo ma jīx louh jīx dīeh dix, būi houd gon jīx brī [**] būi mī gon jīx lēex [**].

Houig ndīang glong hag bāox dix nyāex,
houig nbīang laex hnie bāox dix ngōm.

Ndēe nbleeih loux in, hmaing eix yūh grax muih grax hrom gah bāox dix. "jō gāing deem bāox, yāox brīex ih dāe."

Hrang gian jīx vīag,
ndag on jīx joung.

Jīx vīag, jīx vīag jīx mglāoh. jīx joung, ang vīag ang mglāoh. ndag mōh ba on, ang jīx vīag ang jīx mglāoh. in mōh loux peig diam gah hrom on hrom lang, loux hmom nqom njiad, mōh ba gaex ba joung; hrom ndōd hrom ngoing, loux jāox kaox jian. (gīan) mōh ba yīe lāex yīe vīag.

Hrīd nbug gah jīeh,
nyīex njīeh gah nbun.

Loux ang hiex ko gah ndēh kaox mglom njīeh nyīex njīeh ma gah nbun. Jē jē vēui an ndīx, ang eix bōun mōh mēng bēng mōh vōng, mōh kee ang si mēix led [**] yūh gāing ang og, dog nāing ang bēix.

Hu grax dee yīe si ndēeing jāong,
māong gaing dee yīe guih ngai.

In mōh loux grai eix hmoung, yūh gāing jē dix bōun sang goui ndēe lūd ndēe loui, vīang mōh nan, ja jīx bin hngim jim hrom grax lōng gāing yūh eix gōi mōh ba ih ba un.

Hu mai hvaig rīan dix gah hraog,
haog kaox nyu krei dix gah maox.

mai hvaig, kaox nyu, gīn mōh ndēe hlad ndēe nū. loux in peig diam eix dōng grax hlad ndēe na jō dix krei rian dix gah "gad jaog ngai būi koi njūang".

Hvaig brāix soung vēing,
yūh gāing njim hrom.

Loux grāi eix hmoung sōun sang nyōm oud si u goui, dīng bang lang hlax eix, jō dix krei rian dix gah būi ang hmom, briex hrom dix gah gāing yūh.

I

Ia doud dom,
soux bōm jao.

Bōm jao, gīad jao. ia doud dom mōh ia mīang, soux gīad jao mōh soux vō. in mōh loux peig diam gah būi ndēeih yūh jao eei dix jao briex dix.

Ia ux gah brang,
mīang yūm gah dīag.

Mīang yūm gah dīag mōh njax [**]. loux lāo gūad ah nin: "būi yūm gah dīag gah dū, būi yūm gah nāing si vāi in gix, mōh ba yūm jāox. kee jao hngaox jao lāo gix gah si yīex si yōng ang goui, kuan gix dom vu vīed vu vīang bīang hag diex ndāe [**] nag ndēe nū.

Bīang hoig ka gix hrom dix gah hliex gah guad, gon ang yāox dix nyāex. rom som eeb, gix sōg mīex sōg geeing, sōg bāox sōg brāix dix ndēe mox ang yāox, gix meed hrom, dom rīag yōu, nklad būi gah ndaex grax ndaex laex.

Ia jīx lūd kaing ndang,
hrom bō gīeh dang kaing bāox.

In mōh mgūm loux hnie eix mōh grax dix nyāing gāing dix nblōng, "loux bō gīeh dang, hrang bō gīeh si youx."

Iab sūb lai nyēe,
nēix mee lai dox.

Nēix mee lai dox. bāeh līg bāeh mōi, eix ba rāog yūh nēix mee goui, mgūah si ndū dox gu nyīex gu ma in mōh pin [**] li gaoh kaing dax yīex mīex geeing eix ndīx.

Mōh kee yām mgūah ma lā rom ndīx, gon būi dāeg njāeh dix ged, mai dāeg njaeh dix jīx yūh gāing vāing nqo, ang nbaox jīx, yūh hriam ang nbaox jīx yūh līed, ang nbāox goui nād goui mōg, dāeg njaeh dix yūh ag yūh vāig gah si māox gah oux. jē ba ih ba un gon būi gox ang nbaox gab nbaox nīe, sōun sang gīeh gon būi bāox dix glōd mōh sim im mōh būi, gix ang diah ang vad bāox dix; yāox nēix dix kig lēid [**] gu gaex, jaig daex dix blah mgūah si ndū. nēix mee mguah eix in dom si ngāix, ndēe gaoh ndēe ged dee mōh nin.

Id dāe nbang gum,
yūm dāe nbang nāing.

Loux lāi hrax ah nin. "pan im im dāe, pan yūm yūm dāe, eix ang lai dig bāox dix." Nja lāo eix sang brah bāox dix nbang nāing nbang yūm, bīe nbang saex nbang hyom eix houig gum houig ngu hrom hri bāox dix, ang dig bāox dix num ruih ah, ang brah bāox dix mgaih grax yian.

Ih būi jēem mai jūx,
tux nbun sūb mai hvi.

Tux nbun sūb mai hvi goui ra nblōng: dīx nbun yūh grax muih grax hrom, tux si nō yod sūb mai hvi mai hvang; ra, njū dax njū yīex eix ndīx, si mēix jīx dix id mai nbun yām hvi, tux sua, mōh id mai bāox dix.

Ih eeb bīd mai vō,
ih eeb nō mai yūm.

Loux lāo gūad: Mai yūm mai lāex eix ang bōun dix ih daex ih hlax, jō dix ih eeb nō mai nēix klai kaing. Pan ih daex hlax būi yūm lāex hrom gah, ah nin. "Gix jīx gīeh eix ih daex hlax mai hu kaing nyīex, ex gīeh dou ma gix lāex, gīeh gix blūd ih daex kaix ex". Jē jē mōh nbīaong hrom eix gah būi yūm, gēd jei eix noh, si mīe kuan si ngēih si ngax gix haog rāo ma, eix dom dox gix ih nēix mai eeb nō.

Ih brīex bīang ngū hax ndāo,
vao [** cf. vāo] loux ndaex laih mglēed gaing.

Ndaex laih mōh ndēe haoh ndēe hun būi gu jē gu jōng, maix nīeb gīeh dix dīng si mgao vao si mgah bīang ngai bīang nbāoh būi ang
sax yāox sax yūng, būi bōun een maix aing goui jē goui jag, meed hrom gah loux maix, glēeing [**] gaing maix gah diex gah dūg gīeh maix yāox nqom dix. In dom mglēed gaing.

Ih grah [**] kaing graing,
ih hmaing kaing nbrīex.

Grah, mōh glieh lin, graing, nblēih si nbrīam nbun nbrax sōg dix id mai si mēix. Hmaing eix dix rōg gah bāox dix jīx, pan mōh nbrīex mōh lag eix noh, in mōh grax lūd grax loui, ang jīx.

J

Ja ang ah gah gūad,
gūad ang ah gah lām.

Lām, jao jāe, nyōm jāe, jao jāe jao hu ang gūad si mīang bōun dix ah gah. Mōh kee nbēen pin [**] nbēen lī, si mah si maing [**] ang mōh gix jao beng jao pan.

Jab ngū gah hnyee,
hlee loux gah blai.

Būi nbloun hlee loux mai blai, bōun mōh būi hoig goui loux sang ah vēui an, mōh ngīe yēed dix youig mai blai, bōun ah loux ang bōun ah yām nbrax yām haing dix.

Jāe gon nyōm dee hu,
dīex ndaex dū dee saex.

Dū, pi jāox pi jāig ba jīx yūh eix gon būi lāex leeing, blag ndaex jū yi pi nyā (ko siox), dū ang goui, ndaex dū, mōh ndēe oud pi jāox.

Mgūm loux in mōh loux peig diam, dīex yāox jē dix sang yāox jē an.

Jāing bō gīeh nblag,
hlag bō gīeh nblāo [**].

Nblāo, nblāo lūan, qaox nīe lūan. Ba hlag ba hlee dang goui nklog goui nbong, pan lūan kaing nklog ndēeih mōh ndaox. In mōh loux peig diam grāi loux yūh gāing gīeh mōh bīe ko bīe njiad, qaox nīe lūan, ba hmom jīx ndēeih mōh ba lāex.

Loux dax hox Lao zi ah nin: "ho si fux Zi so yi, fux si ho zi so fux," Ndēe nbleeih loux in: Jē ba ang hmon jīx goui jē ba hmom ndaex, jē ba hmom jīx goui jē ba ang hmom ndaex.

Jāing nbae vīex dix gah nang gao,
sae rīang rāo dix mai Goung qang,

Nang gao, si mgao, Mōh kee vīex goung qang nbēen hmom, eix dom sae rīang rāo dix mai.

Jāing loux dax gah nbae,
sae loux yīex gah hrom.

Nqom loux in gon ah nin: ""briex loux dax gah mgrīex, een loux yīex gah hrom", "vien loux geeing gah niex, briex loux mīex gah hrom". Loux in hnie eix hngiad ba ko ba; jō loux dax yīex mīex geeing dix.

Jao mēng som bi,
jao mī som gaeng.

Jao mēng, si mīang hag diex. som bi, ih māe rīang nyīex. In mōh loux ndēh eix dōng nbēen brim.

Jax dix mōh lao bang,
nkrang dix mōh lao li

Lao li, li ding gox. noh mōh si mīang jūb būi feen kaing ming qaox. Ba mgiex gaing dīng gix mōh li zi qeng mai jang sing jong. Li ding gox mōh ba oud mgreem Zang sing jong Li zi qeng hoig bōun mōh vōng ndaex bei jing dix nbōg. Kaix hoig bēix jūb būi Mang qux gix ndīx, Li ding gox dom vīex gon lien dix dou houig mēng eix ba rāog. Noh jō dix mōh būi lāoh līe dix gaex.

Jeeb man hox njiad on,
son lāi rāog njiad yīe.

Man hox bēn lug on dix jeeb kaing man rāog, lāi rāog bēn lug yīe dix son kaing lāi hox. In mōh loux mgloig [**] loux mgliang [**].

Jīx joux jāox,
ang jīx nblāox hmom.

Jāox, ba brim ba lāex. In peig diam noh gah būi goui pi mab pi nkram. Hmom, ba kraox ba hmom, in peig diam noh būi rāeh būi sēe, ba jīx vīex grax hmom nqom njiad; mai gon jīx dix peig diam gah gāing hmom nqom njiad.

