Pug Lāi Rāog Mgāe Gon Nyōm

Lāi loux

Pug Puan

Ndēe Līh Lāi Min Qux Ndaex Yun Nan

Gaing Lai

1 kix gaex 1
2 si u 3
3 gouh hngoux houg 5
4 gon nyōm bah? dah? rāeh hrom 7
5 hlax kaox lūng 9
* bāox mgrōn muih 12

Lai Hein Num Bēen 1

6 ngōm ndaex nbuan rāo ma 17
7 lox tox giex bēix 19
8* lūh giex si vāi 21
9 loux diag 24
10 yeix dāi muih ai rang 25
11 kaox oux rīb rīem goui ban fax 29

Lai Hein Num Bēen 2

12 ia si mēix hmom mgrāng, 33
13 jag bai sang nbrēi dix 36
14 hua rīang dom ia 39
15 moux dix hein mgāe 41
16 oud ndaex nyīex bai 44

* jia fang 46

Lai Hein Num Bēen 3

17 hia tung grax 50
18 mgrēeih 52
19 gon si ndōu rom 54
20 hmai rē sōg vaig 56
21 bah jīe ex mōh si ngīan 58

Lai Hein Num Bēen 4

22 yiex gab sang dang hong jūn nang 62
23 dix mu gox mōh jīe būi hun 64
24 rīb 66
25 Liux Hux Lan 67
26 kaox mglom jīe jū dex 70

Lai Hein Num Bēen 5

27 soux brāix giex lag 74
28 gon nbrūng dīang glong 77
* vīag mai rē dīng 81

Lai Hein Num Bēen 6

30 dai meix 86
31 go guad 87
32* jē bah quh oud ndaex kix guad 89
* gon han diag dix mu 92

Lai Hein Num Bēen 7

bah vīex * mōh ke lāi mgāig pad
bah vīex * mōh ke lāi dang mgāig pad

(QIU TIAN)

1 Kin Gaex

rāo ma, peix hlaong yūh nan, peix glāi yūh nan, bai om bāing boui ndaex rāo ma glāi, mgreem rāo ma mōh dōung gaeng ang eix houig yāox braog, hngoux gaeng hoig gaex, si mgraing ngīe yēng dōm būi kri bīang hag diex.

braog gaeng goui rom ndūng dix mu, braog ndūng goui kaox wu tong dix mgong, hlax si mgraing jīa kaing kaox dix blah dix blah ngīe, dix blah jia ndaex ndūng, gon gax loui hu gah, moux dix mgreem, gieh noh. mōh jong, dix nblah jia hod ndūng, meeig haog bīang, dou hu dou ndēeih, gieh noh. mōh bag yun dong.

si vāig ra mu bu houig kaing braog gaeng blag an, yāox jia hlax kaox, nyei mai bu dix, yēng bah ah nin: "houig dian bao, ni ad hmaing eix hu jāong ma seih!

1 nbrēi dix mgāig rīang, nbāox nbrēi pad lāi, bog loux qog blag mgreem.

(1) mōh mgāig eix ndēe mox gix uig dom daeg dōng rīang in mōh rīang kix gaex?

(2) ndaex lāi ke in, kri, jong, bag yun dong, dian bao, mōh ah gah bah dix?

2 tie lāi ndaex yī.

(1) hngoux hoig ( yēng ( ) būi kri bīang diex.

(2) gon gax ( ) dix mgreem hlax, kaox, gīeh. noh mōh ( ).

(3) meeig ( ) bīang hlax, gīeh noh mōh ( ) ( ) ( ).

(4) hou [sic -> houig?] ( ) ( ), hmaing eix nīad hu ( ) ( ).

3 nbrēi pad lāi ke in dom jīx.

(WEN NUAN)

2 Si U

braix uig sang rīang, Zhou Zong Li līh kaing Ren Min Da Hui Tang, noh lai nbāox yūh gōung jox dīx som bog bee .

Zhou Zong Li dāeg sang haog ndaex qe, goig nbuan gōung ren yūh gaing si ngax dīx gaex bih ndaex laih, noh hu gah, nqob daix gōung ren sīed ngīe, njiad ah nin mai: "tong zhi, hoig dāeg hnyab maix, gon būi gan xie maix," gōung ren yūh gāing si ngax nbrēi dix si mī Zhou Zong Li, ang lai līh loux grāi gah yōud hrom dix.

npaeng kix gaex pru houig, hlax si mgraing jia kaing kaox ra loui blah, kix kaix hngoux bōun ngōb jāo gin saex guad, Zong Li dīeh vīex si u yēng kix vō nan houig.

1 nbrēi dix mgāig rīang, nbāox nbrēi pad lāi, bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) gaing in līh yām lai mox, mōh ndēe mox?

(2) Zhou Zong Li ah loux dix mai gōung ren yūh gāing si ngax, yūh bah dix gōung ren yūh gaing si ngax peix yōud hrom yūh nan?

(3) lai ke in mgūm loux nkoig mōh ah jēe bah dix?

2 tie lāi ndaex yī.

(1) noh lai nbāox ( ) ( ) dīx som bog bee.

(2) gōung ren yūh ( ) bih ndaex laih.

(3) Zhou Zong Li ( ) ( ) gōung ren sīed ngīe.

(4) hoig dāeg hnyab maix, gon bai ( ) ( ) maix.

(5) gōung ren ang lai līh loux gah ( ) ( )dix.

(6) kix kaix hngoux bōun ngōb jao gin ( )( ).

(7) Zhou Zong Li vīex ( ) ( ) houig.

3 nbrēi pad lāi ke in dom jīx.

(SHOU DAO GU)

Gouh Hngoux Houg

Maox Ze Dong tong zhi ndōg gēd sōun būi houd dom iag dix ndīx, mōh kix hngoux goui dīx ngāix blag bōu, noh līang mōi.. gah mgōng bai om lūng gaoh kaing braog mgōng dīe ndaex rāo. ma, brāix glong uig vēei ngīe, mgāig dix yāox hliex dīng uig sang līh, noh līh gēd hngoux houg nyīex gix gah bag hod nyāex, noh g nīad dix ho mōi ing blag nyāex, daeg houig mōing si vīex lōng, hliex hoig dum mu, noh jō dix hu hod nyīex maox see, yāox gah krei vīex an dix gouh hngoux.

noh nīad dix vīen maox dug mōi, dou hu deem mgō yiex an gouh hngoux, njao ' goui noh dix deem mgō, hngoux nyīex yiex maox see ang od jāex gah rom hliex, hliex dīng hoig lūan, noh dug mōi liang dix, ing houig nyīex gix mai si ndua dix kom njūng, geeing noh ah gah noh, "maix yūh dix ang jāo houig dix gouh hngoux?" noh ah: "ex hoig ndōg jāo houig, " geeing noh qog: "nan ex mōh ang yāox maix bōx?" noh dom nbrēi dix ah nin: "mōh deem mgō ex yīex maox see gouh hngoux. hngoux nyīex gix mōh ngīe nan gon jeeix ngīe, gon sang viad nang rōm, pan hliex lāeh lāex, mgrong oud nyīex gix nbāox nīe ngad dix dēeg die."

1 nbrēi pad lāi ke in, grāi lāo yām gon iag Maox Ze Dōng tōng zhi hu liang mōi gah mgōng, yūh bah dix nīad dix ho moi ing blag nyīex, noh njāeh dix gēd hrom dix yūh gah mox, noh yūh gah mox bōx? oud kaix noh ndēeih yūh gah mox?

2 nbrēi dix ah lāi loux in gix blag mgreem.

bai om bāing gēd sōun si ndua
bai om lūng deem mgō dēeg die

3 sīao lāi loux in gix blag mgreem ah mgūm loux.

gēd sōun deem mgō dēeg die

(CHENG SHI DE HAI ZI)

4 Gon Nyōm Dah [sic - Bah?] Rāeh Hrom

yām dāeg goui Liex Ning ndaix nūm ndīx, goui dix ngāix, hu som mai geeing dix nyīex mīex dīng dix. gon pa kom si mēix kom nbun yāox Liex Ning dōu mgaex hrom uig, dug noh hu glieh mai gix. gix yūh mōi moux ndaex nyīex. Liex Ning ang rīan hrom loui dix dīah [sic - diah? (pound the table] peen, gong dāi bīang peen rāe bīang diex, max proi ngīe.

gon nyōm an gix dāeg nyōm glieh dāe, ang dīe dōng did dix, gon nīad lēui peed bāox dix boud. mīex dīng hmoung luah, dou lāig dix mgāig, gong dāi hoig max, dom qog, "mox bah gīeh max? gon pa kom si mēix kom nbun dōu ah: "ang mōh ex." Liex Ning ah nang: "ang mōh ex." nyōm gon pa an gix ngīah gū gaex, mōh ngīe Liex Ning bah ang ngīah.

Liex Ning ing houig gah nyīex. noi dix bīang gu ang nyei ang nyux. mīex noh qog noh njāo bah dix ang mgāex hrom, Liex Ning dom grāi mōh dix bah gīeh gong dāi nyīex mīex dīng max ngai mīex dix. mīex noh hmaing noh diam lāi hu gah mīex dīng dix, grāi gah ah dix loux bīe.

dāeg goui ra loui ngāix, jao dox lāi houig dox lāi bog mīex dīng. mīex dīng ah nin ndaex lāi: "maix hoig lūd yūh gāing, dang ndēeih bōun qeng ren, maix mōh nyōm rāeh hrom dīx gaex."

1 nbrēi pad lāi ke in, sōg mgūm loux bah njiad ko, bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) mōh mox bah gīeh gong dāi max? mōh su dom mōh loui?

(2) mīex dīng yāox hoig max gong dai, ah loux dix ? Liex Ning mai gon pa noh an gix bog loux mīex dīng ah gah mox?

(3) mīex Liex Ning yūh gah mox jīx dōng Liex Ning ang mgāex ndaex hrom?

(4) Liex Ning diam lāi gah mīex dīng dix, mōh grāi loux bah dix?

2 nbrēi pad lāi ke in dom jīx.

(LAN SHU YE)

Hlax Kaox Lung

yām rīen lāi mei shu ke, lao shī mgāe nyōm mgāe lāi hua feng jing, jō dix hua kaox, nyīex mai gon mgōng.

Li Li hoig hua nyīex oud ndēe ndēix, gon mgōng oud ndēe si ngai, noh sōg gian bix glāi jīe dix ang yāox, ang nyāng hua kaox.

Li Li si mī Lin Yuan Yuan oud līab dix, kaox jīe noh haig hua dix hmom ngīe, hlax kaox uig glāi si im, ngīe, gieh būi muih ngīe, dix, Li Li su siah dix ah nin gah Lin Yuan Yuan: "vāi ex sīao qian bix glāi jīe maix dix jū." Lin Yuan Yuan nyū nyīe loux dix ah nin: "jīe ex gon ang nyāng hoig," Li Li jēen dūm bīang peen, mgāig Lin Yuan Yuan hua rīang, groux noh. dom hoig hua gū jē uig, Li Li ah nin: "in pao jīx ang jīx dix vāi qian bix glāi jīe maix gah ex?" Lin Yuan Yuan ah nin: "hlad ex maix gieh dōuih boud." Li Li ah nin: "ex log nbrēi rian hrom dix." Lin Yuan Yuan dēei qian bix glāi kaing ndaex iab, ah nin: "nbrēi maix rīan, bō npoig, bō sae rīang bōd, bō peix qaox sīao, dom nīe mai." Li Li bū bāb dix ah: "mōh ngīe hua ex hlax kaox mai gon rīb gah."