Grāeng hmom pan eix nblāox noh ang goui mgrāng, pan gāing yūh bāox eix hoig ko, eix ndēeih nēi noh ang goui jē. In mōh ang eix lai jīx nblāox hmom. Vīang mōh nin, eix gon būi gu gaex ndaex būi, gon goui pi mab pi nkram kom uig.

Jīx kiou ang jīx tiang,
jū jiang ang jū yōi.

Kiou, rōg hmaing, Yōi, yōi ngai njīang. In mōh si mēix si mīang, gūad nyīex gūad yaong pao ga ndīx ba diag gon rāi bē sin dix hmoung loux, Ah nin: "Gon eui, bōun maix dix jīang ox ang maix bōun dix yōi ngai njīang; bōun maix dix kiou ko rōg hmaing loux gah ex ox ang maix bōun dix dieh tiang gah loux dom nqom grāi eix".

Joux ba lāex,
bō nblāox ba hmom.

Mgūm loux in, jīx peig diam gah eix gon būi, būi lūd būi loui om graeng lāex, jīx dix si ndiex, jīx dix nblaox nblāi noh; pan mōh būi ang lūd ang loui, eix lai gīeh noh mōh būi lūd, vīex dix hu joux noh, sae noh ndaex gōg lāeng, in mōh blaex eix grāeng hmom lāex.

Jēed būi um hu jīag dix gaing (gaeng),
po būi nāing hu vāing dix ma.

Um, um sae gah dēi ag. vāing ma, jīag diex ma. In mōh loux dieh loux yah eix kaing naing kaing si vāi.

K

Ka gah mōh jao,
vao gah mōh gun.

Jao, gūad nyīex si mīang yaong. Gun, ya hou, si mīang nbung nāing. Mox mōh gūad bōun nbloun dāeg, mox mōh si mīang lien bōun nbloun vao.

Kaix mgōuih jīx bu,
kaix si vū jīx dou.

Būi jīx si ndiex gon brāix dix, yāox noh mgouih gon dix dee ah nin: "Ang jaox gon eui, nīad maix gaoh, būi jīx dīng jīx dou kaix mgōuih dix". Būi ang jīx si ndiex gon dix, yāox noh mgouih gon nyōm, noh bliex ah nin: "Mēed maix ih, ex hmom lūx maix yūm kaing". in mōh loux si ndiex eix jīx ged jīx jei gah mgrong lād mgrong loui dix, mai jīx gēd jīx jei gab būi (bāox) loui. Loux hox dom ah nin:"Lūd loui dix nbōg, hlag hliao dix jē".

Kaox dang goui gag,
ag dang goui dēi.

In mōh loux peig diam gah jē ba goui gah bīang hag diex in, dang goui ndēe gaoh ndēe ged, dang goui ndēe oud ndēe goui; mai peig diam gah eix gon būi dang goui gāing yūh ma hu, dang goui nyīex goui yaong.

Kaox dang goui gag,
hlag dang goui ngom.

Goui nqom, goui jē. Ang son ang jīx, dom son dom jīx, mgāe gah jē dix jīx gah jē an, in dom mōh hlag dang goui nqom heui.

Kaox goui num,
rom goui dāoh.

Gāing goui gaing goui si ndax, loux goui grax goui nblōng, eix gon būi gah dang goui jao nbung jao si lī, in mōh dix nblōng peig diam; peig diam nblong ra, gāing jē dix dix kom uig kom leeing, dang goui ndēe nbleeih ndēe dum.

Kix dix ngei ang loug yūh o,
būi dix gaex ang ko mōh yaong.

Mgūm loux in gon jīx dix ah nin: "Kix dix ngei ang sin yūh brīex, nyīex dix hlang ang jīx mōh yaong". "Oux dix nqoung ang bian mōh bang, nyīex dix hlang ang brēi mōh yaong". in gix, mōh loux si ndiex eix njouih nqan deem jōi bāox dix, sōun sang haog sang huan eix.

Kix kaox mgō bāox glom,
briex nyōm goug bāox ih.

Loux in gon ah nin, " Goui gāing deem bāox, yāox briex ih dāe".

Krom bāox om eeb guad,
puad bāox om maox mōi.

In mōh loux hnie eix yūh grax muih grax hrom gah bāox gon būi dix.

Krum hlax kaox dee boui,
vōui ngai nbāoh dee goui jē.

Mōh loux mgāe eix jīx gia jīx ngīan blag ngai blag nbāoh bāox dix.

L

Lā bē dīng loux rīag,
om ngīe siag ba bu.

In mōh loux si nbrīem būi ang leed, būi mōh loux mgiex kaing, Siag bu, yāog siag dix bu ang yaoh ang yee [** cf. yēe] yūh būi. Bē dīng, blaex dīng.

Lāeg dix ih kaox nyōm dix mgīx,
sōg dix ih bāox nyōm jīx gāing.

Ndīx ndīx, eix ba rāog, nbun grih gon si nō goui bāox goui mgrōm. Jūb bāox mgrōm si nō id dix ndaeh, mai yūh gix gāing gox lai hu nbīx hvi mōng mai bāox dix, hu njō hu hvi gah hag bāox dix hu dāe.

Lāex mgōng pon kaox,
mgrāox glong goui si māox.

Pon kaox jāox glong". Mōh kee gid nkriam gon būi kaox pon, mgōng laex, līh hliex rom vīex si māox rang līh ndaex glong, glong dom mgrāox dom si nūm.

In mōh loux si ndiex eix gūang kaox oux goui gah mgōng gah lūa sōun ang hag diex lāex leeing; sōun sang si ngēih si ngax rom nyāex daex som eix.

Lāig laih ang hu mgīex,
brīex dīag ang ndaig [** cf. ndāig] bāox.

Dee mōh goui ba jōuih ba līag eix, eix dom hu laih.

Brīex dīag ang ndaig [**], in mōh loux mix sing. Loux grāi dax eix ntua dou dīag dou dū dang goui jao pan jao eei. Pan eix bōun dou dīag mōh dox eix mgrōng. Nēix dou dīag ih eix gah ndaex dīag, pan eix ndaig [**] bāox dix gah mai vīex houig gah nyīex gah yaong, mgrōng ah nin: "eui gō an, noh ang lai uig ih ba bōun ba mgrōng dix, nbōg kaix bō lai gīeh noh bōun". Būi mox ang si mīe box dix bōun dom nīe box?

Laing jīx njeeih vāig lōm,
lāi jīx gīeh būi hlag.

Lāi, dix, lāi mgāe lāi son būi, ra; yūh lai yūh mgēe. Lāi in gix ra jē bēen jīx gīeh hrom eix gon būi hlag. "goui hrom hlag gah groung ko, līh eeb nō gah dōuih mgian", ndēe ang mgūm loux in gūb si mglaing [**], mōh ang hnie eix mgāe dix jīx līg jīx lāi, jīx hu laih baih mēng.

Lang dēi dāeg bōun glang,
lang hrom dāeg bōun si mīang.

Loux in ko nin: "Lang dēi bēen (bōun) gian ag, hlag nqom dēe [sic ** cf. dee] lang hrom". Nbēen eix gon būi, ba ndex ba si vēn, nbīeh ndōd hrom, ba hlag ba hliao nbīeh lang hrom. Būi bōun mōh si mīang sang mōh būi hlag būi lang hrom ba mōh.

Lang dēi groux buing ag,
hlag hrom bōun brōng see.

Ba hlag hrom dee bōun brōng see, ba ndex bēen ang bōun brōng, vīang mōh nan, būi hlag gah ang dāe bōun brōng see gu gaex.

Lang haeg nbieh mōh nbun,
ba yūh jun dee mōh si mēix.

Loux in mōh ndēh eix dong gāing jīx yūh si mēix ba ang nbun sax bōun yūh ga an ndīx.

Lang hnu bēn lang rīah,
ngai ngīah nbieh hlaong gēd.

Būi yūh dix npad npia [**] yia nbāoh njiad sang ngīah mai si mgah dix si nqeeng, nbieh mōh būi hlaong hrom gēd dix jē.

Lēui ia dīag dom grub,
hnyub nbun grih dom bōun.

Ndīx ndīx, vīex si nō nbun grih dig ia, mōh kee ang bāox nyīex hiex sang jū yūng, ndōh kee ang nbun grih hiex muih si nō yūng, gon si nō an, sōun sang yūh dix bōun ia (nbun) hag bāox dix nīad dix hnyug [**] hnyab nbun, dēei log gaing vīex noh dou ing gah nyīex dix, bāeh ia jia blai bih noh gah mōuig gah mgōng, in mōh "Hnyub nbun grih dom bōun.

Lōm dēi dēi dāeg mūg,
rūg dēi dēi dāeg grāi.

In mōh loux si ndiex eix bō hlein bō hlong, grāi bāox dix hmoung loux rūg loux jō.

Lōm vāig ang om lōm mgon,
hrom gon ang om hrom geeing.

Vīang mōh mēix giex mōuing, vīang mōh geeing giex gon, hrom gon būi gon goui ndēe dang ndēe si youx.

Loux geeing vīen gah niex,
loux mīex brīex gah hrom,

Gon goui "Loux geeing een gah mgrīex, loux mīex briex gah si nbaong", "Loux geeing vīen gah niex, loux mīex briex gah brang", "een loux dax gah mgrīex, briex loux yīex gah brang". Loux in gix mōh loux hnie eix briex hrom hri dix gah nbēen dax grax yīex mai loux mīex loux geeing dix ba ko ba jō.

Loux geeing gaoh kaing dax,
loux yāx (yīex) gaoh kaing ndaex.

Ndaex, num ndēe njaeh gon būi ged. Jīx dix ah mōh ndaex si mgang.

Loux yīex gaoh kaing ndaex, loux nbēen dax ntua mōh nbun ba hlag ga si mēix; yām njāeh diex dix loi mōi dix nboix [**] ndīx, mōh nbun ba een si mīe hngoux si mīe da, būi dom ah loux yīex gaoh kaing ndaex.

Loux jō būi jīx ox gu mgūm,
pum jūx būi jīx nbāig gu gaex.

Pum jūx, peig diam noh gah loux lūd loux nbrai mai gāing ang ko mgrōh ang njiad.

Lūd gah hngoux jō si vāi,
lūd gah dai jō si vīex.

Si vīex, vax oud brāix si mī sang (si mung), ba gon jīx gid gaing mgaing haeg vēui gai fang ndīx.

Loux lao dax hmaing būi gon hlee hlad gah gaing (si ob, kuan) dai kaing gaing hngoux. Būi dom diag gah si vīex gid gaing gon nbloun laex yūh būi kaing si vāi dēei līg.

Luah rom goui si māox,
jaox loux goui briex nyōm.

Jāox loux, loux si ndiex mīex geeing, hmaing gon brāix dix yūh dix gāing nqo, dom yāox dix ih briex nyōm

Lūd gah kraeh mōh oux,
lūd gah hngoux mōh diex.

In mōh mgūm loux si ndiex eix gīeh eix dōng nbōg yām sang sae sang dēei dou ma dou goi, gīeh dix jīx dōng nqoung kix nqoung nūm yām sae yām dēei dou ma dou goi, bō lūd nbōg yām noh.

M

Ma ang gēeig mōh gōng,
see ang brōng mōh nāing.

Gēeig ma, gēeig ma hrom. Pan ang gēeig bīang haoh rīb, gōng gah goui.

See, si mah si maing. si mah pan eix ang brōng yām iag yām līed, breed mgrai mai daix mai jāong dix, jīx mōh nāing mōh si vāi. Loux hmaing būi jāo breed jāo po si mah.

Māe grūb baox,
ja māox grūb mīex.

Māe grub baox, nbēen ba rāog vēui an, hoig dīng hoig goui nyīex goui ma gon pa, gix vīex māe dix pag, blai dix soi, brūx dix blah mai nēix dix jōi hu grūb baox mīex dix gah mai vō mai van, baox mīex bāeh ia jīa blai nōb [**] (nāb) nbuan sōun gah jē gon jē brāix dix. seed si ang ia gia ja māox mgrēng som, in dom mōh "māe grūb baox ja māox grūb mīex".

Max si ngīan kaix nyāex rom,
pom si lēed mai dōm si māox.

In mōh mgūm loux lāo būi ba pid mai nbun. Kee bōun noh nbun si ngīan dom max, kee max si ngīan, gūad nyīex si mīang yaong dom gīeh noh dōm si māox, dom pom si lēed mai.

Mēng si vīex,
brīex si vāi.

In mōh peig diam gah brāix hlad brāix nū. Būi dom ah: "hu mēng si vīex brīex si vāi, mōh rīan hrom hri dix".

Mglub gah ju yi mān,
nblān gah ju yi siam.

Loux lāo dax rōng giex dax quing mān deui mai loux lāo dax go jīang yaong ndūm ah nin: "Yām oud eix mēng ang vax ndīx, mān po buing nāing mai eix, dax eix ah nin gah mān: Pan yix bēix beix, beix ih ndai nbun, eix līang dix bēix gix, mān dom ih ndai nbun dom si ngāix. Dax mān ah nin, pan yix bēix beix, beix dou kaing mēng oud dix, mglēeing rīb ai mux braog si vīe si vēing eix gu si ndāeh gu si ndēe, dax eix yaoh gah dom yāog dix dou kaing ang vax. In mōh mglub eix gah ju yi mān.

Kaix hoig dou eix kaing mēng ang vax, hu oud mēng keen, siam geem yūh ju yi gah eix dix nbōg, ndēeih bēix eix, eix nbāox lōi ndēeih dou kaing mēng keen. In mōh nblān eix gah ju yi siam.

Mgūm loux in mōh gīeh eix dōng ndēe gaoh ndēe ged dix, mai mgrong bēix būi eix, peed būi eix dou kaing ndēe oud ndēe goui dix.

Mgon bōd pein ang lōm gah nbēe,
nbun hlee nqeeih ang jēe gah gāing.

Jēe, leed, qeng, og. Ang jēe ang qeng. Ang dong mōh nbun noung, būi sang hlee nqeeih nbīeh ang hiex qeng gah gāing. Eix dom yīe ah mōh noh nqeeih mgīex kaing.

Mgōng nbloun qou mōh ndēe douh gouig,
nyīex hang hrom mōh ndēe houig nyōu.

Nyīex, būi. Nyīex hang hrom, būi hang hrom, loux yōu būi hmom hrom.

Mgrāe pan mōh mgrāe pūng [** cf. pung],
jūng dee mōh jūng dāe.

Mgrāe, mōh gōg ia. ndēe in peig diam noh gah bāox mēed bāox mgrōm, bāox aig gon geeing.

Loux lāi hlax ah nin: "Pan yūm yūm dāe, pan im im dāe, eix ang bōun dig bāox dix". In mōh loux ang jū eix dig nkram bāox dix gah gāing nū gāing nāg [**], ndēe saex ndēe yūm heui.

Mgrāig rung līg gah dēed dix ma,
Fa mōi dang gah diex dix būi.

Ma, mōh rāo ma. In mōh loux nbēen ndēh dax. Ndīx ndīx, yām dāeg mgūah ma lā [**] rom, hag diex mai rāo ma ndēix bāox dix, Būi hag bāox dix njouih rāo ma si ngāi liag sōun ang sang si vīx gāing yūh būi. Līg yāog nkrang dix hu dēed rāo ma noung noung, līg ang bēix rung noh dom mgrāig, līg dom ang goui rung dom si ngāix.

Mgrong fa mōi dang gah dīex būi mōh nin:
Dax eix ba gaex rāi gām mōh būi rian būi hlag mai jīx gu jē gu jōng. Yām glōd noh bīang hag diex, mgāe būi yūh gāing vāing nqo, sum nyīex sum ma, gon būi mai jān jē ba glōd ba im gah bīang hag diex in gīed muih gīed hlog gah noh, Houig pao, dax rāi gām yūm, jē ba im njū gah bīang hag diex krom bāox dix po noh ah nin: "eei, Bax leix yūm pao, eix sang gīeh būi mox hod mgrong noh liex (yūh klai noh) ?" Mōi dang ah nin. "Gīeh yax būi si laih bāox dix dou haog mgōg, mox fa gō an jō hu mai dax".

Mōi giex būi si laih bāox dix dou haog mgōng, mōi fa, man aing dix mai dou dix, būi dom yūh nklai [**] gah mōi dom si ngāix.

In mōh ndēe ged mgūm loux in.

Mgrōm siam houig mgīex,
mgrōm si vīex ngīex ngōg.

Mgrōm, bāox mgrōm, yūh bāox mēed bāox hrom mai bāox dix mōh mgrōm.

Loux in ang hiex ko mai nbēen li oud eix in si ngāix, Mōh kee hmom nbēen li goung qang, loux lai hrax dom ah nin: "Bō ah hox bō ah siam, mgrūm hrom eix sang ngīah gu gaex, luah jāong eix sang houig kom uig."

Sōun sang hmom sang brēi gon būi, būi gu jē gu jōng, jān ba hu grax rāeh grax sēe ko dix yūh bāox mgrōm mai bāox dix kom uig.

Mgu ba jāox,
dāeg yāox ba hmom.

In mōh mgūm loux si ndiex eix ndēe raex dix ndaeh. Gon būi glōd gah bīang hag diex in ang nīeb yīe yīe. Noh sang yāox ba jāox mīex ndīng mox nieh; noh sang lūd sang loui mīex nding mox nieh; noh sang lāig ndaex nāg ndaex nū mīex ndīng mox nieh. Mōh kee nin, loux in dom ndēh eix dōng mai hmaing eix gīeh dix bōun kam bōun mgee gah loux jāox kaox gīan, sōun sang lūan eix kaing ndēe nū, houig gah ndēe hmom.

Mōi hlee dāeg dee yīe fa,
būi hlee ka dee yīe yūm.

Būi nqaox [**] nīe grēg māo dee yīe saex yīe yūm. In mōh loux hnie eix yūh dix gāing yūh bīe ko bīe njiad, bō nqaox nīe yūh hlee kaing rīang rāo dix.

Goig nbi bīd ang sīao sae gīh,
nbun grih hmom ang siao bag dāi.

Bag dai, yūh mgrāng dix. Nbun grih hmom ang naox yūh mgrāng dix si nō bōun muih noh. Loux sang nbleeih nin: Būi rian ang naox si mōd dou gaex dix, būi log yō noh.

Mūg kaix ag,
nbag kaix mad.

In mōh loux nbag loux vīang būi bāox dix. mōh kee hoig mad hoig lāex yūh hrom noh, noh dom dāeg nbag dāeg vīang dix bog nbīx dix.

N

Nāog si māox kom jēi,
brēi gu jē kom mgōng.

In mōh loux nbēen mgūah ma lā rom. Loux lāo gūad nbēen ah nin: Yām njāeh diex dix loi rōi dix nbiex ndīx, gu jē gu jōng jīx nyei jīx si mgah, jīx glōd jīx im. si māox gah jīx dīng jīx im. Sōun sang dang sōg gu jē dix dīng, hmaing dix hlaong, gix dang jax dang nkrang ndēe oud ndēe goui dix, Si māox hoig bōun jax bōun nkrang dix ih gah mgōng gah lūa, ndaex jēi ndaex mēng. Gon būi hmaing si māox mgūah dix ih ndēe oud ndēe goui gon būi jeeix jung, si māox ang jū. Būi goug si yīex houig pan, si yīex ah nin: "Pan mōh nin, paox [**], gīeh si māox ju jīed [**] dix dīng heui. Bō gīeh noh lai jīx dīng mai ang lai gīeh noh jīx si mgah". Kee in, si māox dom ang lai jīx si mgah jīx dīng dom si ngāix.

Nbāig mgāig ndaex ndēem,
nēem mgāig blag grei.

Mgūm loux in gon ah nin: "Nbāig mgāig blag ngai, prai mgāig blag grei". Mōh loux si ndiex mgāe eix krei hrom hri dix gah loux sang grai lai sang yūh dix, sōun ang eix sang lūd sang loui.

Nbee lāeg ba bāing,
log gaing sōg ba raoh.

Nbee, nbee daig (daeg) nbun gah hyaog dix. Log gaing sōg ba raoh, ga an ndīx, mōh si mīang mai jao bou (si mīang lien) ba dāeg bōun dix jeeb log gaing raoh. Loux haing būi gīeh dix bōun yūh gāing lāoh līe.

Nbēem jeix bōun gei,
māe sei bōun laing.

In mōh loux hklad [**] loux he eix bō nīeb bōun pid lūd mai nbun goui mēix. Ga an ndīx, mox pid mai nbun goui mēix, sei "māe kom ngōi mōi kom gōg". Loun gōun goui bōun laing hoig sang hlee kaing mōi kom gōg.

Nbīoung baeng nbeei,
loux ngeei si lōg.