Lin Yuan Yuan rag reen gaing ngai dix, ah nin: "gon sang hua rīb? qaox dix nīe!" Li Li mgāig gah yūh Lin Yuan Yuan, jēen ang rīeb gian bix jīe noh.

Li Li dēei qian bix lūng jīe dix, nbrēi hrom dix hua hlax. kaox dix blah dīx blah ngīe, Lin Yuan Yuan yāox hlax kaox lung an gix, ngai noh uig raoh ngīe.

1 bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) Li Li yūh bah dix vāi qian bix glāi jīe Lin Yuan Yuan?

(2) njao bah dix Li Li ang rīeb gian bix glāi jīe Lin Yuan Yuan?

(3) Li Li hua hlax kaox lūng, yūh gah mox Lin Yuan Yuan ngai raoh ngīe gah? nbrēi dix pad lāi ke in dom jīx hmom.

* (HAO PENG YOU)

A Baox Mgrom Muih

Yiex Yan Liang ngōm peen dix mu, mōh bāox mgrōm muih. gū ngāix ndāeh mōh haog ah lāi nāox lāi, yiex njiad hu dāe.

dix ngāix, ban yix qe kao lai son, goui ra tix ex ang jīx yūh, ex nbrīex gōi gōig Yan Liang, su siab ah nin: "mgrong oud kaix ra tix, bōun jīe maix mīex ndīng dox ex mgāig yāox." Yan Liang ang hngiad loux ex. ex ndaing meed hrom gah, ndaex hrom ex gēd nin, "āih , bē dix mōh baox mgrōm muih!" kaix nāox lāi, ex ang lai ing mai Yan Liang, dang ing noung dix.

kaix som nbōu, ex yūh zox yiex dix, Yan Liang houig sōg ex, ex nblīex noh dix ngai ngīe, ang nyei mai noh. Yan Liang vīex hrom dix dei dix ah nin gah ex: "yām qe kao eix lāi, ex ko dix ang grāi maix hmoung. tix an giex ra mgrong ex diam noh houig din. ex nbrēi dix grāi maix hmoung." ex ngēeh gaing dix, dēei ngoud nē dix hlang, kan Yan Liang ngōm mai grai dix noh, nbōg yām hoig lūan puan feng zhong, gao feng zhong houig dom si ndong dōng ex tix in giex ra mgrong, ex hoig dang. jīx yūh noh, Yan Liang daeg ing kaing nyīex yix.

ngaix kaix nbāox jō hein mgāe lāi son, lāo shī hmaing ex haog son tix an giex ra mgrong gah pia lūng, ex pai son heing noh līh, lāo shī qog ex: "tix in giex gox gox maix ang jīx, in ngaix yūh gah mox jīx dix daix ngīe, ex ji Yan Liang mai ah dix nin, "mōh noh bah mgāe ex jīx." lāo shī ah nin mai ko ndaex hrom dix: "bax rūg mōh bāox mgrōm muih dix dei."

bog loux qog in gix blag mgreem.

gaoh kaing mgāig eix ndee mox gix, dom dōng Yan Liang mōh baox mgrōm muih ex? bah yūh Yan Liang ko ang ko? yūh gah mox?

Lai Hein Num Bēen 1

ah mīex lāi dom jīx dom min, mgāig mox bōun beei bōun diam līh vēui.

A B C D E F G
a b c d e f g
H I J K L M N
h i j k l m n
O P Q R S T
o p q r s t
U V W X Y Z
u v w x y z

2 sōg dix ko mai n ai lāi, grōub mōh lāi loux.

blaog ( ) nblūng ( )
braog ( ) nbrung ( )

glouh ( ) glaox ( )
grouh ( ) graox ( )
ing ( ) luah ( )
eing ( ) laih ( )
aing ( ) liah ( )

3 qe dix pad, briex hrom dix gah ngai lai vīex dian gah jāong.

daing:
(1) daing man
(2) daing ndīe si nbēem
(3) glom dāing hu rom
(4) daing dix bīang rong

gaong:
(1) gaong ndaex gīang
(2) bō gu gaong mai guad
(3) gaong mōh sim dix jē
(4) bō nyāex rom saex gāong

4 nbrēi pad loux si ndiex in gix blag mgreem.

(1) kraeh ang jun mōh oux,
hngoux ang dēei mōh diex.

(2) rīan sim gah blag bīang,
rian gīang gah blag mgreem.

(3) si nbīd dom goui ian,
si nbīan dom goui hngoux.

5 pad lāi loux in gix blag mgreem, mgūah gix mōh loui jē, dang diam hu dāe.

ia hngoux dax saig mgaox

yiex glang ian mīex lag

nqong geeing sia goi būx

yō jēem nbun

būi: ___
sim: ___
dou ma: ___

6 mgūm loux in gix blag mgreem hoig sū sām bāox dix, nbrēi dix pad, joux doui hu dāe ko ngīe.

ex nīad nblūh daix noh mai ah dix nin:

būx si mēix ah: "dāi in peix hmom yūh nin!"

"dai in gix gieh eix mgāig ngīe, ang bōun dix jaig."

dīx ngāix hnaox, ex vīex būx dix hu mgāig dāi jiux hua.

noh dāeg sang hu jaig.

(ZUO JING GUAN TIAN)

Ngom Ndaex Nbua Rao Ma.

keid dix mu ngōm ndaex jing. gon sim bu houig dix mu, dum bīang mōing ndaex jing.

keid qog gon sim: "gaoh maix kaing ndēe mox?"

gon sim bog noh ah nin: "ex gaoh kaing ndaex rāo ma, ex hoig bu dix yīeh lī, grouh nkoug ex, līh sōg dix nyāex rom jeeix,"

keid ah nin: "bāox mgrōm, bō peix grāi loux dīng mu! rāo ma dee si ndū ngīe mai mōing ndaex in, maix bu ndēe mox mglang bōx?"

gon sim ah nin: "mōh maix bah lūd, rāo ma vīeh ang goui braog ang goui ndāog, gin dīng!'

keid ngīah gah, ah nin. "bāox mgrōm, ex ngōm ndaex jing gū ngāix, ex yāog ngai dix njiad yāox rāo ma. ex ang dāe jīx lūd." gon sim gah ngīah nang ah nin: "bāox mgrōm, mōh maix bah lūd heui, maix jei ang. mōh, maix dāing dix līh blag diex mgāig yāox."

1 keid giex gon sim tung tiang bāox dix sōun gaing bah dix? gon sim ah, rao ma vīeh ang goui braog ang goui ndāog, gin dīng; keid ah, rāo ma goui ngīe mgūan mōing ndaex, giex mox bah ko loux grāi? yūh gah mox?

2 yūh dix dōng yi see lāi loux.

ngōm ndaex nbuan rao ma -- ia jēe bah yāox, ang goui braog ang goui ndāog gin dīng gin vīeh, nbuan ang yāox braog,.

3 mgūah dix mōh keid giex gon sim ah. loux lai ke in dom njiad ko.

(LUO TUO HE YANG)

7 Lox Tox Giex Beix

lox tox ndaing hlaong, bēix ndaing diam, lox tox ah nin, "mōh hlaong bah hmom, bēix ah nin: "ang ko, mōh diam bah hmom," lox tox ah: "ex yūh maix yāox gāing dīx mgrong, jeng ming hlaong hmom kaing diam`," bēix ah nang: "ex yūh nang maix yāox gāing dix mgrong, jeng ming diam. hmom kaing hlaong."

giex hu houig hod si nbēem dīx mgūang. si hveing si nbēem mōh nding diex bah hoig kuai uig, ndaex si nbēem kaox ndaing nīe gah, yēem kaox līh houig dom blag braix, lox tox yāog gaing dix, njiad houig. dix som biax kaox, bēix yāog jaong blag ngai dix haog mai nding, douig nkoug dix lang ngīe, gon ang houig dix som hlax kaox, lox tox ah nin: "maix mgāig, bōun dix jeng ming pao liex, hlaong hmom kaing diam, " bix vūg vied gaing gab dix, ang jū dix mgōuih.

giex nbāox hu ra loui ndīang, houig gah si vīex si nbēem dīx mu, uig gob uig diam. ngīe. bēix lāig ndaex si vīex yie ngīe, yāox dix som rīb ndaex si nbēem lox tox mgrux ngōng dix, num gaing dix, qe dix lāig ndaex si vīex, qe yūh gah mox gaex noh ang bōun. dix lāig uig, bēix ah nin, `.'maix mgāig, bōun dix jeng ming pao liex, diam hmom kaing hlaong." lox tox vūg vied gaing gab dix, ang jū dix mgōuih nang.

giex hu sōg mōi dang gūad pan bin lī, mōi dang gūad ah nin, "yāox ngīe ndēe lang dix, ang yāox ndee ngoing dix, bēn ang ko heui."

1 lox tox giex bēix tung tiang sōun gāing bah dix? giex sīao ban fax bah dix dang jeng ming ngai mgāig dix? mōi dang gūad ah gah mox? maix hmaing loux grāi mox bah ko, yūh gah mox leui ko?

2 yūh dix dōng yi see lāi loux in blag mgreem. ndēe lang -- ndēe hmom, ndēe lāoh, goui ndēe sīao, ndēe ngoing -- ndēe ang gūb, ndee ang goui dix sīao,

3 nbrēi dix pad lāi ke in dom jīx.

Lūh Giex Si Vāi
(Nbēen Lao Ba Rāog)

si vāi gōi hu ngīe gaing ma, lūh līh si njāox kaing num bang yēem, si vāi uig yaoh. ngīe gah, si vāi dom ah nin: "māeng bah nbrai an, grouh gieh ex uig yaoh ngīe gah dix!" lūh hmoung ah si vāi. "māeng bah nbrai" gah dix, ndaing meed hrom gah. bog loux si vāi ah nin: "maix bō ah bah nbrai gah ex, ex iag gox, maix log gon yaoh gab loux hu ex, mōh kee dīng si nbrōm ex, maix viang dīng gox, maix gin nbrax hlad, mōh ang maix goui si nbrōm." si vāi hmoung ah lūh nan, ndaing ang hvah hrom gah, si vāi ngīah mai ah dix nin: "hei heih! mglūa aing ex gon dīng kaing maix, maix jīx goui si nbrōm ndēe mox bōx?" lūh uig vid ngīe dix mai nbāox dix ah nin: "nbāox maix ang dōng gah dīng si nbrōm. ex liex, bīe gon būi gon grūb ex uig," si vāi nīe ang siang sing loux lūh in, ah nin gah lūh: "bō, bō! bō nbāig ang mgāig ndaex ndēem dix, bōun mglang grūb būi maix būi ang grūb ex kaing! " lūh ah nin, "pan maix ang siang sing, ax si laih dix hu si nax būi jiag ma siah gix, mgāig gix gūan dix grūb mox?" si vāi gēd nin ndaex hrom dix, mōh sōg lūh in dix pong pao! noh dom qog lūh: "dix dēi?" lūh ah nang, "dix dēi!"

lūh sae dix dou sein, būi jiag ma yāox lūh, dig ko jiag dix, si nkrang bāox dix dum njēe dum nblāong gah lūh, nbuan ndēe si ngai, yēng bah rūg rōh grūb būi lūh nan. lūh npouig kaing si nax būi jiag houig grei ma.

si vāi hu jīe dix pao, būi jiag an gix yāox houig si vāi, dōu yāog būi ko jīag dix hu lai lom dix doing si vāi, mōh roi nbrax dou dīng rīang si vāi, gon ja npouig kaing si nax būi jiag. houig grei ma, lūh si mī si vāi, ngai nbaoh si vāi raoh dix ndaeh ngūd dix ndaeh, hoig uah uig, ang lai boun yāog ngai dix si mī lūh.

1 nbrēi pad lāi ke in, sog lāi loux ang maix dōng jēe ah qog jao mgāe gah.

2 yūh dix dong jēe ah lāi loux dīag loux:

nbāig ang mgāig ndaex ndēem -- mōh diag loux gah grāi loux, ang gēd blag kaix blag vēui dix mai grai dix loux, būi dom ah "nbāig ang mgāig ndaex ndēem" gah,

3 bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) dom rūg grūb būi lūh dix dēi lieh?

(2) njāo bah dix būi ang bōun lūh?

(3) ngai nbāoh si vāi uah njāo dix?

(4) yūh gah mox si vāi ang boun yāog ngai dix si mī lūh?

(MI YU)

Loux Diag

glīem ang hmoung, mgāig. ang yāox,
ang goui yian sex, ang hmoung si oui.

bah quh bah sum dīng sīao noh,
dix jū dix mglaex ang bōun dig.

gon kaox dāi bāing goui rāo ma,
npaeng guad dix som bruih kom uig.
dīeh louh mgrāng dix dāi līah blah,
boui hu boui ndēeih krum bīang diex.

1 nbrēi dix gēd, loux dīag in giex, ra jē, mih dīag eix gah bah dix?

2 qe grāi loux diag ba rāog ra loui mgrong, diam līh ndaex lāi.

log:

mu riad diad mu hreing.
--mōh māong ngaix

kaox ra roung, bloung ra diab.
-- mōh ia

10 Yeix Dai Muih Ai Rang
(Nbēen Lao Ba Rāog)

yeix dāi mgrīex mōh nbun gin hmom dīx ai rang giex nyī npaeng nkrang dix mōuing. nyī npaeng ah nin: "ai rang, maix mōh jē bah glū glīh yūh nin, ndex peem oud dix ndaeh ngīe, ang yeix dāi mgrīex ndouh muih maix, yeix dāi mgrux mōh mōuing ex heui! " ai rang ah nin: "nyī npaeng, maix mōh jē bah gūng gūang gū mgōng gū lūa, ang jīx gaex joung dīx ndaeh ngīe. ang yeix dāi mgrīex muih maix, ex mōuing yeix dāi mgrīex heui.

ai rang giex nyī npaeng ang jīx beix loux bāox dix, giex dom hu qog yeix dāi mgrīex, muih noh mox noh jong mēix an. ai rang giex nyī npaeng hu houig ndēe oud yeix dāi mgrīex qog hrom muih noh, yeix dāi mgrīex gēd nin: "nyī npaeng dou njēe dou nblāong, vū vīed vū vīang, hrom hri ang jīx gaex joung dīx ndaeh ngīe; ai rang gaex joung dīx ndaeh, jōum hrom jōum hri, goui hrom rāeh hrom sēe, ex ko dix mēix noh heui." yeix dāi mgrīex hoig nbrēi dix gēd son yūh nin, dom hu jūng mai ai rang.

nyī npaeng gāig gah ang yeix dāi mgrīex muih dix, nīad dix hu kaing giex, su dix hu diah yeix dāi mgrīex sang mgōuih.

kaix an, nyī npaeng gin mgog hrom gah ai rang giex yeix dāi mgrīex, noh sang pru ai rang mgōuih ang die bōun. dox houig nbōg yām bruih dāi mgrīex, nyī npaeng dom sae rīang dix pru, gieh dāi mgrīex nīad dix pai krum, gieh giex ai rang yāox dix muih bāox dix dom hreeng.

1 bog loux qog.

(1) yeix dāi mgrīex yūh bah dix muih ai rang ang muih nyī npaeng?

(2) njāo bah dix npaeng pru dāi mgrīex krum?

2 tie lāi ndaex yī.

(1) nyī npaeng dou ( ) dou ( ) vū ( ) vū ( ), hrom hri ang jīx ( ) ( ) dix ndaeh ngīe.

(2) ai rang ( ) ( ) dix ndaeh ngīe, goui hrom ( )hrom ( )

(3) nyī npaeng gin ( ) ( ) gah ai rang giex yeix dāi mgrīex.

(4) yām bruih dāi mgrīex, nyī npaeng sae rīang dix ( ) gīeh dāi mgrīex nīad dix ( ) ( ).

(ZHI WU MA MA YOU BAN FA)

Kaox Oux Rīb Rīem Goui Ban Fax

pan gon brāix hoig dīng,
dee hu kaing mīex dix si ndāeh.
mōi grag. goui jāong, sim sai goui bruig,
kaox oux rīb rīem goui ban fax dix?

daex leen mgōng hoig krei jong bu,
rōi jong bu gah gon braix dix.
ja mōh yāog npaeng dix pru hu,
gon brāix jah jong bu bung brang.

man jōd nīe njiad goui ban fax,
rōi gon dix jeeb si nbēix gad.
ja hveg dix gah haeg dou dīag,
gon brāix houig gū mgōng gū gaex.

dom mgoui gah goui rang ban fax,
gouig bied hax bīang pag dom mgoui.
pag dom mgoui dom yāog. dix dūh,
gon dom mgoui diad dou kaing niex.

kaox oux rīb rīem haoh ban fax,
ja mōh nbrēi maix hrom dix nqag.
jēe bah dōng ndaing nīe dan heui,
gon nyōm ang nbrēi hrom nbrēi hri,
ang jīx bōun dix dōng in gix.

1 ndaex lāi ke in grāi rīb rīem dix gix. hruad gix si mīe dix yūh gah mox?

2 lāi ke in mōh si ndiex mgāe eix nbrēi hrom hri dix mgāig kaōx oux rīb rīem, mgāig gū. jēe gu jōng, maix gon dōng kaox oux rīb rīem dix nang, qe grāi lāo gah hruad gix si mīe jao dix.

Lai Hein Num Bēen 2

1 pad ngai lāi in gix blag mgreem, sōg ngai lāi ko hu gāb mai, grōub mōh lāi loux.

plad ( )
klax ( )
pru ( )
kraeh ( )
nplod ( )
nklu ( )
nprab ( )
nkrang ( )
mglaeh ( )
mgrong ( )

2 pad mgūm loux in gix bah diam dix gah mīex lāi dīng.

(1) EX MŌH NYŌM MGĀE LĀI NKLOG LOUI NŪM.

(2) MGĀE LĀI HMOM HMOM, HAOG HUAN GŪ NGĀIX.

(3) LOUX LAO SHI EIX VĪEN GAH NIEX, LOUX MĪEX GEEING EIX BRIEX NDAEX HROM.

3 mgūm loux in gix blag mgreem bōd dix gah mīex lāi iag, ndēeih dieh diam gah mīex lai dīng.

(1) būi jiag ma dum njēe nblāong gah lūh.
(_______)

(2) yeix dai mgrīex muih ai rang.
(_______)

(3) rao ma peix hlaong peix glāi yūh nan!
(_______)

4 lāi loux in gix blag mgreem, mox bah ko dix ah mai bāox, doui gah geei.

kaox dix gū
klax dix lūg
giab dix mgong
hmoug dix peen

lai dix māg
mgon dix nyāing
maox dix mu
mōi dix pug

5 nbrēi dix pad mgūm loux in gix blag mgreem.

(1) si nkrah daex hlax, si ndaex grāeng krai.

(2) hu glieh mai hvaig, bō nklad bāox dix.

(3) bieh nbi mai mgraih, lāig laih mai nyīex.

(4) daex glaox giex daex graox ang om bāox.

(5) rom grong giex rom glong dee mōh rom.

(6) yeix kuad jao grāi, sam jāi jao diam.

6 diam ngai lāi mōh lai gon in gix blag mgreem dix jē dix ngai.
(log: ih - bih)

iang ( ) od ( ) eih ( ) aox
aing ( ) oud ( ) ieh ( ) aex (

(MEI LI DE GONG JI)

12 Ia Si mēix Hmom Mgrang

ndīx ndīx goui ia si mēix dix mu, jei dix gin hmom mgrāng, mād yūh mgrāng dix mai ah loux ngeei:

ia si mēix peix mgrāng yūh nin,
si mgōui raoh mai si nbēix brēeih,
si ngī nkoug mai si mgraing jāong,
si laih hmom mgrang ex di yix.

goui dīx ngāix, ia si mēix hoig sag gah gāoh dix, yāog naog dix, ah loux dix, hu houig num kaox dīng. noh yāox mgox dīx mu, ah "mgox lang nqeeih, ax si laih mox hmom mgrāng." mgox ah nin mai ndah hrom dix: "bō nyāng ha, goui vīag gah dax kaox in, sang bai ex noh." ia si mēix hmoung ah mgox haig, ah loux dix, nbāox nīad dix hu.

ia si mēix hu houig ndaex ma blix, yāox gun hia, ah nin: "gun hia doun dou ngai, ax si laih dix mox hmom mgrāng." gun hia ndah hrom ngīe mai ah dix nin: "ang ex d en, hoig bruih dāi kaox blix, sang hu ex dēei rom, " ia si mēix hmoung loux in, ah loux dix nbāox nīad dix hu.

ia si mēix hu houig hod dōung gaeng, yāox keid dīx mu, ah nin: "keid brāeh vāig, ax si laih dix mox hmom mgrāng," keid ah nin mai ndah hrom dix: "goui gāing ex, goui gōng gah hngoux, sang hu ex nyob gōng." ia si mēix yāox ang mox si laih hmom mgrāng mai dix, jēen ndēeih ing kaing.

houig mgrēng grax, ia si mēix yāox nbrūng gūad dix mu dang briex brēem, ah nin mai vōi hrom dix: "dax nbrūng, ex sang si laih dix mai mgox, gun hia, keid, yūh bah dix gix ang si mī ex? " nbrūng gūad ah nin: "mōh njāo dōng gix, hmom ang hmom, ang ngīe mgāig blag brāix, gon mgāig nang deem ang deem jōi gon būi yūh gaing nqo.''

ia si mēix hmoung loux in gin gāig gah, ang lai bōun hu si laih gah hmom mgrāng dix mai mox kaix, kaix an gū si ngaix, ang brāix nyāng rīang, nob sae loux ux dix, sou gon būi gaoh jāo.

1 nbrēi mgāig rīang, nbāox nbrēi pad lāi, bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) la si mēix hmom mgrang hu si laih dix mai mox gix? yūh bah dix noh hu si laih hmom dix mai an gix?

(2) yūh gah mox ia si mēix jīx dōng mgox, gun hia, keid ang si laih hmom mgrāng mai noh.

(3) nbrūng gūad ah loux dix gah ia si mēix? ia si mēix jū ang jū loux nbrūng?

2 pad lāi loux in gix, yūh dix jīx diam, brēeih brāeh briex brēem grāeng krai nqeeih nqai ngai nbāoh ndah hrom vāig vīag vōi hrom nyōm hrom goui hrom.

13 Jag Bai Sang Nbrēi Dix
(Nbēen Lao Ba Rāog)

yām njāeh ndīx, jag ang goui rung, gaing noh glū uig ngīe; jag ang goui haeg brēeih, lūng bae ngīe kom njūng, gin nbēh mgrāng dix dei, jag gin ang nyōm hrom gah nbēh mgrāng dix, sōun sang yūh dix hmom mgrāng, noh hu sōg haeg bāing haeg lūng, haeg si mgrag haeg raoh, ja mōh haeg hmom gah hrom noh, glīeb gah gaex jao dix.

noh ang nyāng nyōm hrom gah glū gaing dix, hu dēei kaox grouh haoh gag sum bīang gaing dix, kaix hoig nbrēi noh dix yūh nin, noh gin_ mgāex hrom, gēd dix hoig gin ko mgrāng, dou hu hod hnong dix ndaeh, nbrēi mgāig gia dix ndaex rom hnong. in pao, jag gin nyōm hrom gah hmom mgrāng dix.

kaix an, jag rian hu mgāig dix ndaex rom hnong si nqeeng. goui dīx ngāix, jag nbāox hu houig hod rom hnong, nbrēi dix līa mgrāng dix mguax ndom, mgāig blag ngai, nbāox līa blag kaix, hoig bi om gāing dang jē kom uig, yām in heui, būi lēui vīex soux houig lēui dou diag, jag bū bāb diad dou lāig ndaex noung, noh ang nyāng dou mīex mglang dix, rung noh grix gah hnu maox, jag qe dix rūd ang boun, qe dix gah ang jīx, būi leui houig, boun mgiex im noh. in pao, jag dāeg glih brēeing ndaex hrom, gēd nin: "pan ndōg dōng mōh gāing yūh nin, ang ex ndouh mgei nbrēi dix hmom mgrāng."