Yām yūm dax rāi gām, gu jē gu jōng houig, krom dix yīam noh, loux yian. si lōg ang hmom, loux yīam nbeei mai mgoui leih si ndaing hmom, mōh kee vīex giex bi nbīoung. Si log (gon lō) ah nin. E eh, nbeei eui, toux giam maix peix dix hmom yūh nin, dox ex baeng bi vīex maix yāox, sang gīeh ex hrom nbioung dix hvah gah. Nbeei bog noh ah nin: "Ex hlad maix vīex dou", "pan maix hlad ex vīex dou, maix nqob si ndax ex". Nbeei nqob si ndax gon lō an, gon lō yāox hoig dox nbeei bi gah dix, yāog dix bu, si ndax noh mgrēeig gah ndaex dom daix nbeei. Si lōg dom ang lai goui si ndax kaix dom si ngāix. Kaix hoig bōun si lōg dix ih bi baeng nbeei rīex sang hmom kee, in si ngāix hmoung eix yīam si lōg, hrom hri eix dom nbioung gah.

Kee ang si lōg jū dix ndēeih dox bi nbeei,, nbeei dom yīam, ngai noh dom iag gah yīam dix kaix dom si ngāix.

In, mōh loux lāo dax siang go yaong ndūm.

Nbīx lai bog,
njog lai līed.

Loux in goui ra nblōng; Dix, lai deem lai jōi mai lai ih lai un gah bāox blōg bāox hnyom dix; ra, lai dog lai doi mai lai sux lai keem bāox dix.

Nblūx dix nyōi,
nōi dix mīex.

Loux in dee mōh diag ngōih nblūx mai ngōih mōi. Dix mīex mōi sang jō bōun nblūx dix nyōi.

Ndīx ndīx, ang dong mōh eix ba rāog noung, būi gu jē yūh māe gah nblūx, vīex nblūx hu liag jē ba ih ba un.

Nbrah gah jūang dix mai ba lēix [**],
houd gah ndēix dix mai jao mī.

Ba lēix, jīx lēix, jūb nyīex jīx lēix jō dix mōh jūb nyīex si mīang dix jūb. Li siao quing ba oud gah Seng yi vui ntua gix lāo rū dax dix yām houig noh gah ndīx, hoig goui dix hreing mai loui yīeh nūm (1300 nūm).

Loux lāo gūad, mōh kee pid gix mai nbun siam gix dom dox siam ih jum, gīeh siam bōun mōh si mīang, gouh geen [**] gouh nka gah ba rāog. Loux dax dom ah "Nbrah gah oud dix mai ba lēix".

Nbrāog dīng dū,
mū dīng vāig.

In mōh loux si nbrīem si nblēih loux mab būi nīeh būi nbrīex.

Nbrax bō lūan mgāex,
saex bō lūan vōi.

In mōh loux peig diam ndēe raex dix mgūm. Om loux grāi Ma kex see ju yi, mōh ndēe goui nqom bian jeng fax ndaex loux ndēh dax. Nbēen eix gon būi Mang hoig goui ye nbrax, yām gua, nyōm oud si u goui, gon goui yām saex yām ngīa, mai ndēe laex ndēe leing. Vīang mōh nin, dix njū hoig dix njū hoig glōd mōh sim siag hoig im mōh būi, loux dax dom ndēh om in.

Nbrīex nbrūng ndēeih maox,
nbrīex mgaox ndēeih nbae.

In mōh loux si ndiex ang jū gon būi bō ah loux gah bāox dix dom kluh mai bō yūh grax lāex gah bāox dix dom ndīe dom ndeeg.

Nbrūng ang dīad mōh nbrūng si yīex,
si mēix ang vao mōh si mēix ndex.

In mōh lāo nqom si mēix, mōh kee mōh gix ba yūh nāing si vāi, pan ang nbrax ang vao būi dee ndīg gix mai diex nai dūg. Liux bex qeng yian soi dom ah nin: "Jō būi nāing bāox dix ndēe si nkiab [**] grax, jūb mox gua, mōh an ba bēix bāox".

Nbun mgōuih yūh paex,
si mēix lāex yūh yaong.

Paex, si māox paex, mgōuih yūh paex, njīeh yūh nyīex ma. Mōh kee mōh nbun jao yūh briex brēem, eix dom ah "Mgouih yūh paex".

Si mēix mōh jao yūh nāing vāing dou dīag, nja lāo gix ang jīx gīeh nyīex yaong būi laex, bīe nyīex yaong dix gon jīx gīeh noh lāex.

Ndaex mee souh grax,
ndaex si nax lōd rōng.

Ndaex mee, mee gaeng mee nā. Si nax, si nax brāix si nax glong. In mōh loux mgūah hag diex hag dūg, mgūang ma hnu gei, jō mgūah si ndong leing leing, sōun ang sang mōh si mah si maing mai bāox.

Ndaox gah mōh gūad,
mūad gah mōh nyōm.

Loux hox ah nin: "Reng lao dian doung, su lao sing koung". Gon ah nin: "E seex qong hui, lao laix dian doung".

In mōh loux lāo eix gon būi, gon nyōm om blag līh si ngāix nīad oud nīad rīang nīad hlaong, gūad om blag glib si ngāix nīad oud nīad hvaig.

Ndaox jeeb si mēix ndai,
qi hnyae vāi jōun vīex nād.

Si mēix ang rōd goui nbēen ih ndai. Pan eix dox jeeb ndai mōh yūh eix grax ang mōh gah bāox dix; dox jōun jam vai nād mōh deem eix būi hu grax lūd. In mōh loux si ndiex būi bō yūh bō deem gāing ang ko mgrōh ang njiad.

Ndēix rāo ngū yīe mglēed,
blūd kaix jōun yīe yūm.

Mglēed, mōh kee hax ngū dom yīe mglēed hag. Blūd kaix jōun yīe yūm, goui ra nblōng; Dix, mōh jōun ba dog yūm; Ra, mōh būi ba peed jōun ba dog yūm. In mōh loux dieh loux yā būi, bō ndēix bō ndōd gāing ang ko mgrōh ang hmom, mōh kee mōh jē ba sang lāex sang leeing būi gah.

Nīeh sōg dix jīe ba yīe,
gōd nkrang dix jīe ba hlee.

Gōd, gōd hrom, si nbīan. In mōh loux kloh klo [**] eix būi nīeh būi gōd, sōg dix jīe ba yīe ba hlee ang dīe hrom yūh dix ih gāing nqo.

Njūd mgaox som līh ngīm dae,
ndīe māe jai hu mēng keen.

Mēng keen, mōh ndēe oud dax eix ba rāog ba mōh dax dūng giex dax dang. Dax eix hoig yūh vēng dīng vēing hmom dan dix mu, mōh kee bēix siam eix gah nāing, dax eix dom dou kaing mēng keen.

Vui gai fang ndīx ba rāog hag diex lang qang rian hu sōg jang māe mēng keen si nqeeng si nqai.

Nyāex rom loug bīang ngū mglēed ndāo,
vao si mgah nbīang gum mgrēeig haeg.

Mgrēeig haeg, bāox si mēix ba rīam haeg dom mgrēeig. Nbēen eix ba rāog ang jīx hlad gah. bāox si mēix dix, būi mox vao si mgah ah loux jāox kaox gian ndaex ngai bāox dix, būi yīe yūh noh yāox nqom.

Nyōn [** cf. nyon] ag gah si mgaex gum boud dēi,
lū lī dix mōuing gon brie lāex nyīex.

Lū lī, lī bāox dix, id mai bāox dix mōh lū lī bāox dix, in mōh mgūm loux si ndiex būi dōng ju yi pi nya (ko sioux) ang jū bāox dix mēix mōuing gon brie gon nan dix.

O

O līed hnyag,
hlag ih eeb.

Bīang hag diex in, mox rīex o kaing bāox būi dix ben līed ngīe hnyag, ang yāox som sag.

O diex ang bēix o dōng,
vōng vax ang bēix vōng mān.

Njū dax njū yīex ndīx, mēng mān mēng tai mōh ndēe oud jūb būi eix ba rāog kom uig kom leeing, mōh kee ang vōng eix bēix vōng gix, eix dom dou kaing mēng kaing yaong dix. Loux dax dom ndēh dix een; "O diex ang bēix o dōng".

Oud ang si u,
hu ang si gīad.

In mōh loux ah gah būi ang led [**] gah loux gah gāing.

Oud mai mōing si vāi,
pum mai ngai si vīex.

Ga gai fang ndīx, si vīex houig sōg dix sux yaong man deui gah jē ba ang goui jē goui jag. Bīe yāox ndēe nēem nbun dix, hoig ah nyō mab dix, sux noh njāo. Pan būi mox nīe pum ndāog ngai, leix hoig rian dix sōum gah sux si vīex dix gah mōi kom gōg. Loux in dom līh yūh nin njāo.

Oud mai siam lūd nyīex,
brīex mai nyōu ngīex ngōg.

Nyōu si vīex, lūax gix mōh dāe. In mōh loux brim, in si ngāix hoig hmom ling dao Dang eix, nja lao ang jīx dix oud mai siam, būi gu jē gu jōng jīx dix mōh grax dix nyāing gāing dix mu.

Oux dix mgō ang bien (bian),
rian (rien) dix gaex ang dāeh.

Loux gāb hox ah nin: "Yix ko jux bu qeng ling, yix go reng nan qeng qing". kin gix mōh loux ndēh eix dōng būi haoh būi hun bōun dee hlag dee hliao, dīng rīang dīng rāo kaing kaox oux dix mgō būi dix gaex.

Oux hmom mai bang,
nyīex mgrāng mai nbun.

In mōh loux ang jū eix mab nu nai nbun, pan ang mōh nbun, si mēix ang dīe dix jīx mōh nyīex yaong.

Oux dīng mai bang,
vax fax jang mai Dang.

Pan ang mōh bang, oux bēn ang jīx dīng, pan ang mōh dang eix gon vax gon ba rāog bēn ang fax jang. In mōh mgūm loux hmaing eix mgrūm hrom mai Dang.

P

Pag lang vāig ngoing,
nqeeih gian rīang iag.

In mōh loux ah eix gah būi ang hiex qeng gah gāing ba mōh nqeeih mgīex kaing.

Pan mgam gūah,
suah dee jīx blāeng.

Dīx, mōh loux dīex dū būi mai meed hrom hri dix; Ra, loux peig diam [**] gah jē ba ang goui ang līh.

Pan glom moui bōun lūg kaox nāo [**],
pan njao mgōng bōun mōuing nbun hmom.

Loux hag si nō bāox dix hu hvi hu glieh gah nbun dang brāix dang glong.

Pan nbrīex mgaox nqee [**] tung,
pan nbrīex nbrūng nqob maox.