1 nbrēi dix mgāig lai ke in, bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) sōun bah dix jag leui nbrēi dix?

(2) jag nbrēi dix yūh gah mox?

(3) njāo bah dix būi leui bōun mgiex jag?

(4) jag nēi hrom dix ah gah mox?

2 lai louh bāox dix lao nbēen in, mgāig mox hmom lao, uig lāo.

3 diam nbēen lāo dang jē dix gaex dix mgrong.

(HUA JI DAN)

14 Hua Rīang Dom Ia

si vēui in boun yīeh nūm ndīx, goui. būi hag diex Yi Da Li dix gaex, gaex Dax Fēn Qix. noh mōh būi hua rīang ao jee gaex dix gaex.

Dax Fēn Qix yām daeg njāeh dix mgāe hua rang ndīx, jao mgāe mād dix hmāing [sic -> hmaing?] noh hua dom ia, hoig hua dix mu nbāox hua dīx mu. noh uig ned hrom gah hua dix dom ia, dom qog jao mgāe dix: "jao mgāe, maix ja hmaing ex hua dom ia gū si ngaix, ded dee mōh gāing qaox dix yie euih?" jao mgāe, nbrēi dix ah nin, "ha ded maix jei hua dom ia ndaing yīe yōing, pan maix gēd nin hoig lūd.

dom ia dīx hreing mu, bah om bāox taig tiam ra mu ang ndouh goui, gi mōh dom ia dīx mu, nblōng mgāig maix noh ang om, mgrang noh gah ang om, ex hmaing maix hua dom ia, roung mōh sang hein mgāe ex ngai mgāig maix mai ju yi hua rīang, mgāig dom si ndong, hua dom hna min."

Dax Fēn Qix hngiad loux ah jao mgāe dix, nbrēi hrom dix hua dom ia, hoig hua dix blah nbāox hua dix blah, dix blah jei hoig hua dom ia ang om baox mīex mu mox.

oud kaix, Dax Fēn Qix gi mōh hua bah dix, njiad jīx hmom hua noh, pai hua noh līh dix daix ngīe.

1 nbrēi pad lāi dom jīx. yūh dix dong Dax Fēn Qix mōh būi yām lāi mox ndīx, būi hag diex mox, mōh būi yūh dix. Yām njāeh noh dix mgāe hua rīang, njāo bah dix jao mgāe mād dix hmaing noh hua dom ia?

2 tie lāi ndaex yī.

(1) Dax Fēn Qix mōh būi hua rīang ( ) ( ) ( ) dix gaex.

(2) maix hmaing ex hua ( ) ( ) gū ngāix, ded dee mōh gaing ( ) ( ) ( ) euih?

(3) ( ) dom ia ang goui bah om bāox dix taig tiam.

(4) roung mōh sang ( ) ( ) ex ngai mgāig maix mai ( ) ( ) hua rīang.

(5) oud kaix, dax, fēn qix ( ) ( ) hua bah dix, njiad jīx ( ) hua noh, ( ) hua noh līh dix daix ngīe.

3 ah mglib ngai, diam mglib ngai loux ah jao mgāe līh uig.

(MI MI XUE XI)

15 Moux Dix Hein Mgāe

yām dab nāing hox rom ndīx, ex rēin lāi nklog iag gah, lāi rēin yix mōh pug lāi dog hox rom. goui dīx nūm, lien dix ren brāeng houig ndaex yaong yix si nqeeng, yix ang yāox dix mgāe lāi hmom hmom. jao mgāe mgūah yix mōh jūb mox jūb an, njāeh mgāe yix jū jāng gah vēui, yix goi hu mgāe būi hun kaix.

ju yix goui būi boun gaex, nbōg dīx nblah yix hein mgāe dix nyīex mgrūx kix kaox, nbōg dix nblah yix hein mgāe dix ndaex si nbēem si vīe. hoig hein mgāe yix dix, yix moux pug lāi kaix.

an dīx ngāix blag bōu, jūb yix hein mgāe dix nyīex mgrūx kix yix, yāog dix hmoung loux dou būi blag diex, gon hmoung loux yōu būi: "dix ren houig pao! dix ren houig pao!" gix nīad dox pug lāi gah ex. dou hu braog nyīex mgreem kaox dīng, bih blah kaox grouh, gleei diex blag bīang, blag loun jūang, nom pug lāi gah ndaex hoig nta dix gaong hmom ngīe, dōub noh gah loun jūang, mgrōi diex gah bīang, nbāox lāi gleei hlax kaox grouh oud bīang kaix, mgāig eix noh yēng bah ang kaix quh dix nan. ex ndēeih dou houig nbrog nyīex, gix loui gaex yūh dix mūan loi si māox, ex lāig dix mūan mai gix. ang goui mīex nkreeng dix, dix ren ndūn si vīex nbaoh, brāeng dix lāig, krieh blag gū si ndāeh, ang yāox dīd dix, hu ngīe kaix. hoig si ngāi hu dix ren, yix nbāox dēei pug lāi līh, nbāox nīad hein mgāe dix.

yām lax an, yix moux dix mgāe lāi yūh nin heui.

1 mgāig lāi si ndong, nbrēi dix grāi gah baoh noh ndaex moux lāi mai dōub noh ndaex yūh gah mox.

2 gāing in mōh nbōg yām lai mox ndīx? yūh bah dix gix moux dix hein mgāe lāi? gix moux dix hein mgāe yūh gah ox?

3 sīao lāi loux ah mgūm loux.

nbōg dīx nblah ......, nbōg dīx nblah .......

(ZAI YI YUAN LI)

16* Oud Ndaex Nyīex Bai

si vīex nyīex saex hoig luah ra loui daix, loux ndaing iag, goui dix vūd, si vīex nbaoh, nyōm si mēix ndiang goui ndaix ndim nūm dix gaex nplian mai si vīex, noh glian mgīe jei dīng dix mu, jūng mai si vīex om bah goui grax gāig ngīe nan.

"Jīn Yong!" zhé hào [sic] jao mgāe oud bīang gu, you [sic -> yōu?] mai gaoh dix ngōm, nyōm si mēix dōng si ndong noh, bah yōu noh rāeh mōh jao mgāe noh heui, yāog hu nblum dix dein, jao mgāe, gūan dix gōm noh sīed ngīe.

"yix dāeg hmoung lāig maix nyīex bai." Jīn Yong ah nin, een mgīe jei bīang peen, mgīe jei ang mgrōd dix, dang yah dix, mōh nyōm oi gix, blix gom gix, ping go gix jao mgāe daeg sang nyei, Jīn Yong nbāox ah nin: "yix hoig houig uig, gix oud blag diex!" jao mgāe ndaox gah, līh kaing gu, baoh quang fu.

"jao -- mgāe -- " gon nyōm sam sib gaex haoh yāox jao mgāe dix, mgrūm yōu gū gaex, gix ndia dix mōh loui dia rāeh see ngīe, yāog daix dix, grūb dūi [sic -> dui?] lī gah jao mgāe, man raoh rod daeg gix bliao mai npaeng, ngai būi sam sib gaex si mī jao mgāe dix, uig douh si ngī ngīe.

"yūh gah mox, beix leui ......" jao mgāe nqob braog quang fu gah daix ra kon, rom ngai lā dix līh kom ra blag.

1 bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) Jīn Yong lāig nyīex saex yūh gah mox?

(2) sōun bah dix jao mgāe gōm Jin Yong sīed ngīe.

(3) sōun bah dix jao mgāe lā rom ngai?

2 nbrēi dix ah, nbrēi dix bōd,

si mēix: Jīn Yong mōh nyōm si mēix.

nblum: Jīn Yong nblum dix gah jao mgāe
gōm: jao mgāe, gōm Jīn Yong sīed ngīe.
baoh: jao mgāe baoh quang fu.
man: man raoh bliao mai naog gon nyōm.

(JIA FANG)

* Jia Fang

Tian Fang ndaing hmom hein mgāe lāi si nqeeng, vōung in ndaex ra ngāix ang dōng mōh njāo bah dix, jao mgēe qog noh, noh ja ang bōun bog boud, Tang jao mgāe hoig ih briex nbōu, hu qog qeing dom nyīex Tian Fang.

Tang jao mgāe houig hod si vīex goug yōu Tian Fang, ang goui būi bog, noh hnyeen si vīex lāig ndaex nyīex, yāox ngīe id mīex Tian Fang bīang gu, hod gāing mgāong een si ndah gah ra loui mgīe. mīex Tian Fang yāox Tang jao mgāe, si nkeen yāog dix gāoh, ah nin: "Tang jao mgāe, ngōm ngōm, sōg maix yeix fang liex? noh dāeg houig kaing hu dix dēei si ndah, gon lai hu nang rom nux."

Tang jao mgāe hu houig mai gu, nqob blong daix mīex Tian Fang, nīad ah nin: "mgre maix heui, mgre maix heui." Tang jao mgāe deem mīex tiao fang mgre dix hmom, dēei si ndah, hu hod mglaeh ngū, krei dix ngaig si ndah.

si vīex nbaoh, Tian Fang mgiang rom dix dūng lāig ndaex nyīex, noh yāox gah krei Tang jao mgāe dix ngaig si ndah, ndaox ngīe gah. Tang jao mgāe deem Tian Fang lie rom ndaex ang, si nbeed gaing noh, gōi ah ngīe nin: "mīex maix saex hyom, yūh gah mox ang grāi ex hmoung? pan maix grāi, eix houig dix deem mgō maix uig."

brāix hoig hla, Tang jao mgāe ang nyāng ing gah nyīex. noh ngōm hod nding, deem mgō Tian Fang tie hein lāi mgāe.

1 "tie hein", mōh nbāox tie dix hein mgāe dix gah jēe bah ang nyāng jīx dōng.

2 bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) njāo bah dix Tang jao mgāe hu nyīex Tian Fang?

(2) Tang jao mgāe yāox bah dix nyīex Tian Fang?

(3) Tang jao mgāe deem mgō Tian Fang yūh gah mox?

Lai Hein Num Bēen 3

1 pad mīex lāi dīng in gix blag mgreem, rīan hrom dix gah mīex lai gū jūb, si laih dix mgāig om ang om bāox dix.

C -- G
D -- P
E -- F
H -- N
J -- L
M -- W
O -- Q
R -- B
S -- Z
T -- F
U -- V
Y -- X

2 diam ngai lai mōh lāi mīex in gix blag mgreem dix jē dix ngai.

(log: gl-- gloung)

bl-- gl-- b--
br-- gr-- nb--

3 ngai lai in gix blag mgreem, jīx grōub dix mōh lā loux dix uig, dix ngai grōub mōh lāi loux dix mu.

(log: pug -- pug lāi)

si --
bang --
laih --
kix --
dīng --
jāox --
dēi --
dīe --
grāi --
glāi --

4 tie mgūm loux in gix blag mgreem ko uig.