In mōh mgāe gūad būi po si mah gah mgrong nbrīex mgrong lag mai mgrong pid mai mōuing bāox dix. Ko mai loux hox: "jua jaix jua jang, jua jian jua suang". Ndēe nbleeih: Bōun būi nbrīex giex grāeng, bōun būi pid nqob ndia.

Pid goui gu gaex,
lāex goui gu nyīex.

Gon būi mōh gon nēix gon hnam, om ang eix bōun vīa rom rōng grax saex grax yūm dix gaex gox, pid lūd dee goui gu gaex. Mōh kee nin, loux Ma kex see ju yi dom si ndiex eix yūh sa dix dix gah dou gaex dix gu gaex ndaex būi.

Puad bāox dix om maox hom,
krom bāox dix om eeb guad.

In mōh loux si ndiex būi ih hrom hri si māe bāox dix, "bō dig ai gah num ruih ah, bō brah yeix gah mgaih yian būi".

Q

Qa dix mgaong,
hlaong dix dob.

Loux in grāi si ndong mōh nin: Nyēe ag qa dim mgaong, ndēe groux dēi hlaong dix dob. Peig diam noh yūh gāing dix dix pan nbōg liang gu klaig bīe jeeix kaing, ndēe nkoig sang lūd mīex nyāo.

Qad dēi nbēi [**] ag.
Loux nbrīex lao mgrong man hrom dix pid mai nbun. Vīang mōh nan, gō pid in goui grax mgāex hrom jeeix, dee mōh kee ang noh yāox dix om nqom dom mu mēih [** cf. mōh meih, mū mīe, mu mih]. Noh dom ah nin gah bāox mēed dix: "Nbēi ag vīex ex gox".

Qog yūh lūng dāeg bōun,
goun si ndaing dāeg houig.

Si ndaing giex yūh lang sang ko bāox dix, mgūm loux in mōh nin, yūh jē dix mōh sae rīang sae rāo dix eix dom dāeg jīx bōun.

R

Rāeh dēi bīg groux buing glang,
lang hrom gēd dāeg bōun brōng nbēen.

Lang hrom goui ra nqom grāi: Dix, hrom lang hrom on; Ra, loux grāi lāi bōd si ndaing raex si ndaing goui nqom. In mōh si ndiex būi bō vīex hrom ndōd hrom kluh; vīex hrom rāeh hrom lang gah bāox dix. Yūh nin gīe nīeh, dom dāeg bōun pan bōun brōng nbēen hag diex rāo ma.

Rom jīx tai deng,
mēng jīx tai jao.

In mōh si mōd hag diex rāo ma jīx tog jīx tai dix ling njū ling pan. Ang mōh eix gon būi ba bōun diah bōun nkrang dix nbōg dix yām gox.

Raex lāi bōd gīeh ko mai loux Dang,
lang hrom gēd gīeh ko nbēen kraox.

In mōh loux si ndiex būi gīeh loux grāi lāi bōd dix ko mai nbēen jeng qex Dang.

Rāog kaox, bō mgū,
nū grax bō lāi.

Lāi, yūh lāi mgēe. Ndēe rāog kaox yīe mōh ndēe goui jao gūang jao gia, pan mgū yīe lūd gah jao brāix jao glong. Yām goui nāing goui si vāi mai ndēe hlad ndēe mglib jō dix mōh yām nu grax mai ndēe saex ndēe yīe yūm būi, ko ang jīx dix hu lai. In mōh loux dieh loux ya būi bō yūh gāing hlad gāing ang ko.

Rāog pan dōung,
mgoui brōng hnong.

In mōh loux nbēen dom yām mgūah ma la rom ndīx. Ndi ndīx, gon būi mai jān jē ba quh ba gīeh gah bīang hag diex in rōm dix po hag diex sang jō dix yūh gah mox. Dax rāog mōh ba liang gēih vēui bāox dix, būi ah nin gah rāog; "rāog eui, maix bāox gei bāox kang liang dix grai yāox". rāog ah nin "Gīeh hag diex si ndōm mōh dōung pin om nblōg ex". Kee in, hag diex dom pin mōh dōung om nblōg rāog kom uig. In mōh nbōg liang būi pan hag diex, būi ah; "rāog pan dōung gah".

Oud kaix, hliex dīng līh ra si ndim ngāix ra si ndim som, rom keem hag diex ba mōh ndaex dōung kom uig kom leeing. A mīex eui, sang yūh gah mox ang lai mōh, jān jē ba im njū gah brang hag diex hoig sang nyāo yūm. Būi dom ndēeih joux krom bāox dix joux po dix nbōg.

Mgoui ah nin "Nyōm eui, eix gīeh hag diex hnong in (Mōh kee hoig keem rom noh mōh hnong), blūd om dou gaex ex kaing yāox. Ndaex hnong gīeh mōh blag vaig ex, gah mgōng gīeh om mgōm ngōg ex; ndaex glong gīeh nbōd nbōd [**] dix om si hroi lāi nblōg ex".

Kee in hag diex dom ndēeih joux dix om dou gaex mgoui yūh nan, rom lōng nbōd hroi lai goui (ndaex glong), ndaex hnong mōh blag vaig mgoui, gah mgōng nbleeih līh, jān jē ba im njū gah bīang hag diex dom ndēeih yāox ndēe oud ndēe goui mai glōd im kaix. Loux ndēh dax dom ah mōh "hnong brōng mgoui".

Loux yīam dom ah nin: "Jāo saex maix kaing ex jāo dum, jao yūm maix kaing ex jāo mgrai; ndēeih gling maix gah ngeig [** cf. ngēig] bu ong, ndēeih ing maix gah hnong brōng mgoui".

Rēem rōi ia jūx,
lūx saex būi grōx.

Loux in sā lāo būi yāox ndēe laex gu si ndāeh. Peig diam noh yūh nin: Bīang hoig houd noh, noh gon jō si npom brāix. Loux hox dom ah nin: Nīe guad npaeng nīe dīng, nīe houd nīe yāox si ngīe. Yāox si ngīe mōh yāox grax lāex leeing.

Rīb mglaoh kaix brōui,
gon ndoui kaix geeing.

Nbēen eix ba rāog gon ndoui, pan geeing gon goui, gon bōun briex gon dix, pan mīex goui geeing yūm, mīex leix goui mēix kaing, nkram noh ka hrom ka hri dix om rīb hax ngū.

Gon ndoui yām iag yām o om rīb hax ngū, ka hrom hri dix ndēe nag ndēe nū. Vīang mōh nin, pan jīx briex hrom dix, houig yām dīng, jīx haog jīx huan om rīb mglaoh kaix ngū mai hliex. Loux gab dom ah nin: "Gon ndoui jīx brī jao mī jīx laex".

Rom dāi buih dāeg siah geei gling,
dīng ngū plu dāeg nyōm eeb guih.

Loux in peig diam noh gah būi dōng grāeng jeeb eeb som, gāing yūh ma hu sōun sang bōun dou bōun dam. Jē dix jo nbrēi dix yūh dom hmom hmiem. Loux gāb loux si ndiex dom ah: "Būi mox jim hrom gah gāing, hlax kaox gon jīx yūh noh mōh luad".

Rom ndīg gon si mgu,
grax hu gon si ndong.

Rom ndīg, rom ndūng gah ndaex nklog jāong mōi ndaex grax. Mōh kee ba hu vēui ang nbāox lūan hreng [** cf. hreeng], rom ndīg noh ndaex grax goui nklog jāong mōi dom gon si mgu. Hod būi kaix bāox dix nblīex rom ndīg ba hu vēui.

Rūb gax ang bōun,
gōum [** cf. goum below] nbun ang yāox.

In mōh loux nbēen vīex si nō nbun dig ia. Vīex būi nbun dig ia, yīe goum [** cf. gōum above] noh ndaex jog rāoh, braog gōg mōi, in mōh kee ang mīex geeing hiex sang jū yūng, mōh hrom nbun ba sang lu hlieh yūng, nbōg dix nblah nbrei nbun grih an bōun lāig hrom gah si nō an, gon jīx lo yūh dix ang jū, pan si nō bōun nblūh daix mai vīex noh hu, nqeeih yeed dix ah nin: "Yūh beix dix gah ex, ang ex jū, ang ex hu".

Ndaex nbēen lix see grāi noh, nbēen niex būi nbun dig ia hoig ndōg njāeh dix gah nkrang si mēix nbun kaing bāox, kaix hoig, bōun si mēix dix mōh geeing nyīex si mīang yaong ndīx.

S

Sa bāox mgrōm ang goui nyīex id,
pid mōuig yaong ang goui ndēe bāeng.

Mōuig yaong, ndēe in jō dix mōh mōuig dang brāix dang glong.

Nqom loux in goui ra jē: Dīx, ang jū būi sā lāo bāox mgrōm bāox mēed dix gah loux ang hmom nqom ang njiad; Ra, ang jū būi pid lūd gah mōuig nyīex mōuig yaong dang brāix dang glong. Mōh kee mōh noh kuan eeD si mīang meng gix.

Sab gon jīx kao rom ndūang hlax,
mglāox gon jīx gōb gax ndūang saeng.

Rom ndūang hlax, ndūang, ndūng. Rom hliex rom si ndab ba oud ndaex hlax kaox. Ndaex saeng, rom saeng. In mōh loux dīag loux peig diam jān jē ba gon goui gah bīang hag diex in jīx goui ndēe ang gūb ang ko, om eix gon būi nbrīe noh yūh sa dix gah dou gaex dix hmom yūh gah mox, bēn gon goui pi mab pi nkram, ndēe lūd ndēe loui jeeix jung.

Sād būi nād ex glom groung ko,
go būi nāing ex som eeb nō.

Loux in gon nbloun kian kaing in: "Ah būi see ex yūh dix gāing, hu būi nāing ex gīag [**] dix ma". Būi yūh nāing kan gix yāox ih būi gīag ma eeb nō kaix dāeg gah yūh nāing, dee glih hrom dix mai līh rom mia gah jai hrom. Loux dax gon dīag eix hmoung ah nin: "Mōn ngū yīe mglēeing, būi nāing yīe yūm".

Nāing ang goui jag goui jē gah sōun hmom nyīex daox ngū gon rāi ndai siao heui!

Sae nblum bīd gah ag,
son hrom hlag gah gāing.

Mgūm loux in si ndiex mgāe eix, hmaing eix dōu gēd dōu son gah gāing yūh ma hu, yūh gah ju yi pi nya, gāing yūh eix dom jīx haog jīx huan. Gon ah nin: Eeb bīd goui gah groung ko, eeb nō goui gah dōuih mgian. hmaing eix bō nīeh bō gīam [**], vīex hrom rian, eix dom yāox dix ih eeb nō brīex nyōm.

Saeh ang dēei mōh oux,
hngoux ang dēei mōh diex.

Saeh, mōh kraeh. Mōh loux hmaing eix krei rīan dix gah nbōg yām, nbrīe mōh sae si mīe si un, nbrīe mōh nbōg dēei dou ma don goi, ang bōun yūh dix lūd nbōg yāng, pan lūd nbōg yām ang lai jīx mōh.

Sam bag jā [**],
ha bag jād.

In mōh loux nbēen ndēe si ndaing dix ndaeh, mōh mgrong dāi mōg nyā ndīx.

Loux lāo Dax rōung man deui ah nin: "Kaix hoig ngūah gon būi dix dang oud dang goui, dang jē dang jad ndīx hoig mōh si mah si maing gu ngāix gu som, gu ndaeh gu ndēe. Kee in, si yīex ah nin gah gon būi: Gon ex eui, sōun ang beix lai sang yūh si mah si maing gah bāox dix, ex sang bloi jao guang jao gia beix ba mōh si mīang bīang gon būi gu jē kom uig. Hoig loux in, si yīex ndēeih ah nin: "Beix sum kaox mgīx gu gaex gu mgōng, sae jān ba ih ba un gah gag kaox an, dom nab yām gah dou gaex ex. Gaoh ba sax beix gia ngīan gah gag kaox an, pan dāi mōg nyā bruih gah jīe būi mox, an bōun dix mōh laex mōh si mīang beix." Ba rāog mōh gon ai, si yīex gēd dix sang gīeh noh mōh si mīang, dom gīeh dāi mōg nyā bruih gah kaox mgīx ba rāog.

Siam ba mōh gon sam, sōun sang bōun noh dix mōh si mīang, nbrīex dix gaoh mgrēng som hoig līa kou dāi bruih gah jīe mox, noh yāox si ndaing hmom bruih dāi si yīex gah kaox jīe ai, nbrīex bieh sab noh gah gag jīe dix. Si yīex hoig yāox mgrōh mgrong yūh gon sam dix. Si yīex ah nin ndaex hrom dix; A mīex eui, yūh ex gon būi goui, si mīe gix hu grax dīng ing grax si ndong, sam ex jīx yūh gāing yūh nin liex?

Gaoh ba sax, būi yāox bruih dāi gah kaox jīie sam, gīeh sam mōh si mīang.

Si yīex meed hrom gah mgrōh yūh gon būi, bloi loux dix ah nin: "Mōh kee nbrīex sam dēei dix bag dāi mōg nyā, gīeh noh mōh si mīang ndaex sam bag jā nbēen loui yīeh nūm. Nbōg in sang mōh ba nbrīex ba lag, ba gōd ba ngō mai ba ndaox ba tam ba sang oud sang ko mai sam. Houig ha bag jād sax, sam jō dix ndēeih dāi gon ai, ba sang oud sang ko mai ai jō dix mōh grax muih grax hrom, grax rāeh grax see mai grax hlag grax hliao. In sang mōh ling njū ling pan. Nbōg oud eix si ngāix gon jō nbōg sam bag jā, pan eix jīx briex hrom hri dix gu gaex ndaex būi, yām ndēeih bruih dāi mōg nyā sax, grax hmom oud goui si vēui eix gu gaex.

Sam bag jā dix vūd dīx jū,
ha bag jād ling njū ling pan.

Nqom mgrong in sang ko mai nqom mgrong 6 [sic], ndēe sang dang nqom jeeix, in peig diam noh gah gāing hmom giex gāing jē ba ang hmom. Ndēe nbleeih mōh nin: Gāing ang hmom goui ngīe dix kieb [** cf. kiab] ngai kaing (dix vūd dix jū kaing) ; gāing jē ba hmom jīx goui ling njū ling pan.

Sai so nbrūg nbrūng,
yaong rūng jah ndīeh.

In mōh loux nbēen. Yām mgūah būi rū yām. A sim uing bīang hag diex ndīx, mōh gon sai so ba dong dix rid hrid mai dēei hlax lai bōd nēix sim uing gah. Kee in būi dom gīeh sai so mōh si mīang jao nbrūg nbrūng, yaong rūng jah ndieh mai dug sai so ih nbrūng. Mgūm loux in dom līh ndēh dix yūh nin.

Siah dix mgīx ba ang goui gag,
nbag dix ih ba ang goui dūx.

Ba ang goui dūx, ba ang nbāox goui iab goui deing, ang goui gon goui brāix. Jō mōh nbun grih.

In mōh loux dīag gah sōg nbun hmaing nbun.

Si ang ia jāox,
ja māox kian.

Ja māox kian, ndēe in mōh ja māox kian ang hmom.

Eix ba rāog vēui an ndīx, yūh gāing jē dix dix gon seed si ang ia gia ja māox dix mōh hmom ang hmom. Mgūm loux in dom līh dix ah nin. In mōh loux peig diam gah grax lāex grax leeing.

Sim buing hlaong bu,
grax hu ndōd ndīang.

Ndēe peig diam loux in dix līh mōh nin: "Nqeeih ah bag bag, gāing ah qieh qieh [**]". Sim buing hlaong bu, mōh loux lāi bōd ba dīng ba hlaong; grax hu ndōd ndīang, mōh gāing yūh ba goug mōh jeeix jung kaing.

Si mgid rīd dax oux dix bang,
si mgang ged eix ndaex dix mu.

In mōh loux leing nbēen si mōd ndēe gaoh ndēe ged gon ba rāog.

Yām līang būi dix ged ndaex mguah pao vēui, būi līh kaing ndaex si ngīan, dax rāi gām (Dax jīang yaong ndūm ntua noh mōh dax toi) mūg si ngīan goui ra blag, kee in, jān jē ba oud ndaex si ngīan gah mgūah dix goui ra blag, blag njēe mōh jē ba oud ndaex rom, eix ba rāog mōh jē ba oud blag nblāong ba mōh blag rāog hag diex, būi dom ah ba rāog gah eix.

Kaix hoig līh gu jē kaing si ngīan, si vāi peed būi, būi dom lāig gah ndaex rang, (si mgang), rūig bāing bō duih si mgang, gon grag līang dix līh dou, si vāi peed gon grag, eix gon būi dom dāeg nplid [**]dix līh kaing si mgang. Oud kaix in, būi gu jē gu jōng dom dāeg mgūah dix dang hu dang ing, nbleeih gu ngōd gu glong gu mgōng gu lūa. Loux leing loux glao dom ah nin: "Si mgid rid dax oux dix bang, bō lai ah gix sam giex sai, si mgang ged eix ndaex dix mu, bō lai ah gix ai giex nyī."

Ga lā ga lom, hox siam mian ba rāog hoig ndōg mōh gon būi om bāox, ndōg mōh boud sam sai ai nyī, ndēe si ndaeh brāix sax, sang mōh briex nyōm rom hloung, loux hmom nqom njiad mai bāox dix ndēe bruih dāi mōg nyā.

Si vuad (vūn) loun māox dee njang līa,
līh njēe si ngāi ang ndēeih njūng.

Loux dīex loux dū būi dix ang lai houig hu gah bāox dix.

Rīex mōh loux dīex dū mēix mōuing dix dig dix vūd bāox dix.

Sōg dix bieh bag dāi kom mgōng,
sōg mgāe dix dōng lāi kom mēng.

Loux si ndiex gon būi gīeh dix hlag. "Goui eeb bīd gah dūx si vōng, goui nqom brōng gah pug lāi dīng."

Sōg njō yāox buing sim,
daong ndim yāox ndib gīang.

Ndib, mgud. ndib gīang, mgud gīang. In mōh peig diam gah mgrong nqom yūh jē dix yāox jē an.

Som mai nēix dom jīx hvah hrom,
hmom lāi diam dom bōun mōh sēng.

Hmom lāi diam, jīx diam lāi goui nqom goui jē sōun gon būi. Bīang hag diex in, būi bōun dix mōh sēng, bōun ko jō mōh būi rāeh hrom mai būi hmom loux grāi lāi diam.

Soux ang dōng hnam,
dam ang dōng ndaex.

Loux kin gix: "Hia ang dōng ndong, ong ang dong ndaex", "Ia mīex dud [** cf. dūd] dom, soux ndēeih dom jao" hoig sang ko bāox. Om loux ah hox: "Su dien vang ju", mōh loux nqian loux glouh klo būi ndex būi ndēeih mab dax yīex mīex geeing dix, mab ndēe gaoh ndēe ged dix, ndēe oud ndēe goui dix, bīe loux dix gah yūh dix ang lāi dōng.

Sum si nbēem yāox ih hlax ga,
yūh ma hngoux yāox ih eeb nō.

Loux in ndīx ko nin: "Vīeh si nbēem dom ih hlax ga, vīeh mgūang ma dom som eeb hngoux." Mōh loux si ndiex mgāe eix rian yūh gāing vāing nqo.

Sum yaong ndēe va,
souh ma ndēe yāog.

Ndēe yāog, ndēe yēem. Ndēe nīag ndēe hnig, ndēe yāog ndēe yēem. Ndēe dīng kaox nīag rīb, mōh ndēe dīng poun hmom diex.

In mōh loux hnie būi gēd ndēe sang hmom nyīex hmom yaong mai ndēe sang ko dix yūh ma yūh gaeng.

T

Tai dix hlang,
brang dix mu.

Tai dix hlang jō si mēix dix gaex, mōh kee ang nbun mōh jao tai ma tai gaeng.

Brang dix mu, nyīex dix hlang. In mōh loux lāo nbēen si mēix: Mōh kee noh bōun dix jīx mōh nyīex dix hlang. Ga an ndīx, nbun liex mōh ba gōb nblom si mēix.

Tai log gaeng lang,
glang loun eeb dīng.

Loux hmaing būi sae rīang rao dix yūh gāing.

Tai loux,
joux hrom.

Loux, hrom gēd loux grai. Ko nin: "Tai loux ba jaox, nbaox mgrong ba hmom". Mōh loux si ndiex būi goui ndēe lūd ndēe loui.

Tai ang glom jīx hro,
ko ang gīag jīx kriam.

Hro giex kriam, ndēe in nqom ko bāox dix, njiad hu ko gah loux hox: "Dao bu mox yao seng siu, reng bu sioux six yao bian siu". Loux si ndiex eix rian hrom rian hri, bō nīeh bō dūa gah gāing yūh ma hu dix.

Tai hrom tai hri,
hlee kaing bōun māe kri.