(1) ( ) ndaing hmom diam ngai lāi.

(2) ( ) dox ia gāoh nbrog nyīex.

(3) ( ) bih nyīex mgāe lāi nblang ngīe.

(4) ( ) giex ( ) mōh gōng ang hmom.

(5) hoig mgāig nang ( ) pug lāi in?

(6) ngaix laex sax sang hu ( ) kix nang?

5 bog loux qog in gix blag mgreem uig ha, nbāox doui dix ah bu dix nbōg uig.

oud nyīex beix ndēe mox?

nyīex beix goui mīex gaex? mox gix uig?

kaix nāox lāi maix yūh gāing dix uig

maix rīex muih dix yūh gāing dix?

6 pad loux blag mgreem dix nbāex.

yeix ga sang hua rīang sam mēng, sam meng nom rāeh ngīe, gieh yeix ga hua dix, yeix ga hoig hua sam mēng, sam mēng nbāox tie dix hua rīang rē hu ndaex rom blag mgreem rīang jao dix, yāox kee ih noh grāeng lien ndaex rom,. sam meng hoig hua re, nqi yeix ga yāox, yeix ga ndīeh daix dix ah "hmom, hmom".

(MI FENG YIN LU)

17 Hia Tung Grax

nūm 1922, Liex Ning oud nyīex bīang gon mgōng dix mu hod Mo Si Ke, hag diex an goui būi. eei hia dix gaex, Liex Ning rian goug noh houig gum mai dix.

goui dix nbog, liex aing jei dix sang sōg būi an lōm lāo mgrong eei hia. būi bu goug si vēui in si nqeeng jō dix hoig hu mō si ke, būi bro ang dōng ndee oud noh, Liex Ning dōng ngīe, ang peix si ngāi, dom bu sōg daix jāong.

Liex Ning si mī si ndāeh mai hu dix, noh yāox rēem hia dāi hod grax vung vang ngīe. noh nbrēi dix mgāig, hia an gix hoig rēem dāi, bu hu lāig ndaex si nbēem, braog si nbēem goui nyīex iag dix hlang. Liex Ning bu houig hod nyīex iag an, mgūh si vīex, būi baoh si vīex rūg mōh būi eei hia an.

būi eei hia yāox Liex Ning, uig yaoh ngīe mai ah dix nin: "maix hmom, Liex Ning tong zhi. mox bah vīex maix houig din?" Liex Ning ngīah mai ah dix nin: "ex goui jao tung grax, mōh hia eei maix bah tung ex houig din."

1 nbrēi dix pad lāi, grāi lāo ndēe oud Liex Ning, bang dāi, si nbēem, nyīex oud jao eei hia in gix gū jē. Liex Ning hu yāox jao eei hia yūh gah mox?

2 pad mgūm loux.

(1) Liex Ning oud nyīex bīang mgōng iag ndēe ndēix Mo Si Ke.

(2) būi bloi Liex Ning hu goug būi eei hia si vēui in hoig hu Mo Si Ke.

(3) Liex Ning nbrēi dix dong blag bu hia.

(4) nyīex iag oud hod braog, si nbēem dix hlang, Liex Ning hu mgūh si vīex.

(5) ex goui jao tung grax, mōh hia eei maix bah tung ex houig din.

(ZHI ZHU)

18. Mgrēeih

ang dōng mōh yām lai mox, mgrēeih yūh nyīex dix si nax gag kaox hod mōing nyīex yix, ex rian goug nbuan gah mgiex mgrēeih nbrū nbrang.

dix ngāix, nbrū dīx mu grix gah nyīex mgrēeih, nyīex mgrēeih bīd gah. mgrēeih nīad dix hu mgiex nbrū, nbāox goui dix jū, būng bīang lāig ndaex nyīex mgrēeih. mgrēeih lōd maox kaing ndaex grei dix, mgrōd būng bīang gah, dom ang bang bīang lai bōun quh daeg nāox.

bah gin nū dix mgiex mōh ndēei, hloux noh ndaing gin, gaex noh ndaing gian, rīang noh gah ndaing dīng. goui dix nbōg, ndēei dix mu bu houig gah nyīex mgrēeih, mgrēeih nīad dix hu gah, mgrōd jāong noh gah maox, ndēei vu vad daix jāong dix, ang jū mgrēeih pioug dix, nyīex mgrēeih hoig yang hyeui kom uig. nyīex mgrēeih mgrīah, ndēei rāe bīang diex ah pog nan, mgrēeih si mī ngīe noh, ang dōng gah sang yūh bix.

mgrēeih mgiex nbrū nbrang, gon yāox nang grax hlad mouing. goui dix nbōg, gun ai go nbrīex gōi bu houig, sae rīang yēeb bruig dix dum gah nyīex mgrēeih. mgrēeih jei noh mōh nbrū bah grix, nīad dix dou du mgiex gun ai go ndēeih blug bliag dix mgiex mgrēeih vīex noh bu hu. nyīex mgrēeih si nax gag kaox an, lāex nblāi ngīe kaix.

1 pad lāi dom jīx. qe grāi gah mgre mgrēeih nbrēi nbrang giex būng bīang. yūh bah dix noh ang bōun mgiex ndēei? mgrēeih yāox grax hlad mouing bah dix?

2 nbrēi pad lāi loux in gix.

nbrū nbrang hlad mouing vu vad
yang hyeui blug bliag gun ai go

(XIAO XIA)

19* Gon Si Ndou Rom

dix ngāix, ex hu hod glong iag laong yaong. hvaing gon si ndōu rom, vīex noh ing houig gah nyīex, eei noh ndaex tam si līeg, gon si ndōu rom in gix, dix nblah ngī rīang ngīe log si līeg nan, in gix mōh bah daeg huan; dix nblah glāi bae ngīe, in gix mōh bah gūad.

gon si ndōu rom in gix nyōm dix mgāig. ih gix brīex ndaing rīan hrom dix, njāeh dix dīah gah si mgiab vīex dix, nīad ndēeih kaix dix kaix, nbāox dīah dix daix, nbāox ndēeih, dom hoig dōng noh ang goui hlad mouing, noh dom dāeg giab gah si mgiab ih kaix, gon gon si ndōu rom hoig sag gah ih dix brīex, dix nblah yūh lōui hu hu ndēeih ndēeih, dīx nblah peed bāox dix, dix nblah glīeb dix mai mōing tam rom laex dāeg dix.

goui dīx nbōg, ex vīex gag kaox hu ku kiah dix mūan gon si ndōu rom dix mu. noh yāog dīad dix lāig grei tam, vū vīed mgong jāong lang dix, si mgiab vīex noh ang ang ngīe dix, haeg nqeeih noh yāog yāog ngīe dix, dou ngai noh blouih blouih ngīe. yām in heui, gon si ndōu rom dang dix mu lōui dix houig, giex dab bāox dix, bah ang bēix an dīad dix dou, dīad dix lūan kaing bīang rom.

kaix naox lāi gū ngaix, ex. rian jung hod tam rom mgāig dix vūd, ex peix muih hrom gon si ndōu rom in gix yūh nin liex!

1 pad lāi, jī lāi loux ang dix dōng jēe.

2 bog loux qog.

(1) gon si ndōu rom log bah dix nan?

(2) gon si ndōu rom ih briex yūh ga mox?

(3) gon si ndōu rom ra mu dab bāox dix yūh gah mox?

(4) kaix hoig sag gon si ndōu rom, gi yūh bah dix gix?

(KE ZHOU QIU JIÀN)

20 Hmai Re Sog Vaig

ndīx ndīx goui būi dīx gaex sang ngōm rē dung saeng, loui ang rīan hrom dix, vāig gōg noh rāe lāig ndaex rom saeng.

būi an ang ki gah bīe jēeix gox, lōd gon mgon, nklog hmai gah braog rē dīx mu.

būi qog noh: "yūh bah dix maix ang nīad sōg? maix nklog hmai an yūh bah dix gah?"

būi an gon gieh hrom dix nyōm ngīe mai ah dix nin: "ki gah dix nieh, vāig ex rāe see in nux. houig rē doi blag an kaix, ex gōi līh sōg sēe ndee hmai dix in ndaex rom, ex jīx ang. yāox vāig yūh gah mox."

1 nbrēi pad lāi dom jīx, grāi lāo kaix rāe vaig ndaex rom, yūh gah mox būi in ang ki gah? hod ban fax sōg būi in vāig, yāox ang yāox vāig? yūh gah mox ang yāox?

2 tie lāi ndaex yī.

(1) būi dīx gaex sang ngōm re ( ) Saeng.

(2) vāig gōg noh ( ) ndaex Rom Saeng.

(3) noh ( ) ( ) bīe jēeix gox.

(4) noh ( ) ( ) gah braog rē dix mu.

(5) rē houig doi ( ) ( ), noh daeg līh ( ) vāig sēe ndēe hmai dix.

3 pad mgūm loux in gix blag mgreem. sīao lāi loux goui dian gah jāong ah mgūm loux dang jē.

(1) Yeix Ga ang gī ang hax mai grāi dix loux.

(2) Ai Nab ang ki ang kom gah sang qe lāi.

(3) Nyī Rōung ang rīan hrom dix, dīah gong rom nam mēg hieh bīang lāi.

(WO YAO DE SHI HU LU)

2 Bah Jīe Ex Mōh Si Ngīan

ndīx ndīx, goui būi dīx gaex sum si ngīan dix num, hlax si ngīan uig glāi ngīe gah hnu si ngīan uig, dai si ngīan hoig bruih, bing douh douh ngīe, kaix laix dāi, loi si ngīan uig si mgrie ngīe gah hnu si ngīan. peix njiad gīeh būi muih dix yūh nin liex! būi sum si ngīan dīx ngāix hu ngāig ra loui nbōg.

goui dix ngāix, noh yāox haog gōng hlax si ngīan, gēd nin, gon gong ra loui mu. ngīe yūh dix gah! noh ja nqag boud loi si ngīan, dang ah brāix nin noung dix: "loi si ngīan ex., nīad maix pai huan, nīad maix pai huan! yūh maix dīng kaing blix nbi nūm nīe hmom!

bāox blōg dix gaex yāox noh pao, ah nin gah noh: "maix bō mād dix mgāig blix si ngīan ngīe, nīad maix blaex gōng an gix gah hlax si ngīan kaing!" būi sum si ngīan nbrēi dix ah nin: "dīd dix? blaex yūh dix gōng oud gah hlax? bah jīe ex mōh si ngīan."

goui loui ngāix, gōng hlax si ngīan nīe nīad dix haoh, loi si ngīan dieh dix si mgraing hvid si nyeig, krum kaing hnu dix dīx mu dīx mu ngīe.

1 pad lāi dom jīx, grāi lāo si ngīan yūh gah mox yām njāeh, houig kaix dīeh dix yūh gah mox, ndēe nkoig yūh gah mox, hrom gēd būi. sum si ngīan lūd ndēe mox?

hod dix lāo nbēen in mai mgūm loux gix blag mgreem.

(1) ndīx ndīx, gōui būi dix gaex sum ngīan dīx num, si ngīan hoig blix.

(2) gōng līh goui gah hlax si ngīan, noh ang guang.

(3) bāox blōg hmaing noh blaex gōng noh ang hngiad.

(4) loi si ngīan krum uig.

Lai Hein Nūm Bēen 4

1 pad mīex lai iag in gix blag mgreem, diam mīex lāi dīng hu mai, laih dix mgāig om ang om.

f ( ) h ( ) d ( ) l ( ) m ( b ( ) j ( ) q ( ) e ( ) a ( t ( ) n ( ) r ( ) g ( ) i (

2 mgūah ngai mgūah loux si ndong, yūh mōh lāi loux kaix.

nbong ( ).
mgang ( ).
npong ( ).
nkang ( ).

nqog ( ).
bāing ( ).
njog ( ).
bīang ( ).

gaong ( ).
nblom ( ).
goung ( ).
nbrom ( ).