Loux gāb mēng A fu hang ah nin: "Ang maix nāox hlag gah lūd nblong, ja mōh ndēeih jō grax lōng dix, ang bāox maix ah dīd dix gah maix".

Loux gāb hox ah nin: "Lang jee huix toux, jing bu huang". (joux būi lūd hrom dix hlee kaing louh eix noh gah māe).

Loux kin gix mōh grāi eix hmoung būi pid būi lūd pan tai loux joux hrom dix jīx ndēeih mōh būi lāoh līe.

Tiang loux om kaox,
nbrīex mgaox sei mōi.

Loux gāb loux si ndiex Mēng A fu hang bāox dix ah nin: "Pan maix dūb si vīex būi, būi dee njuih si vīex maix". In mōh si ndiex būi bō lieh loux mīex loux geeing dix, maix bō yūh grax pid grax lūd gah bāox dix. Pan ang mōh nin, kaox mglom ba lūd ba gīan jīx ndēeih houig bīang jao noh. In dom mōh "Nbrīex mgaox sei mōi". Mōi sei jao nbrīex bōun dee dīng ngōih kaing mgaox.

To hrom ngēem ngai,
hai nqom nbrax blaig.

Hai nqom, nqom loux in ndēe in, mōh mgrong būi hei būi vu viad gah mēix gah mōuing bāox dix. "Hai nqom nbrax blaig", jīx dix ah: "Hai nqom vu viad".

Toi rīd nbūg,
sim uing lūg rū.

In mōh loux nbēen līh būi kaing si ngīan mai mgūah būi rū yām jōd sim uing ndīx. Loux lāo brāix yaong ndūm ah nin: Jē ba im njū līh goui līh glōd gah bīang hag diex in, hoig goui loui nbōg.

Kaix nbōg līang mgūah gu jē gu jōng, rom hoig yāog keem hag diex. mōh dax toi ba yūh rēe [** cf. rē] sang po (Būi dix nblah ntua noh mōh rēe si māox), dēei gu jē oud gah ndaex rēe, mōi yāox jai hrom dix ndaex rēe, dom dēei dix ih soug si ngīan, toi dom bāeh mōi njāo. Noh ndēeih dēei soug si ngīan an kaing ndaex vāig mōi, sum noh gah mgōng loi mū.

Kaix in, mōh gaong (sim gaong) ba yāox ndēe blix si ngīan. Gu jē qa dix douh yūh gah mox ang bōun, dax toi dom dēei vāig mūg si ngīan max goui ra blag, kaix an, būi dom ah "Toi rīd nbūg", mai mgāe dix yūh nbūg gah si ngīan kaix mūg toi noh.

Jān jē ba līh kaing ndaex si ngīan kaix mūg toi noh mgūah dix goui ra blag, blag seih om gax, gran kin gix mōh jē ba oud ndaex rom; blag laong mōh jē ba oud jāong rāog, eix vax mōh gon ai, līang dix līh oud jāong rāog, būi dom ah ba rāog gah eix dom si ngāix.

"Sim uing lūg rū", in mōh mgūah būi rū dix yām līeh nēix sim uing jōd kaing rāo ma, pan sim uing ang jōd būi ang dāe dix yāox mgūah nbūg lūg rū, būi dom ah "Sim uing lūg rū".

Tung bāox dix njao loi siang,
vīex bāox dix dīang loi mū.

Loi mū, mgōng loi mū. Loux lāo gūad, in mōh mgōng dax mgōng yīex ba līang dix nbleeih kaing bāox yām toum rom bīang hag diex ndīx. Rēe sang po houig hvag dix gah. dāoh mgōng, eix gon būi dom yāox dix glōd. Kee in, vēui gai fang ndīx, būi ndēix sang hu grūb mgōng loi mū gu nyīex gu yaong.

"vīex bāox dix dīang loi mū", In mōh peig diam būi gah si mēix giex nbun ba vīex bāox dix don kaing nyīex kaing yaong hu ndēe si ngai ndēe nda.

U

Uig bruad hngoux gu hlang,
uig dang hrom gu nyīex.

Loux si mōd nyīex yaong dang hrom dang hri kaing bāox dix.

Uig lūan kaing hvaig,
hu lāig ndaex rīang.

In mōh loux rōg sa rā nbuan gah si yīex, hmaing gon krid "lūan kaing hvaig, lāig ndaex rīang". Ndaex si ngāix jīx dix mōh loux nāb loux nom eix bāox mēed bāox hrom dix hmom oud si u goui.

Ah nin: "Hoig kam hoig mgee maix loux jāox kaox gīan, pao in, uig lūan kaing hvaig gīeh maix hu lāig ndaex rīang...".

Uig kam ndaex lāex,
ndēeih mgāex ndaex hmom.

Loux si mōd si mīe būi bāox dix gaoh kaing ndēe nāg ndēe nū, houig dum gah ndēe hmom ndēe hmiem.

Uig gīd roung sum dax,
uig aing grax hu yīex.

Loux glouh klo būi "mān rāi ndīx. Ah būi mān rāi aing grax". Mōh nin: Yīex gīh mōh jao yāox jao yūh būi ih gih, kee ndaox kee o eix gon vax gon ba rāog in, ntua yīex gih nēem ndaex o rom hreeb, dom peed noh dou. Yīex gih dou houig gaeng ngīm kua bāing gaing (Siam ngīm) ndēeih hlein yīex gīh, noh dom ka hrom ka hri dix houig yūm gah Mēng gā. Mēng gā dom mōh ndaex gīh dom ngāix.

Būi gu jē gu jōng jān jūb ba ih gīh mēng ga kan gix, gix si gō jao een jao briex gīh an, dōng noh mōh yīex eix ba rāog ba dou kaing man rāi yaong dīng, dom hag bāox dix gu nūm gu nbōg houig dox nka gah man rāi. Yām līang, gix ang jū būi hu dox nka gīh, oud kaix gix hag bāox dix gīd gaing mgaing haeg būi kan gix, būi dom ang lai houig dox nka gah gix. Kaix in, būi gon ah "Man rāi aing grax" hu dix gah gix.

Uig sum kaox gu nyīex,
yāox ih blix gu gaex.

Loux hmaing būi yūh gāing dix jō dix mgrūm hrom hri gah sōun sang yāox dix ih dou gu gaex ndaex būi.

U i a,
hia mgua dou.

Loux mgāe gon nyōm glieh lien. Jīx dix peig diam gah ndēe si aox si nūm būi mai blai mai nēix.

Um oud gah dēi,
jao mī oud gah ho.

Ho, nyīex ho nyīex hang. Peig diam būi mī būi hmag om um oud gah dēi, goui njai [** cf. njāi] goui ob.

Ux ia ah dang,
rīang brāix ah daing.

Loux si ndiex dax yīex mīex geeing jē gon jē brāix dix rian gah gāing gah nqo.

Ah nin: "Ai eui, ux ia līang krei dang mōi maix ox, yeix eui, nbaih rīang brāix krei daing maix ox!"

V

Vad man dōung,
mgōng da li.

In mōh loux lāo guad ndēe gaoh ndēe ged vād eix ba rāog ndīx. Mōh kee gaoh li vad kaing brāix da li, loux dom ndēh yūh nin.

Vāeg grax ing,
dīng rom dīang.

Loux si mōd būi grax sang hu sang ing bāox mēed dix ndēe si ngai ndēe nda. Vāeg grax leix dāeg gah hu dix, dīng rom leix nū dix dīang heui. Sang mōh loux ged loux jei bāox dix yām hu yām ing.

Vāig ang glaing ang lōm,
hrom ang son ang hlag.

Loux si ndiex hox ah nin: "Dao bu mox yao seng siu, reng bu sioux six yao loux hou". Vāig ang glaing dee hro, būi ang mgāe dix son līg lai dee ndex.

Eix pan sang hlag sang hliao bōun mōh mgāe dix gah līg lai. Loux dom ah nin: "Gīeh kun siam bag dai kom mgong, gīeh laex nang dōng lai kom mēng". Laex nang mox dōng lai kom mēng, gon si nō bōun dee nkoing gah hlag noh gu gaex.

Vāig ang glaing ang lōm,
gon nyōm ang si ndiex ang hlag.

Loux gāb Mēng rū sā (E lox see) sōun sang si ndiex gon nyōm ah nin: "Gon jū loux ang mōh goui gah dom yām līh kaing vaig mīex dix, goui gah si ndiex noh". Loux ndēh loux si ndiex Mēng A la bex ah nin: "Dang sang gīeh gon dix yīam gah glih hrom dix mai hoig dīng, lāoh līe gah gīeh noh yīam yām o". Nbaox ah nin: "Gon qi hnyae ndōg goui gah mīex gah geeing".

Loux kin gix, mōh loux ndēh eix dōng, gon nyōm bōun jō dix si ndiex.

Vāig dix ndīex,
soux līex ling njū.

Mōh kee ang goui līg goui lāi, goui ju yi pi nyā, dom ka hrom hri dix gah glōd dix mōh sim im dix mōh būi.

Vaig lōm glaing dāeg bōun si ang,
būi lang hlag dāeg dōng nbēen dax.

Būi lang hlag, būi jīx līg lāi. Sang dōng eix nbēen dax dix ba rāog mōh ba raex ba nū dix jē; kee ang dōng nbēen dax grax yīex, būi dix nblah dom līh mōh "Soux ang dōng hnam, dam ang dōng ndaex".

Vāi grax hlee kaing jax ndīang.
Ndīang, ndīang glong, Loux in ko mai "Ih grah kaing graing, ih hmaing kaing nbrīex". "Vāi grax bō jax ndīang'' loux kin gix. Hu gah laih gah jāe, yūh lāi yūh mgēe jīx dix hmaing rōg dix vāi hu gah grax gah laex būi, ang bōun dix jax ndīang dīang gaing būi.

Vax gud lūd nblōng,
vax lād lōng mīe.

Mīe, rom mīe, vax gud, vax sam dāo ba oud briex mēng keen mēng yāng; vax lād, mō jūb vax ba rāog.

Vax sam dāo mōh kee doung gix dam, yāox raoh dam lai jei ang sin, dom hla hod bāox dix gud oud kaix; būi dom ah "vax gud" gah njāo. Ba rāog lōng rom mīe, houig oud mēng oud eix in si ngāix.

Vīeh si nbēem dom ih hlax ga,
vīeh mgūang ma dom som eeb hngoux.

Loux hmaing būi sae rīang rāo dix gah gāing nqo.

Vēih njō krei gah gad jiag bo,
hu laih krei gah nbrō jiag ngai.

Gad jiag bo, nbrō jiag ngai, peig diam noh gah būi ang hmom. Loux hnie būi rīan hrom dix gah būi koi būi lū ndēe hu ndēe ing dix.

Vīex ax lōng rom saeng dom ndīe,
vīex ax ndō rom mīe dom dāeh.

Loux leing loux glao hag si mēix giex nbun bāox dix dou kaing nyīex kaing yaong.

Vīex Goung qang lāi njeeih būi on,
dox ju six loux son būi hlag.

Loux leing loux glao nāb yām gah Goung qang dang mai Maox ju six, gon ah nin: "Goui eeb bīd gah dūx si vōng, vax yaong dīng dom njeeih dix on, goui nqom brōng gah maox ju six, ba rāog yaong soi dom son dix hlag.

Vīex māe bō nīeb nai,
goui rīang bō nīeb grāi.

Nīeb nai, nīeb jai. Loux gāb hox ah nin: "Yiou lix mox yao kua, yiou qian mox luang hua".

Loux mgāe būi yūh sa dix dix gah dou gaex dix. Nqom mōh nin: "maix yāox goui māe dix, būi hlee goui māe kaing maix dee gon goui; maix yāox goui rīang dix būi dīng rīang dīng rāo kaing maix gon goui.

Vōg hngoux nbun hu nbīx,
gīd kix si mēix deem bāox.

Loux grāi lāo būi mgrong hu nbīx hu mōng gah gāing gah nqo. Loux ndēh eix dōng mgrong lai njouih nqan bāox dix gah gāing gah nqo.

Vēui sang jaig būi,
līang jaig dix vēui.

Loux hmaing būi si nkrah dou gaex dix vēui, dom si nkrah dou gaex būi kaix.

Y

Yā kang jīx oud gah rang,
līh Dang jīx hmom yūh mēng.

Loux yāog yō Dang. Mōh kee yā kang noh dom jīx oud bīang rang; mōh kee līh dang mēng dom jīx hmom.

Yah gleen gah geeing jao nyīex,
een hrom gah mīex ndang o.

Jao nyīex, eix ba rāog mōh si mēix dang geeing ba mōh jao nyīex jao yaong. Mīex ndang o, ndang o mōh nbun ndai ba rīex oud gah, kee mōh gix jao yūh brīex yūh brēem.

Yām baeng bi,
li gai sing.

Gai sing, in mōh loux rōg eix gah loux hox, mōh louh būi nbēen li oud dix dom ah "Lī gai sing". Mōh dax pa jao Da li ba vīex lī vād houig, būi dom jū loux grāi noh, dig lī gīd gaing mgaing haeg lāig gah li vād, yām an ndīx būi njāeh dix plu bi mīan dom ah "yām baeng bi" gah.

Yām buing bieh jīx nbrax yūh hrom,
nbōg glieh lin jīx hmom yūh brāix.

Buing, buing sim buing saig; bieh, bieh blix kaox blix oux. Ndī ndīx, mōh si mēix ba buing sim saig, nbun jao līang bieh blix kaox blix oux. Glieh lin, glieh ngīah. Loux glieh loux ngīah jīx breed si mah si maing.

Yām jang glād [** cf. glad] maix yēen dix diex,
yām hlad hrom maix mgiex dix vāig.

Diex, hag diex ndēe oud ndēe goui, ndēe gaoh ndēe ged eix. Noh mōh jao eei jao līang gon būi, būi dom ah mōh hag diex mīex geeing dix. Loux ndēh loux gāb Mēng Ai sai o bi ya dom ah nin: "Būi mox ang goui hag diex (mēng) om ang si mīe goui ndēe hruad".

"Yām jang glād maix yēen dix diex", būi mox ang ah bōun dee joung hrom mai hag diex dix, om joung hrom mai vāig mai mgon.

In mōh loux goug būi kuan bāox dix, ang jū bāox dix "yaoh gah gōng, dōng gah mōi". Hmaing bāox dix "yēen diex mgiex vāig".

"Yām jūng eix bīang gag si mī,
mōh yām rōn dix ih kaox ndīag;
yām oud eix nbēen lī goung qang,
mōh yām diag dix ih gong feng".

Yām oud eix nbēen gox ming dang,
dix si ngāix gix ah mgaox liang;
yām oud eix nbēen jiang gai seex,
ra si ngāix gix ah rīang nyīex.

"Yām yūh eix ma mgūah būi mee,
Deng siao ping ba nqee grax lang;
yām yūh eix gaeng nyēe būi lōg,
Fu yao bang ba dang ju six".

Kin gix mōh loux leing loux glao nbēen sang ndēh eix njū gon saex gon seix dix yāox sax. Grax lang, grax dīng grax vīeh. Ba mgūah mee, gāing bāo gāng.

Yām krei dāi mgrīex dix lom,
briex hrom dix gah nblaing [**] brāix.

Yām dāi mgrīex, in mōh yām pon rīb rīam, nblaing brāix glong, Dax eix yīex eix dix nūm hoig dix nūm hoig yāox hoig kam noh, dom dāeg hmaing eix briex hrom dix gah.

Yāog dix gīn rom rōng kom pai,
sōg dix ah lāi vōng kom poug [**].

In mōh mgāe būi hlag dix ndaeh. "Rom rōng kom pai, lāi vōng kom poug" mōh lāi raex lai nū, būi mox bōun dix jīx lāi ba raex ba nū, an dāeg sang mōh ba si ndaing hlee hlag kaing bāox dix heui.

Yāog hlax dix lang kaing hngoux ndaex nbīng,
yūh hrom dix dīng kaing si mīang mān.

Loux hmaing būi bō hlad bō mgrix, sōun sang bēix sang bōun eix naing si vāi yūh dix, sōun sang ndouh sang lūan eix grax lōng nblōng hu dix, yūh hrom hri dix dīng kaing hrom si mīang mān. Loux grāi ndaex lāi si mgang nbēen eix yāox, yām houig oud mān mēng vax ndīx, gix ang mōh būi nyao, mōh kee gīad dīng hrom mai gīad si ndaing vao si mīang gix ba gaex ANUX LIX TOX [sic] ndīx, gix dom bēix dom bōun dix jax jīang dix oud gah mēng eix.

Yāox saex grūb nyīex mōuig,
yāox see houig nyīex gūad.

Loux bīh hox ah nin: "Yix sang yiou yix go seng, yix jai yiou yix go reng". Sang ko mai loux gāb eix: "Kaox dang goui num, rom dang goui dāoh". Gūad, ndēe in, mōh gūad nyīex si mīang yaong. Pan loux brōng see, mōh gūad kom uig.

Yēem kaox dīng kaing gon sai,
gon rāi dīng kaing si mīang,

Loux Maox ju six ah nin: "Reng ming see jeng jeng dix ying sioung" (Gon rāi ba mōh si mēix hmaing). Loux gāb loux si ndiex rū sā ah nin: "Dīng rīang mai kaing būi dīng rīang, ang maix ndouh dīng rīang kaing gon rāi". Dou gon rāi maix dou hod, gāog gon rāi maix gāog mai".

Gah bīang hag diex in, dix mēng houig dix mēng, dix njū houig dix njū bōun mōh gon rāi bē sing ba eei ba līang gūad nyīex si mīang mēng, ang mōh si mīang ba eei gon rāi bē sing. In dom mōh ndēe dīng "Yēem kaox kaing yēem gon sai". Loux si ndiex Mēng rū sā dom ah nin: "būi ndex gēd ngīe bāox nyīex, būi hlag gēd būi kom mēng".

Yīe lāex gah bāox mgrōm,
yīe yōm gah bāox mēed.

Yōm, ndieh, sōum, loux kin gix ndēe in ko bāox. Yīe yōm, yīe sōum.

Loux si ndiex būi rūah dix ih bāox mēed bāox blōg bāox hnyom. Mīex mēng jee (zi) ndī ndīx, noh ndūx nyīex dix loui nbōg, mōh kee sang gīeh gon noh mēng jee mgrōm mai būi rāeh būi sēe sōun sang jīx līg lāi.

Yūh lāi nqad houig ndēe gaex hngoux,
jīx loux nqaox dāeg houig nyīex yūm.

Gaex hngoux būi bāeh noh gah nqad. loux nqaox loux glao ah būi mai yūm, jao nbung ah ra gaex, mgūah dix mōh ra blag, blag ba yūm mai blag ba im. Nqaox yūm ang nīeb bōun ah noh, mox si ndaing jīx leing jīx glao dom dāeg bōun ah. Goui nbēen yūh nin: Ndī ndīx būi ah leing nqaox yūm, blag ba yūm bēix blag ba im, būi yūm rūg vīex būi im hu mai dix, būi ah nqaox an gix dom yūm kee. Kee in, būi dom ang hiex nīeb ah nqaox yūm dom si ngāix.

Loux si ndiex eix dōng, yūh gāing dix dix, jō dix gīeh jō nbōg jō yām, ko mai rīang mai rāo dix, noh dom jīx mōh gāing goui ndīang ih ndīang un. Pan ang mōh nin, nja lāo sang goui ndīang ih, bliex ndēeih jīx mōh jē ba lāex ba sōum gah.

Yūh log gaeng dix va,
gīag mgūang ma dix vīeh.

Loux sang ko kin dix: "Līag dix nbrūg nbrūng nbrax sōg dix hu grax vīeh", "glaing vāig vīex dix dom lōm, son hrom hri dix dom raex". "Gīeh lāi diam dix hmom, gīeh hrom gēd dix raex".

Mōh loux si ndiex būi yūh gāing dix dix bōun jō dix yūh yūh lūng, yūh dom hmom dom gūb.

Om in si ngāix būi gū jē gu jōng, nīe mōh Ga la ga lōm gix kin gix, hoig gaoh kaing mgāe yūh lūng yūh lōi dix gah līg gah lāi, jū yi pi nyā hoig bōun lāig ndaex rang ndaex rom ndēe nū ndēe raex, mai yāox dix ih brīex nyōm rom hloung kaing bāox būi dix.

Om eix ba rāog ndaog loi mū in, blag nīe kee ndaox kee o, leix bae si nbu tiab laeh ngū; līh rom laeh rom lee, vīex grāeng jāox kaox gīan, ka hrom ka hri dix gah bīang hag diex in, mōh kee ndaox kee o eix, ang eix goui līg goui lāi, goui jū yi pi nyā. Kaix in, nja lāo eix ang ah "Yūh log gaeng dix va", eix nīe sang yūh nin: "Dēei dix bag dix dāi kom mgong, mgāe dix jīx pi nya gu mēng".