3 pad lāi loux in gix blag. mgreem, ngai lāi goui dian gah jāong, eix ah "lāi jēe qoh" gah.

bāog ndaex glom rom re qe lūg kix
pad lāi diam lāi lōng grax bō nyei
mgrong kaox gīe lāi dāing qiux
tah kaox som eeb daeh hing

4 pad mgūm loux blag mgreem, briex hrom dix gah ngai lāi goui dian gah jāong.

1 Yeix Kuad qang gē .

2 Yeix Kuad jīx qang gē

3 Yeix Kuad hmom qang gē.

4 Yeix Kuad ndaing hmom qang gē.

5 Yeix Kuad gin hmom qang gē

5 diam ngai lāi mōh lāi mīex in gix blag mgreem līh dix jē dix ngai.

(log: h -- hu)
mgl--
kr--
nd--
mgr--
kl--
nt--
6 diam lāi loux gah lāi in gix blag mgreem.

(log: pao -- pao sax)

moig --
baeng --
meed --
bih --
hvaig --
bag --
nkraoh --
ding --

(WO MEN YE YAO DANG HONG JUN)

22 Yiex Gah Sang Dang Hong Jun Nang

kaix hliex oh brāix. grū nāing hong jūn dīx jūb hu si vēui.

yāog dix hmoung loux yōu uig groing ngīe, "hong jūn geeing sam geeing sai, groux dīx vūd? " Maox jū six yāog "dix jūng, nkaix dix si mī, yāox gon nyōm si mēix ra gaex dou hod hong jūn.

giex hoig nkeen laeh lee, dou houig hod Maox jū six, si mī si mīang hong jūn bah dīng bah hlaong in, giex ah nin kom hrom kom hri dix: "geeing dīng, yiex gah sang dang hong jūn nang, beng rieb jeeix! " Maox jū six ngīah mai nbrēi dix mgāig gon nyōm in giex. grāeng oud gah gaex giex hoig mgrīah pong ngīe, ih ngīe giab oux, nyōm an dix gaex gōg niex jāox mai mgīe grāeng dīx mgīe; nyōm an dīx gaex gah gog nang gon mgīe dix mu, giab man dix gū vīen dix mai mgīe. Maox jū six yāox gon noung min bah houd in giex, ngēeh gaing dix, jū dix rīeb giex hu mai gix.

lien hong jūn dīx gaex nkaix ngai dix ngīah um mai giex, om mōh ah nin, mgāex dix rīeb bax, hong jūn hoig mōh nyīex bax heui.

1 nbrēi mgāig rīang, nbrēi pad lāi, gon nyōm ra gaex dou houig yūh dix.

Maox jū six yūh bah dix jīx dōng giex mōh gon nyīex noung min bah houd bah ka? hoig yāox giex dix dang hong jūn nang?

2 pad lāi loux in gix blag mgreem. sīao bah goui dian gah jāong ah mgūm loux.

oh brāix
grū nāing
nkeen laeh
dīng hlaong
ngēeh gaing
houd ka
Maox jū six
hong jūn
ngīah um

3 lāeg ngai lāi sae ndaex yī.

ra giex

(1) gon nyōm ( ) gaex dou hod hong jūn.

(2) grāeng ih ( )hoig mgrīah uig.

4 nbrēi dix pad lāi ke in dom jīx.

(KE LI GUI GONG)

23 Dix Mu Gox Mōh Jīe Būi Hun

"nix ren jang" rūg njiad jīx mian būi diex, bīe yūh būx ex giex han bāox dix, noh gah hoig mian līh, gon graix yian sex gah hmom ngīe.

grāi eix noh rūg njiad goui jēe, yīex ex eei han puan mu. han in gix raoh ngīe nqeeih, beem ngīe ndoung, bāing ngīe haeg. būx ex gin muih gix, rian dox gix ih brīex brēem. pan han yāox noh, douig nkoug dix lang ngīe lai lōm noh.

ngāix did, būx ex bōun sud blix hngoux. dīx gon krong, dāeg sang hu dox ndaex dui, han an gix puan mu jei noh mōh sang dox gix ih briex, ah ga ga ga nan mai dou dix houig. būx ex yāog krong hlaong ngīe, sae rīang dix ah nin: "in mōh jīe ndaex dui, ang dox beix ih!" han an gix ang hngiad loux jeeix gox, gix ndīeh bruig dix, si mī gon krong, rīag ah ga ga ga nan sang dāing dix gah krong, būx ex moux njēe moux nblāong dix, hoig nkeen laeh lee mai.

in pao, "nix ren jāng" houig, noh ngīah rom ngīe ah nin: "būx braix, maix mōh būi lāoh līe, ex mian rīang maix dix mu."

maix mgāig, mōh rīang si yūh mai han, gon sum jēe gaex ah "ke li gūi gōung."

1 nbrēi mgāig rīang, nbāox nbrēi pad lāi, bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) dom yūh mgrāng han gah mox?

(2) njāo bah dix han yūh būx ex?

(3) "ke li gui gōung" mōh yi see dix?

2 tie mgūm loux uig, diam līh mai.

(1) yīex ex eei han .......
(2) būx ex sud .......
(3) han an gix ndīeh .......
(4) būx ex .......

3 nbrēi pad lāi ke in dom jīx.

(CAO)

24 Rīb

rīb yū yīh bīang peing,
dīx num im giex grouh.

ngū diag mglēeing ang uig,
npaeng vō pru ndēeih mglaoh.

1 nbrēi pad lāi, grāi lāo yi see loux ngeei in.

2 grāi yi see ngai lāi in gix blag mgreem.

peing im grouh mglēeing
diag vō ndēeih mglaoh

3 grāi yi see lāi loux:

(1) yū yīh -- mōh hmom rīb, uig nīe uig sīed.

(2) bīang peing -- bīang hag diex si nbēing.

(3) ngū dīag -- ngū brōui yūh diag.

(4) npaeng vō -- npaeng kix vō.

(5) dix nūm im giex grouh -- dix nūm im dix nbōg grouh dīx nbōg.

4 in mōh loux ngeei hox dom ndīx ndīx. yūh dix jīx ah jīx diam mglib ngai loux ngeei in.

(LIU HU LAN)

25 Liux Hux Lan

nūm 1947 kix 1 ngāix 12, brāix glong mōud hvaig ngīe, npaeng guad pru houig ngai nbāoh būi, uig saex yēng bad mgon nan. gox min dāng būi dīeh lug liag lāi lom yaong Yun Jōu. njāo mōh jōuih pan tux būi, gix boun mgiex nyōm on njū goung qang dāng yuan Liux Hux Lan, lāeng noh ndaex nyīex vād dīx hlang.

dix ren jei sang bōun liag Liux Hux Lan, ah nin gah noh: "grai ex hmoung ndaex yaong mox gix bah mōh goung qang dang yuan, maix grai dix gaex, dox maix ih māe dīx yīeh"; Liux Hux Lan sae rīang bog loux gix, "ang ex dōng!" dix ren nbāox nklad noh ah nin: "ang maix grai buing maix yūm!" Liux Hux Lan nbrīah dix bog loux gix: "ang dong, hoig mōh ang dōng!" dix ren ang bōun dīd dix kaing ndaex nqeeih Liux Hux Lan, dog noh dom hvu hvia ngīe hnam. Liux Hux Lan log būi hlo būi gah hriam hla hleig nan, ang quh ang mgouih [sic -> mgōuih?].

dix ren re Liux Hux Lan hu ndaex bag nbrog nyīex vād, dad gaing min bīng bōun mgiex gix līah gaex ngai Liux Hux Lan mai bē sin ndaex yaong. dix ren jī vaig raoh ngīe hnam būi gah ah nin: "ang maix grai, dad gaing maix!" Liux Hux Lan yāog gaing dix, ah nin: "sang dad sang bāeh, nyog gah yūh beix, pan hlad gah yūm, ang jom mōh goung qang dang yuan!" npaeng guad pru ah fūd fud nan, noh ndīg bīang hnam būi lāoh, hu houig mai vāig sid, Liux Hux Lan yūm dīng jē, nūm an noh dāeg goui ngīe 15.

Maox jū six hmoung ao yūm noh, diam lāi gīeh būi briex dix dōng: "yām glōd dīng nbuan, yām yūm dīng jēe".

1 nbrēi pad lāi ke in. grāi lāo ndaex lāi ndēe mox gix bah grāi gah ang Liux Hux Lan hlad gah dix ren.

2 hngiad loux diam lāi nbāex kaix dix nbāex.

(ZHU DE DE BIAN DAN)

26 Kaox Mglom Jīe Jū Dex

nūm 1928, Jū Dex toung zi vīex grū nāing hong jūn dix jūb houig Jin Gang Shan, rōum dix mai jūb Maox jū six. bīang mgōng mōh lien hong jūn, jāong mgōng ang si ngāi mōh dix ren, mgōng Jin Gang Shan brīex brēem ang hiex nīe gah, gix rian bloi būi hu glom gah jāong mgōng yaong maox ping, njāeh Jin Gang Shan houig gah maox ping kom hu kom houig goui hroug sib lī, hlaong mgōng, nblāong grax, gin nū dix hu, kom mōh nan, ja nkrang boud dix, hu ga nbōg.

Jū Dex gah hu glom nang mai, gon lien, noh ih giab oux, jah niex ngouh, glom mgaox naog ngīe, dix mglom haog nblāong mai būi hun, bōun ngāix hu glom mgaox, boun nbōu gon sang gēd son grax buing nāing mai dix ren. būi hun ang nyōm hrom gah, gix moux kaox mglom jīe noh, ndaox gah nbāox Jū Dex toung zi sōg kaox mglom kraox dīx mgong, diam lāi "Jū Dex diam" loui ngai gah. būi hun yāox yūh nin, nīe nīad dix muih Jū Dex toung zi, ang lāi nyōm moux kaox mglom jīe noh.

1 nbrēi pad lāi ke in. grāi lāo mōh gāing dom yām lāi mox ndīx. yūh bah dix Jū Dex diam lai "Jū Dex diam" loui ngai gah kaox mglom jīe dix?

2 pad lāi loux in gix blag mgreem, vīex lāi loux goui dian gah jāong ah mgūm loux.

Jū Dex maox ping brīex brēem nblāong
kaox mglom gēd son gin ndaox giab oux niex
nqoun toung zi si nkrang

Lai Hein Num Bēen 5

1 lāi loux in gix blag mgreem sang ko dix yūh gah mox mai bāox dom ko, doui gah geei.

hngoux goi uig hun ngīe
baox blōg uig rong ngīe
gon būi hang hrom ngīe
gaex hag hmom gaex ngīe
loux ngeei joung nbrad ngīe
hong jīn uig rīan ngīe

2 sae nblīe lāi hmai loux gah mgūm loux.

(1) Yiex Am Nab hu mgāe lāi

(2) sax yāox maix doug mgrēeih nyīex dix nang

(3) giex peix mgāex yūh nan liex

(4) Liux Hux Lan ah ang ex dōng

3 pad loux in gix blag mgreem, rian hrom dix gah loux lāi.

nbih (nbih hlax lai)
bih(bih nyīex),
mgōg (kix dix mgōg)
gōg (gōg kix)

mgīe (sūb dīx mgīe)
gīe (gie gah hlax)
njim (njim hriam)
jim (jim gah njim)

mglīan (kix dīx mglīan)
glīan (glīan gon nyōm)
njih (njih mgong hriam
jih (jih gah nyēix)

4 diam ngai lai mōh lāi mīex in gix blag mgreem līh dix jē dīx ngai.

(log: s -- sai)

hv-- hng-- hy--
hr-- nkr-- np--

5 diam ngai lāi mōh lāi gon in gix blag mgreem līh dix jē dix mu.

(log: oh -- mōh)

ia-- oux-- uih--
aing-- aeh-- od--
og-- am-- ub--
ian-- ai-- iang--

6 diam lāi loux gah ngai lāi in gix blag mgreem.

(log: gon -- gon mōi)

mgīah-- rom--
gāig-- hrom--
mgrāng-- krom--
mōh- sam--

7 diam mgūm loux gah lāi loux in gix blag mgreem.

(log: ndēe mox -- maix sang hu ndēe mox?)

njēe ndlāong --
gēd son --
sae rīang --

(HU LI HE WU YA)

27 Soux Brāix Giex Lag

mīex lag yūh hmeem dix gah kaox dīng num kaox dīng goui ndaex dīx mu, soux brāix dīx mu oud gah ndaex in.

goui dix ngāix, mīex lag bu hu sog gon dix ih briex brēem, noh yāox nēix dīx poi, vīex nīex ing houig gah hmeem dix, noh dum bīang gag kaox, hrom noh uig mgāex ngīe gah yiex dix nēix houig gah gon brāix dix.

in pao, soux brāix līh sōg dix ih brīex noh yāog gaing dix, yāox vīex mīex lag nēix dix poi gah mgāoh dix, rom mia noh hoig njō ngīe gah.

soux brāix gēd hrom dix, ngīah mai ah dix nin gah mīex lag: "mīex lag bāox muih, maix hmom!" mīex lag ang nyei gah.

soux brāix nbāox ah nin: "mīex lag bāox muih eui, hmom gon brāix maix, nang bah?" mīex lag nbleig [sic -> nblēig?] soux brāix dīx ngai ngīe, ang bog loux noh.

soux brāix lai nbāox ah nin: "mīex lag baox muih eui, haeg maix peix dix hmom yūh nan, hmom kaing saig mīex ndīng mox loux maix gon nīe hmom dix dēi, bai sang hmoung gah ah maix loux. maix qang gē ra loui mgūm yāox!"

mīex lag hmoung ah soux brāix nan, ndaing mgaex hrom gah, dom yāog dix qang gē. "vuag ......" noh daeg ang mōing dix, poi nēix rāe kaing nqeeih noh.

soux brāix dum gah poi. nēix, vīex noh lāig gah ndaex.

1 bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) soux brāix yāox vīex mīex lag nēix houig dix poi, noh gēd hrom dix, gēd bah dix?

(2) soux brāix si mgah mai mīex lag mīex nbōg? ah bah dix? yūh bah dix noh ah loux an gix?

(3) mīex lag hmoung loux ah soux brāix, noh yūh gah mox gah?

2 tie ngai lai ko ndaex yī.

(1) mīex lag yūh ( ) dix gah kaox dīng.

(2) soux brāix oud ( ) num kaox dīng.

(3) mīex lag vīex ( ) dix ( ).

(4) soux brāix yāox nēix, ( ) rom mia gah.

(5) soux brāix ( ) mīex lag qang ge.

(6) nēix rāe kaing ( ) mīex lag.

(7) soux brāix ( ) gah poi nēix.

3 nbrēi pad lāi ke in dom jīx.

(XIAO MA GUO HE)

28 Gon Nbrung Dīang Glong

ndaex gōg goui mīex nbrūng dīx mu mai gon. nbrūng dix mu.

goui dix ngāix, mīex nbrūng ah nin gah goi nbrūng, "in ngāix maix hoig dīng, bōun deem mgō maix ex mīex dix yūh gāing jeeix gox bah?" gon nbrūng yāog dix nkraoh mai ah dix nīn: "jīx ang bōun yūh gah mox? ex ndaing mīe dix deem mgō maix yūh gāing nqo," mīex nbrūng mgāex mai ah dix nin: "sin mōh nan hmom box, maix dang hngoux jax in dix blag qee hu nyīex mo."

gon nbrūng yāog dix dang qee, dou hu pai ngīe blag nyīex mo. houig mgrēng grax, gon glong dix mu die grax sang hu noh, rom glong hu ah brāong brāong nan. gon nbrūng ki hrom gah pao, gēd nin: sang bōun dīang nang ex glong in ang dōng? pan mīex ex oud din nieh, ex roi qog nang noh! nyīex yix peix si ngāi yūh nin, noh si mī gū si ndāeh, goug yāox mōi dīx mu som rīb hod glong, gon. nbrūng dou hu gah, qog noh: "geeing dīng, hnyab maix grāi ex hmoung, bōun dīang ex glong in liex?" mōi ah nin: "rom ndaing to, mglib yūh blix jāong eix, maix boun dīang noh."

gon nbrūng hmoung ah mōi nan, nīad dou hu hod glong, dāeg jei dix sang dīang. lai dix mu yāog dāing dix līh kaing kaox, dou mai ah dix nin: "gon nbrūng, bō dīang glong, yūm maix ndaex rom glong gīe!" gon nbrūng uig yaoh ngīe mai qog dix ah nin: "raex oh! gox gox, bāox ex dix mu roung mōh yūm gah rāe dix ndaex glong in heui! " gon nbūng uig si yud ngīe ndiang dix, ang lai dong gah sang yūh dix. noh dēg hrom ah nin: "sā! dee mōh ndēeih ing gah nyīex, qog mīex dix kaing!

gon nbrūng vu vied si ndax dix dou ing gāh nyīex, mīex noh guan qog: "yūh bah dix ndēeih houig?" gon nbrūng ah nin mai dūg hrom dix: "rom glong dix mu toux grax. sang hu ex, ang ...... ang ex bōun dīang." mīex nbrūng ah nin: "dom ang glong an ndaing to bah?" gon nbrūng ah: "mōh heui! moi geeing dīng gah ah nin nang. yāox mōh lai bah hmaing rom raex, baox noh hoig yūm ndaex glong in dīx mu." mīex nbūng ah: "nan dix dēi geem mōh raex geem mōh to box? hoig nbrēi maix dix gēd loux ah gix bah?" gon nbrūng njēe gaing dix, ah nin: "ang ...... ang dīe gēd." mīex nbrūng nbrēi dix ah nin gah gon nbrūng, "gon eui, hngiad ngīe maix loux būi, ang quh ndīeb ndoung dix, ang hu qe dix dēi, ang ko heui. maix hu qe dix yāox, maix dom daeg dāng."

gon nbrūng dou houig hod glong, dāeg yāog noh jāong blag vēui dix, lai nbāox rīag yōu ah nin: "yūh gah mox, ang maix lai hrom glōd bah!" gon nbrūng ah: "ex ja qe yāox." gon nbrūng lāig ndaex glong, gōi dīang ngīe rom hu dein. nbāox mōh ang rom glong od to log loux ah mōi, gah ang od raex log loux grāi lai.

1 bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) gon nbrūng deem mgō mīex dix dang hngoux jax, hu nyīex mo, si ndaeh gāing nū bah dix? noh gēd bah dix noh yūh gah mox box?

(2) mōi ah rom glong ndaing to, lai ah rom glong ndaing raex, loux grāi giex ko ang ko? njāo bah dix?

(3) mīex nbrūng ah loux bah dix, loux grāi noh ko ang ko? njāo bah dix?

2 diam mglib ngai ndāex loux nkoig mīex nbrung dix grāi.

3 mgūah bāox dix ah loux grāi mīex nbrūng, gon nbrūng, mōi, lai mai bāox dix.

(XIAO CHONG HE DA CHUAN)

29* Vīag Mai Rē Dīng

ndīx ndīx, gōung qang yūh rē dīng dīx nyīex, yūh rē dīng dix mu.

gōung ren dīx gaex lāeg pia dīx blah, dāeg njiad ko ngīe, jei dix sang sīao gah yūh rē, noh nbrēi dix mgāig, pia in goui ndaex som vīag dix ndaeh, dom ah nin gah jao rē: "blah pia in goui vīag gah, ang bōun dix sīao," jao rē mgāig mgāig pia, ah nin: "ndaex vīag goui nding ngīe, ang si vīx yūh gāing dīng," noh gīeh gōung ren jim blah pia an gah rē.

rē dīng hoig yūh dix hmom, hu bīang rom hai ra loui nūm, ang līh gaing dīd dix, oud kaix hreeng hreeng, vīag som pia nīe si nyeig, pia mōing rē, pia nding rē, hoig mōh ndaex vīag uig.

goui dīx nbōg, gix sae grāeng nāog ndaex rē, dāeg hu kaing braog rom, līh npaeng dīng bīang rom hai, rē lung liang ndaex npaeng dīng rom bu bag bāeh pia som vīag an gix max ndouh, rom hai raeg dix ndaex rē, jao rē nīad hmaing goung ren jiad dig rom, gix ang lai bēix rom hai nīad raeg nīad nīe, rē nkreh dīam si nyeig, rom bu bag dīng houig dix dia, keem bīang rē, rē joum mglib ndaex rom.

vīag iag yūh nan, nīeb bōun [?] mgrai yūh rē dīng dix mu.

1 bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) blah pia som vīag jīx ang jīx dix yūh rē, gōung ren giex jao rē dang ngai mgāig ndēe mox? yūh gah mox?

(2) vīag iag yūh nan ngīe, yūh gah mox bōun mgrai yūh rē dīng dix mu?

2 nbrēi ah lāi ke in, yūh dix jīx dōng nbēen si ndiex mgāe oud ndaex.

Lai Hein Num Bēen 6

1 diam ngai lāi mōh lai mīex in gix blag mgreem dīx jē dīx ngai.

(log: b -- bai)

m-- r-- n--
hm-- hr-- hn--
1-- mg-- v--
hl-- hng-- hv--

2 pad mgūm loux in gix blag mgreem, rīan hrom dix gah ngai lāi kad jāong dix, ah loux si ndong.

1) gīe qax dīx mgīe.

(2) gōg kix dīx mgōg.

(3) glīan kix dīx mglīan.

(4) bīn diex dīx nbīn.

(5) gūm rom dix mgūm.

(6) bih nyīex gah nbih.

(7) daeh glong mōng gah kaox ndaeh.

(8) jīeh gon gax gah kaox njīeh.

(9) gēem mgaox dīx mgēem.

(10) kod gei gah nkod.

3 sum jē gaex gon būi ba rāog.

(log: I -- I Ga)

Yeix -- Ai --
I -- Nyī --
Am -- Sam --
Oug -- Sai --
Iad -- Ngāox --
Voux -- Lōug --
Ib -- Jiad --

4 tie mgūm loux in gix blag mgreem kom uig.

(1) I Kuad ndaing .......
(2) ex sang nbrēi dix .......
(3) ...... gin nyōm dix piex.
(4) ...... ndaing jīx lāi.

5 hein mgāe dix ah loux si mgah mai bāox.

Baox Ga: Ai Bāo, maix hmom!

Ai Bāo: Baox Ga, maix hmom!

Baox Ga: oud geeing maix gah nyīex bah?

ai bao: sā! log geeing ex ang oud nyīex, ing līag poun bāing Yaong Soi ieh. Baox Ga, lāig maix ngōm gah nyīex.

Baox Ga: ang jāox, oud mīex maix bah?

Ai Bāo: mīex ex gah ang jō dix oud, hu jīag gū gaeng ieh. Baox Ga, mōh sang houig maix dix ah loux dix nux?

Baox Ga: Ai Bāo, hnyab hrom maix dox pug lāi in gah geeing maix, mōh pug lāi grāi nbēen eei kong nbrīe, sum daex hlax, mōh lāi gin sang sīao geeing maix.

Ai Bāo: lāoh līe, houig geeing ex log dox gah noh. Baox Ga, ngōm ha, sang sae ex maix nyāex qax.

Baox Ga: lāoh līe, ang sīao. gon goui gāing ex jeeix, gōi nbāox houig!

Ai Bāo: Baox Ga, gōi nbāox houig ox!

6 pad nbāex lāi in blag mgreem dix nbāex.

gon gāng gōi giex ndī si laih bāox dix dou. gon gāng gōi nbrax dou kaing ndī, bang vēui lang nyāo. gon gāng gōi gēd nin: ex jēen id vēui ndī dīx mglaex ha, houig noh kaix ex gōi nbāox dou, gon gāng gōi noi dix id. ndī dou houig hod gon gāng gōi, yāox id noh, ndī nīad dou lūan kaing. gon gāng gōi haing kaing id, ang yāox ndī, noh nīad dix dou. houig gah maox dou, gon gāng gōi ndaox gah hoig houig ndī si vēui dix.

(MEI HUA)

30 Dāi Mēix

gag dāi mēix ndāog nding,
mgee guad dang bruih noung.
goug dōng ang mōh hra,
njāo hmoung houig npong dai.

in mōh loux ngeei njū yām soung qaox ndīx, Wang An shī bah bōd. mōh loux ngeei yāog yō dāi mēix.

dāi meix -- jē dāi dīx jē, dīng kaox. log
ha eix ah dāi dīe, dāi gu, dāi blīe.......
mgee guad -- gān mgu gah guad brāix.
goug -- oud si ngāi, goug nbuan.

nbrēi pad lāi ke in, yūh dix dōng jee ah.

(CHU DONG)

31 Go Guad

bōun ngōb, si mōg bāing vū vī si ndāeh.

gōung mū, gon mgōng oud si ngāi ang yāox ndaex si mōg. dōung gaeng, kaox oux oud ndee ndēix, yēng bah kan gah man sā bu dīx rān, vu vī ngīe ang jīx yāox si ndong.

si ngāix yēng qiux raoh nan, gōi haog rāo ma, bloi gouig dix njiad on ngīe, ang lug lag ndaex ngai eix jeeix gox.

hngoux goi ndaex ma hoig jāo dēei dix, gon būi gī gah dēei dix daex bāing.

si mōg goi brung brang , si ngāix bloi gouig dix līh. gōung mū, gon mgōng oud ndēe si ngāi, eix jīx goug yāox. dōung gaeng, kaox oux nīe si ndong ngīe.

blix groung moui uig si mgrie ngīe gah kaōx, njiad om ndi raoh lom lei nan.

hlax kaox grouh jīa bīang diex uig bū diag kaox, mōh ngīe, kaox mgīx, kaox biag hvan ang hlad gah si guad, gon glāi si im ngīe.

1 nbrēi pad lāi, grāi lāo yām līh si mōg māi kaix brung brang si mōg, geem yūh brāix glong gah mox. mōh njāo brāix glong yūh gah mox eix dom dōng mōh nbōg yām go guad?

2 sōg mgūm loux grāi gah yūh yian sex braix glong līh nbrēi dix ah.

(DONG WU GUO DONG)

32* Jē Bah Quh Oud Ndaex Kix Guad

boun ngōb, gon meeig hu houig ndaex rāog kaox sōg brīex ih dix. ndaex rāog kaox hoig dieh mgrang dix, hlax kaox hoig naog bīang diex uig npaeng pru houig, noh hmoung guad dix. braog vū viang noh hoig yian ngīe, bāox mgrom an gix hu blag mox uig liex?

gon meeig yāog hmoung loux nyei sim noh yāog gaing dix si mī, ka jag dix mu jūng bīang rāo kaox gon meeig goug yōu "ka jag maix hmom, sim si vāig, eeb bīd, sim rong hu gix ndēe mox uig?" ka jag ah: "guad brāix glong, hu gix oud jāong ma seih, kix vō nūm houig sax gix dom ndēeih houig." gon meeig qog: "maix sang hu nang box?" ka jag ah: "ex ang hu. ex dōm hmeem dix si u ngīe, oud din ndaex guad heui."

keid hmoung loux si mgah, gaoh kaing ndaex ndūng daing dix haog jāong rāog, ah nin: "gon meeig, dāeg sōg ex maix, sang hu ex kaing maix." gon meeig qog: "dīd dix? maix gah sang hu jaong ma seih nang?" keid ah: "ang ang, sang hu ex id." gon meeig māong rao ma, si ngaix ang nyāng hlaong kaing rāo kaox, dom qog keid: "yūh maix gah mox? si ngāix daeg līh, maix lai nbāox ah id?" keid ah: "mōh nbēen id yix keid ndaex guad. ndaex kix guad, yix jān keid uig id gah ndaex, ang ih briex ang quh qih. houig kix vō nūm houig sax ndēeih līh." keid nīad haig diex mai ah dix nin, dix vūd ngīe hoig haig ndaex dīx ndaex. keid ah nin gah gon meeig: "maix mgāig, lāig oud ndaex in kix guad, ang ki gah npaeng, ang hlad gah hra, njiad si u njīe, nyōm dix dēi," gon meeig lāig dix mgāig, dix dēi, ndaex in rūg hmom heui!

gon meeig gēd nin, ex gah ko dix kriam krei briex sang ih dix ndaex kix guad nang. noh hu yāox vīag dix mu, re noh ing gah nyīex.

1 nbrēi pad lāi ke in. grāi lāo sim si vāig, sim eeb bīd, sim rong oud gix ndaex kix guad yūh gah mox.

2 keid oud ndaex kix guad yūh gah mox?

3 sōg mgūm loux grai gah oud ka jag, gon meeig ndaex guad, nbrēi dix ah.

4 kaix hoig mgāe eix lāi ke in, eix yūh dix dōng, kix guad brāix, jē bah quh bīang hag diex, ndāeh mōh sim sāi, ndāeh mōh lai gīang, si uing mgrēeih; dix nblah bōun gān guad, oud boud yēng oud dix si nqeeng. dix nblah ang bōun gān guad, bah jīx bu, bu hu jāong ma seih, bah ang jīx bu, lāig oud ndaex kaox ndaex oux, ndaex diex ndaex dūg. eix dom ang yāox gix ndaex kix guad.

(YI ZHI XIAO YAN)

* Gon Han Diag Dīx Mu

npaeng kix gaex pru houig, brāix glong guad hu si nyeig . han diag pung bāox dix bu jaong ma seih, nbōg nblah gix ndia dix log ngai lāi "-" nan, nbōg nblah gix ndia dix log ngāi lāi "[rén]" dīx vūd gix hu bīang mgōng hlaong, bu hu bīang glong dīng, dix vūd gix līh dum laex dix hod" hnong, ang dang diah bāox dix bīe dix ju. id gix mai hvaig, han dīng dix mu gūan dix mgāig brāix glong, rian gix gah jēe bah houig dix yūh gix .

ndaex pung han diag in, goui gon han dix m dīx mu, ang hrom bu hu mai bāox dix. noh ah nan: "bu hu mai beix. peix hnim yūh nin! pan ex dang bu hu noung, ex hoig ndōg houig, jaong ma seih." han gūad ah gah noh, dang bu hu noung mōh grax ang goui ji lix, nīeb ja bu ru noung dix, yie yāox grax hlad mgraeng, gon han ngīah gah, ang hngiad loux in gix.

goui dīx ngāix blag bōu, gon han nbrīex bu hu kaing bāox dix. noh bu hu noung dix ndaex rāo ma, gon nyōm ah loux mai bu dix. nād yāog ah bāong nan dix daix, noh uig yaoh ngīe gah noh si mī mgreem dix, būi njō dix gaex nyon nād gah noh. noh bū bāb nīad yīb bruig dix, bu lāig ndaex bai om. noh gēd nin, mīex ob mīex daong! lūd jeeix ngīe yāox grax yūm, dee mōh bu n deeih ing. noh ndēeih gēd nang, mōh grax ang qeng ang ob, jēen ran sōg ndēe laex dix kaing.

brāix hvaig si nyeig. gon han yāox mgōng hlaong blag si vēui dix mu. in pao, noh gin sang nyāex rom, gah gin jai hrom nang. noh gēd nin, lūan kaing mgōng in, ko rian houig braog hnong, noh nīad sae rīang dix bu, bōun npouig kaing mgōng hlaong, ang die yāox hnong, nbāox mōh noung kaox dīng dix ndāeh. noh lūd grax nblōng hu dix pao.

gon han hoig gin dāeg nyāo, ang lai goui rīang jēeix gox. noh dum bīang diex, mīe dix nbrēi dix dab id dix mglaex. noh ndēeih, līh hrom gah, mox sang gūan mgāig brāix glong box liex? soux brāix, soux la nbāox dee rian. dix ...... noh nīe gēd nīe bru kuan, mīe dix nīad. ndēeih houig ndaex pung han daix mox daix an. dēd mōh brāix glong hvaig yūh nin, hu sōg pung han bāox dix blag mox bōx? noh. yīam saex hrom saex hri pao. in pao, soux la dix mu rīag mai gaoh dix kaing ndaex noung kaox, gon han uig si ngūa ngīe, yū yīb bruig dix viad bu haog rao ma.

gon han bu ndaex rāo ma noung dix, hrom hri uig si mouing ngīe, in pao noh dāeg glih gah ang dix jū loux han gūad yām njāeh.

gon han ang goui ji lix in ndaing hreeng ndaing hreeng bu ndaex rao ma, rūg bōun dix. ndēeih houig ndaex pung han bāox dix kaix.

1 nbrēi pad lāi ke in, pan goui ndēe ang dōng lāi loux ang dōng jēe ah, grai līh. qog bāox dix gah.

2 bog loux qog in gix blag mgreem.

(1) han dīag yūh bah dix bu hu jāong ma seih?

(2) [ang goui]

(3) gon han yāox grax hlad grax mouing bah dix uig?

(4) yūh bah dix ah mōh gon han in bah ang goui ji lix?

Lai Hein Num Bēen 7

pad lāi loux in gix blag mgreem. nbrēi pad lāi kad jāong si ndong.

si nbaeng
pru npaeng

blong oux
nblong daong

daeh pong
ndaing npong

njog daeh gīh
nqog daong sim

van si mīe
kaox mag hvan

am krom
si nkrom

toux rom
ntoux gong

nu maox
hnu nbi

2 sīao ngai lāi diam lāi loux.

gloung ( )
groung ( )
rang ( )
hrang ( )
som ( )
sum ( )
loux ( )
hloux ( )
man ( )
hman( )
ndia ( )
ndai ( )

3 ngai lāi in gix blag mgreem loui mu, gleg mai ngai lāi dang jē, jīx dix mōh lāi loux dix uig.

si ang lai

4 pad lāi loux hox blag mgreem dix nbāex.

...

5 pad lāi loux in gix blag mgreem.

(1) gab nab rāi mēng bleeg, gad kuad rōung dao ga.

(2) gīang mōi si vāi gāng gōi si yōng
si uing nbrūng bēix rāo kaox ia soux
līg

6 lāi loux in gix blag mgreem ra jūb, mox giex ra jē, bah ko dix hu dāe, doui gah geei.

nyāex si ang
som qax
yod blix
sib rom
kliag sūb
piex eeb
hreeb si vōng

dai blie uig raoh ngīe
ngū hloux uig gluing ngīe
hrom hri uig lang ngīe
loux ngeei uig bāing ngīe
līg sieh uig hax ngīe
man qix uig soung ngīe
maox dian uig rong ngīe